Put the money where your mouth is, λένε οι αγγλοσάξονες. Δείξε δηλαδή με έργα ότι υποστηρίζεις όσα λες, βάλε χρήματα, μην μένεις στα λόγια. Αυτό ακριβώς κάνουν εδώ και ενάμισι χρόνο οι Αμερικάνοι και οι Καναδοί, κινητοδοτούν με επιδοτήσεις και φοροαπαλλαγές όσους επιλέγουν την Β.Αμερική για να στήσουν πράσινες επενδύσεις, δεν μένουν στα ευχολόγια, σαν τους Ευρωπαίους. Κι έτσι η φυγή των ευρωπαϊκών βιομηχανιών συνεχίζεται.
Τελευταίο επεισόδιο, η προ ημερών ανακοίνωση της γερμανικής Aurubis, της μεγαλύτερης ευρωπαϊκής βιομηχανίας χυτηρίων χαλκού, ότι θα επενδύσει 700 εκατ. δολάρια για να κτίσει στη Β.Αμερική χυτήριο με σκοπό τη σύνθετη ανακύκλωση υλικών. Το εργοστάσιο θα είναι το δεύτερο των Γερμανών, μετά από εκείνο στην Augusta της Giorgia που θα πάρει μπροστά το 2024.
Είναι μόνο η βαριά βιομηχανία που προτιμάει την άλλη όχθη του Ατλαντικού; Η TotalEnergies που ανακοίνωσε προ ημερών ότι εξαγοράζει τρεις μονάδες στο Τέξας (635 εκατ), στην ενέργεια δραστηριοποιείται, όχι στα μέταλλα.
Η απόβαση ευρωπαϊκών επιχειρήσεων στις ΗΠΑ ακολουθεί αυξητικό ρυθμό, με την Ευρώπη να κοιτάζει. Οι επιχειρήσεις που προτιμούν τις ΗΠΑ, με πρώτες τις γερμανικές, αυξάνονται, αλλά η μακρά λίστα, που περιλαμβάνει την αυτοκινητοβιομηχανία Volkswagen, τις βιομηχανίες χημικών BASF και Linde, τον ιταλικό κολοσσό ενέργειας Enel, τη σουηδική βιομηχανία μπαταριών Northvolt και πολλές ακόμη, δεν δείχνει ικανή να ταράξει την ευρωπαϊκή αδράνεια.
Ίσως εθισμένη στην αποβιομηχάνιση τόσων δεκαετιών, η Ευρώπη να έχει ξεχάσει πως να προσελκύει επενδύσεις. Έχει υψώσει τη σημαία της «πράσινης μετάβασης» που εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την Κίνα (μπαταρίες λιθίου, φωτοβολταϊκά), χωρίς οι γραφειοκράτες των Βρυξελλών να μαθαίνουν από τους Αμερικανούς ή να δείχνουν πως αντιλαμβάνονται το διακύβευμα.
Πηγή φωτ.: Shutterstock
Και μόνο όταν η Κίνα «φταρνίζεται», η Ευρώπη αρχίζει να τρέχει πίσω από τις εξελίξεις. Έτσι έγινε και όταν μηδενίστηκαν από τον περασμένο Αύγουστο οι κινεζικές εξαγωγές σε γάλλιο και σε γερμάνιο, δύο μέταλλα ζωτικής σημασίας για τους ημιαγωγούς, (καλύπτουν το 71% και 45% αντίστοιχα των αναγκών της ΕΕ), στο πλαίσιο του κλιμακούμενου εμπορικού πολέμου με τις ΗΠΑ για τα microchips.
Και τότε η Ευρώπη, που πιάστηκε εξαπίνης, απευθύνθηκε εσπευσμένα στις λιγοστές βιομηχανίες αλουμινίου που δεν έχουν μεταναστεύσει αλλού, ζητώντας τους να παράξουν, εφόσον μπορούν, τα δύο αυτά μέταλλα. Είναι τόσο απλό; Όχι. Τα μισά περίπου από τα αλουμινάδικα στην Ευρώπη έχουν κλείσει την τελευταία διετία λόγω του ενεργειακού κόστους.
