Από τη Νέα Υόρκη έως το Τόκιο και από το Λονδίνο μέχρι τη Φρανκφούρτη, οι μεγαλύτερες κεντρικές τράπεζες του κόσμου επανεξετάζουν τη στρατηγική τους στο θέμα των επιτοκίων, με φόντο την πορεία του πληθωρισμού και της οικονομίας. Στα νέα δεδομένα που ενσωματώνουν οι αναλυτές στα μοντέλα τους, έρχονται να προστεθούν και οι δυνητικές επιπτώσεις της επιβολής δασμών από τον Ντόναλντ Τραμπ.
Η μεγάλη ανατροπή σχετίζεται με τους διαφορετικούς δρόμους που θα ακολουθήσουν, όπως όλα δείχνουν, Fed και ΕΚΤ. Οι δύο σημαντικότερες κεντρικές τράπεζες συνήθως βάδιζαν στο ίδιο ή σε παράλληλα μονοπάτια, με τη Fed να αναλαμβάνει πρώτη δράση και την ΕΚΤ να ακολουθεί τις περισσότερες φορές.
Η συνέντευξη Τύπου του Τζερόμ Πάουελ την περασμένη Τετάρτη ήρθε να αλλάξει τα δεδομένα. Ο επικεφαλής της Fed τάραξε τις αγορές, αφενός εκτιμώντας ότι ο πληθωρισμός θα παραμείνει το 2025 υψηλότερος των προσδοκιών και αφετέρου «δείχνοντας» δύο μειώσεις επιτοκίων στο νέο έτος, αντί για τέσσερις που ανέμενε η επενδυτική κοινότητα.
Ας δούμε τις προβλέψεις των αναλυτών για τις κινήσεις των μεγάλων κεντρικών τραπεζών:
Στην Ευρώπη, η ΕΚΤ μείωσε συνολικά τέσσερις φορές τα επιτόκια μέσα στο 2024, από το 4% που διαμορφωνόταν το βασικό επιτόκιο (αποδοχής καταθέσεων) τον Ιούνιο, στο 3% στη συνεδρίαση του Δεκεμβρίου. Μάλιστα, η Κριστίν Λαγκάρντ δήλωσε πρόσφατα από τη Λιθουανία, ότι στο σενάριο που ο πληθωρισμός παραμείνει πέριξ του 2% – που είναι ο στόχος της ΕΚΤ – θα γίνουν και νέες μειώσεις. Η επικεφαλής της ΕΚΤ βλέπει τις οικονομίες της Γερμανίας και της Γαλλίας να συμπαρασύρουν ολόκληρη την Ευρωζώνη σε στασιμότητα, αν όχι ύφεση, και θέλει να δώσει ώθηση στην οικονομική δραστηριότητα, μειώνοντας ακόμη περισσότερο το κόστος του χρήματος.
Αυτό που κανείς δεν μπορεί να απαντήσει σήμερα είναι το πόσο χαμηλά θα φτάσουν τα επιτόκια. Διότι ο ορισμός του «ουδέτερου επιτοκίου» είναι κάπως αόριστος και γι’ αυτό υπάρχουν διαφωνίες στο συγκεκριμένο θέμα, ανάλογα με την οπτική του καθενός. Είναι χαρακτηριστικό ότι η Γερμανίδα μέλος του διοικητικού συμβουλίου της ΕΚΤ, Ίζαμπελ Σνάμπελ, θεωρεί ότι το ουδέτερο επιτόκιο βρίσκεται μεταξύ του 2% και του 3%, ενώ η ίδια η Λαγκάρντ τόνισε ότι οι αναλυτές της ΕΚΤ το τοποθετούν μεταξύ 1,75% και 2,5%. Επομένως, τα οικονομικά στοιχεία των επόμενων μηνών θα καθορίσουν σε μεγάλο βαθμό τις κινήσεις της ΕΚΤ και δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι θα γίνει μεγάλη μάχη μεταξύ «περιστεριών» και γερακιών» στις επόμενες συνεδριάσεις.
