Το τέχνασμα του Πούτιν που «υποχρεώνει τους Ευρωπαίους να πληρώνουν το φυσικό αέριο σε ρούβλια» βρίσκεται στην επικαιρότητα τις τελευταίες ημέρες, ωστόσο εκτός από ένα πολιτικό… προπέτασμα καπνού, μάλλον η κίνηση αυτή θα παγιώσει την απομάκρυνση της Μόσχας από τη Δύση και τη μακροχρόνια περίοδο οικονομικής κρίσης στην οποία εισέρχεται η Ρωσία.
Η υπόθεση έχει ως εξής: Με το διάταγμα που υπέγραψε ο Πούτιν, οι ξένοι αγοραστές φυσικού αερίου, όπως π.χ. οι Ευρωπαίοι, θα πρέπει να ανοίξουν έναν λογαριασμό σε ρούβλια και έναν σε συνάλλαγμα στην Gazprombank. Την τράπεζα δηλαδή που υποδέχεται όλες τις πληρωμές για το φυσικό αέριο που προμηθεύει η Gazprom και στην οποία γίνονται όλες οι συναλλαγές συναλλάγματος. Στην πράξη, οι Ευρωπαίοι αγοραστές φυσικού αερίου θα μεταφέρουν τα ωραία τους ευρώ στους λογαριασμούς στη Ρωσία και η Gazprombank θα κάνει τη μετατροπή σε ρούβλια στην τοπική αγορά, με τα οποία θα πληρώνεται η Gazprom και θα ολοκληρώνεται η αγοραπωλησία.
Άρα, οι «μη φιλικές χώρες» δεν χρειάζεται να… βρουν ρούβλια αφού δεν πληρώνουν στην ουσία στο ρωσικό νόμισμα, απλά αναγκάζονται να ανοίξουν λογαριασμό στη Ρωσία. Η Gazprombank θα πουλάει το συνάλλαγμα που θα λαμβάνει από τον αγοραστή και θα πιστώνει με ρούβλια τον λογαριασμό της Gazprom, όταν και θα θεωρείται ότι ο αγοραστής έχει εκπληρώσει την υποχρέωσή του.
Ποιο είναι λοιπόν το νόημα μίας τέτοιας κίνησης; Το κέρδος για τον ίδιο τον Πούτιν είναι περισσότερο πολιτικό, αφού μπορεί κάλλιστα να ισχυριστεί ότι η Ρωσία ανάγκασε τους Ευρωπαίους (τις μη φιλικές χώρες) να πληρώνουν σε ρούβλια, και λιγότερο οικονομικό.
Θα έχει φυσικά και… παράπλευρες επιπτώσεις το σχήμα. Η μία είναι ότι οι χώρες της Δύσης θα πρέπει να ανοίξουν τραπεζικούς λογαριασμούς στη Ρωσία που συνεπάγεται ότι δύσκολα θα μπορεί η Δύση να επιβάλλει κυρώσεις κατά της Ρωσίας παρόμοιες με αυτές που επέβαλε στο Ιράν, όταν οι πληρωμές για το ιρανικό πετρέλαιο στέλνονταν σε δεσμευμένους λογαριασμούς, στους οποίους το Ιράν είχε πρόσβαση μόνο για συγκεκριμένες αγορές.
Αρχικά, λοιπόν, με την κίνηση αυτή ο Πούτιν θέλει να προστατεύσει την Gazprombank από μελλοντικές κυρώσεις. Το ίδιο ενδέχεται να ισχύσει και για άλλες ρωσικές τράπεζες, αφού η Μόσχα έχει αφήσει να εννοηθεί ότι ο Πούτιν θα υπογράψει ανάλογο διάταγμα και για τις αγοραπωλησίες σιτηρών, πετρελαίου κλπ. Ενδεχομένως οι ρωσικές αρχές θα προσπαθήσουν να διασφαλίσουν ότι αν η ΕΕ ή οι ΗΠΑ θελήσουν να επιβάλουν κυρώσεις σε αυτές τις τράπεζες στο μέλλον θα παγώσουν οι ρωσικές εξαγωγές, προκαλώντας νέα μεγάλη διατάραξη στην παγκόσμια αγορά.
Δεύτερον, με την εν λόγω διαδικασία διασφαλίζεται ότι όλα τα έσοδα σε συνάλλαγμα από το φυσικό αέριο που εξάγει η Ρωσία μέσω αγωγών στην Ευρώπη, πωλούνται στην τοπική αγορά, στηρίζουν το ρούβλι και μπορεί να περιορίσουν την ανάγκη capital controls στη χώρα. Τα capital controls που επιβλήθηκαν στις πρώτες ημέρες του πολέμου προβλέπουν ότι οι Ρώσοι εξαγωγείς πρέπει να πωλούν το 80% των εσόδων από εξαγωγές στην τοπική αγορά συναλλάγματος μέσα σε 3 ημέρες.
Πλέον, η Gazprom θα πουλάει το 100% των εσόδων από εξαγωγές στην τοπική αγορά συναλλάγματος, τα οποία μόνο για τον Μάρτιο υπολογίζονται από την Oxford Economics σε 9,3 δισ. δολάρια. Αν λοιπόν τον Μάρτιο πούλησε συνάλλαγμα ύψους 7,5 δισ. δολαρίων (το 80% των εσόδων), με το διάταγμα θα πουλήσει 2 δις. δολάρια περισσότερα τον Απρίλιο.
Τρίτον, η Gazprom ενδέχεται να δέχονται πληρωμές για εξαγωγές φυσικού αερίου και σε ξένες τράπεζες που σημαίνει ότι υπάρχει κίνδυνος να μπλοκάρει η Δύση τα ποσά αυτά ή ακόμη και να τα κατασχέσει. Μεταφέροντας όλα τα έσοδα σε ρωσική τράπεζα μέσω του διατάγματος, αντιμετωπίζεται και αυτός ο κίνδυνος.
Όπως ήταν αναμενόμενο, το ρούβλι αντέδρασε πολύ θετικά στην είδηση και πλέον διαπραγματεύεται στα 84 ρούβλια/δολάριο, όταν στις 28/3 βρισκόταν στα 95 ρούβλια/δολάριο, ενώ στις 7 Μαρτίου είχε φτάσει ακόμη και στα 158 ρούβλια/δολάριο. Εκτιμάται δε, ότι θα σημειώσει νέο ράλι στην περίπτωση που η συγκεκριμένη πρακτική της Ρωσίας εφαρμοστεί και για τις πωλήσεις πετρελαίου ή σιτηρών.