Κάποια κατέβασαν ρολά και δεν άνοιξαν ποτέ ή μετέφεραν την παραγωγή τους αλλού. Άλλα εξετάζουν την κατασκευή μονάδων στον Καναδά ή τις ΗΠΑ, όπου εκτός από κίνητρα είναι και φθηνότερο το βιομηχανικό ρεύμα. Το θέμα είναι πως όταν τα χυτήρια αλουμινίου κλείνουν ή φεύγουν, μετά δεν επιστρέφουν. Σε σύνολο περίπου 10 - 11 μεγάλων εργοστασίων πρωτόχυτου αλουμινίου προ κρίσης, σήμερα έχουν απομείνει 5-6, μεταξύ των οποίων και της Mytilineos στον Αγ. Νικόλαο Βοιωτίας.
Τώρα που τα έχει ανάγκη, δεν τα έχει
Τώρα που η Ευρώπη τα χρειάζεται, δεν τα έχει. Τότε που τα είχε, δεν τα στήριζε για να μείνουν. Τώρα, τρέχει ασθμαίνοντας πίσω από τις εξελίξεις για να καλύψει το κινεζικό κενό, όπως έκανε και το 2022 όταν ο Πούτιν της κήρυξε τον ενεργειακό πόλεμο.
Την περασμένη εβδομάδα, η Κομισιόν κάλεσε τις εναπομείνασες βιομηχανίες, προκειμένου να εκτιμήσει την πρόοδο που έχει γίνει και τις δυνατότητες που υπάρχουν για ενίσχυση της ευρωπαϊκής παραγωγής. Σύμφωνα με όσα φέρεται να είπε ο Ευάγγελος Μυτιληναίος, πρόεδρος της Eurometaux, της Πανευρωπαϊκής Ένωσης που εκπροσωπεί τις βιομηχανίες μη σιδηρούχων μετάλλων, η Mytilineos τρέχει ένα πιλοτικό έργο για να αξιολογήσει τον πιο οικονομικό τρόπο εξαγωγής γαλλίου, που θα μπορούσε να έχει ολοκληρωθεί σε 18 μήνες. Αυτό θα μπορούσε να παράγει 40-45 μετρικούς τόνους μετάλλου ετησίως, όσο περίπου και οι τρέχουσες ανάγκες της ΕΕ το χρόνο.
Βασική προϋπόθεση για να συμβούν όλα αυτά, για να μπουν γερά στο παιχνίδι οι ευρωπαϊκές βιομηχανίες αλουμινίου, είναι να μειωθεί το υψηλό ενεργειακό κόστος του κλάδου. «Είμαστε παγιδευμένοι από τα εργαλεία που επέλεξε η Ε.Ε. για την πράσινη μετάβαση. Χρειαζόμαστε πολύ μεγάλες ποσότητες οικονομικά προσιτής ενέργειας», ανέφερε ο κ. Μυτιληναίος, μιλώντας για την ανάγκη διασφάλισης σταθερών μελλοντικών τιμών ρεύματος.
Το εγχείρημα δεν θα είναι εύκολο. Το γάλλιο, είναι ένα σπάνιο μέταλλο, υποπροϊόν της επεξεργασίας βωξίτη για την παραγωγή αλουμίνας, αλλά πολύ λίγα εργοστάσια στην ΕΕ, όσα έχουν απομείνει, παράγουν κατά κύριο λόγο αλουμίνιο. Δευτερευόντως, και μόνο εφόσον μπορούν, παράγουν αλουμίνα.
Το ζήτημα ωστόσο είναι ευρύτερο. Σήμερα αφορά το γάλλιο και το γερμάνιο, πέρυσι το μαγνήσιο, τον περασμένο μήνα τον γραφίτη, αύριο κάτι άλλο. Το θέμα είναι πότε η Ευρώπη θα πάψει να αντιδρά πυροσβεστικά στις κρίσεις, αλλά προληπτικά, θα αποκτήσει μια στρατηγική απέναντι στα μελλοντικά σοκ.