Η πρόβλεψη της ING είναι τολμηρή, με τον οίκο να εκτιμά ότι η ΕΚΤ θα πάει κάτω από το ουδέτερο επιτόκιο, ακριβώς για να τονώσει την οικονομική δραστηριότητα και μάλιστα ταχύτατα. Συνεπώς, προβλέπει ότι το επιτόκιο αποδοχής καταθέσεων θα υποχωρήσει στο 1,75% έως το καλοκαίρι του 2025. Μέσα στους επόμενους έξι μήνες δηλαδή, το κόστος του χρήματος θα υποχωρήσει περαιτέρω κατά 125 μονάδες βάσης.
Στις ΗΠΑ, η Fed μείωσε τα επιτόκια στο 4,25%-4,50% στις 18 Δεκεμβρίου αλλά όπως προαναφέρθηκε ο Πάουελ άφησε να εννοηθεί ότι θα πατήσει φρένο μέσα στο 2025. Μάλιστα, οι αγορές δίνουν πιθανότητα 17,5% να διατηρηθούν αμετάβλητα τα επιτόκια έως τον Δεκέμβριο του 2025, σε μία ένδειξη του πόσο έχει αλλάξει το κλίμα σχετικά με τις προθέσεις της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ μετά την εκλογή Τραμπ.
Η Fed θα εγκαταλείψει την πολιτική των υψηλών επιτοκίων αλλά δεν θα προβεί σε δραματικές αλλαγές. Από περιοριστική που ήταν τα τελευταία χρόνια με στόχο την καταπολέμηση του πληθωρισμού, κινείται προς μία ελαφρώς πιο χαλαρή νομισματική πολιτική που δεν θα θυμίζει σε τίποτα τις εποχές των μηδενικών και αρνητικών επιτοκίων. Η μακροπρόθεσμη εκτίμηση για το εύρος του βασικού επιτοκίου της Fed διαμορφώνεται γύρω στο 3%. Αυτό σημαίνει ότι ο Πάουελ έχει αρκετά περιθώρια κινήσεων και ευελιξίας από το υφιστάμενο 4,25%-4,50% καθώς μπορεί να προχωρήσει ακόμα και σε 5 μειώσεις των 25 μονάδων βάσης.
Κλειδί για τη Fed και τον Πάουελ θα είναι το πρώτο τρίμηνο του 2025. Έως τον Μάρτιο εκτιμάται ότι θα υπάρχει μία πιο ξεκάθαρη εικόνα των προθέσεων του Τραμπ σε θέματα όπως οι δασμοί, η φορολόγηση και οι δαπάνες, που επηρεάζουν τον πληθωρισμό. Πάντως, το σίγουρο είναι ότι ο φόβος αναθέρμανσης του πληθωρισμού θα καταστήσει τη Fed εξαιρετικά προσεχτική στις αποφάσεις της. Το βασικό σενάριο σήμερα, προβλέπει μία μείωση 25μ.β. ανά τρίμηνο μέσα στο 2025 για να φτάσει το τελικό επιτόκιο στο 3,75%.
Στην Ιαπωνία, η Bank of Japan αιφνιδίασε τους πάντες το καλοκαίρι, δίνοντας τέλος στην πολιτική των αρνητικών επιτοκίων τον περασμένο Μάρτιο και αυξάνοντας τα επιτόκια στο 0,25% τον Ιούλιο, προκαλώντας μεταβλητότητα στις αγορές. Οι ειδικοί πιστεύουν ότι η BOJ θα συνεχίσει να εκπλήσσει τις αγορές, αυξάνοντας τα επιτόκια έως το 1% μέσα στο 2025.
Στη Μεγάλη Βρετανία, η Bank of England αναμένεται να ακολουθήσει μία πιο σταδιακή προσέγγιση, σε σύγκριση με την ΕΚΤ. Ο πληθωρισμός των υπηρεσιών προβλέπεται να παραμείνει γύρω στο 5% στους επόμενους μήνες και οι επιπλέον δαπάνες που προβλέπονται στον προϋπολογισμό για να τονώσουν την οικονομική δραστηριότητα είναι πολύ πιθανό να συντηρήσουν τις πληθωριστικές πιέσεις. Έτσι, το βασικό επιτόκιο αναμένεται να μειωθεί έως το 3,25% προς το τέλος του έτους.