Πηγή φωτ.: Shutterstock
Ένα και πλέον χρόνο από την προαναγγελία της πράξης για τις κρίσιμες πρώτες ύλες από την Πρόεδρο Φον Ντερτ Λάινεν, και ακόμη να τεθεί σε ισχύ ο σχετικός νόμος, ο οποίος θα βάλει στόχους για την εξόρυξη, την ανακύκλωση και την επεξεργασία 17 βασικών πρώτων υλών.
Στον αντίποδα οι Αμερικανοί όχι μόνο έχουν ψηφίσει από τον Αύγουστο του 2022 το δικό τους πρόγραμμα των 369 δισ. δολαρίων για τη παροχή κινήτρων και χρηματοδότησης σε πράσινες επενδύσεις και υψηλής τεχνογνωσίας, αλλά ήδη τις προσελκύουν. Κάπως έτσι η Γερμανία γνώρισε ρεκόρ φυγής επενδύσεων το 2022 με καθαρές εκροές κεφαλαίων 125 δισ. ευρώ, μέρος των οποίων κατέληξε στην αντίπερα όχθη του Ατλαντικού.
Το γιατί επιχειρήσεις, όπως η Mytilineos που φέτος εξαγόρασε φωτοβολταϊκά πάρκα στον Καναδά, αξίας 1,16 δισ, προτιμούν τη Β. Αμερική έχει προφανή εξήγηση και ο λόγος δεν αφορά μόνο τα κίνητρα. Το φυσικό αέριο συνεχίζει να κοστίζει 4- 5 φορές χαμηλότερα απ’ ότι στην Ευρώπη. Τα περισσότερα από τα αλουμινάδικα έχουν κλείσει ακριβώς λόγω του ενεργειακού κόστους.
Τα μεταλλουργεία ψευδαργύρου, από το οποίο το γερμάνιο είναι υποπροϊόν, αντιμετωπίζουν ισχυρότατες πιέσεις για το ίδιο θέμα. Η βελγική εταιρεία παραγωγής ψευδαργύρου Nyrstar, που επίσης συμμετείχε στην προ ημερών συνάντηση που διοργάνωσε η Κομισιόν, συμφώνησε να συμβάλλει στην προσπάθεια, ωστόσο εξετάζει ήδη αντίστοιχο έργο στις ΗΠΑ, αξίας 150 εκατομμυρίων δολαρίων.
Κυρίως όμως είναι η ανθεκτικότητα και η «φρεσκάδα» της αμερικανικής οικονομίας, που προσελκύει ξένες επιχειρήσεις. Η αμερικανική οικονομία έτρεξε στο τρίτο τρίμηνο του 2023 με ρυθμό 4,9%, έναντι 0,1% στην Ευρωζώνη. Ενώ, η ευρωπαϊκή οικονομία έχει υποκύψει στην κρίση, η αμερικανική αντέχει, παρά το «σχίσμα» που προκαλεί στην κοινωνία η πολιτική αντιπαράθεση, γεγονός που θα φανεί και στις επερχόμενες εκλογές.
Πηγή φωτ.: Shutterstock
Επανάπαυση
Ο συναγερμός που έχει σημάνει στην Ε. Επιτροπή για την προμήθεια κρίσιμων πρώτων υλών δείχνει για μια ακόμη φορά πόσο ανέτοιμη πιάστηκε μπροστά στις μεγάλες γεωπολιτικές προκλήσεις.
Και όμως, η αναγκαιότητα της αυτάρκειας της Ευρώπης σε στρατηγικές πρώτες ύλες έχει αναδειχθεί εδώ και μια 10ετία, από το 2012, με την περίφημη πρωτοβουλία Φερχόϊγκεν. Το ζήτημα δεν αντιμετωπίστηκε ως μείζον. Στην πρώτη 5άδα χωρών που είχαν πρωτοστατήσει ήταν και η Ελλάδα με πρωτοβουλία του τότε υφυπ. Ενέργειας Γ. Μανιάτη.
Ακριβώς όπως είχε επαναπαυτεί με το ρωσικό φυσικό αέριο, για το οποίο πίστευε πως θα συνεχίσει να ρέει άφθονο για πάντα, έτσι και με τις κρίσιμες πρώτες ύλες, η Ευρώπη δεν έλαβε κάποια πρόνοια. Και ας πολλαπλασιαζονταν οι προειδοποιήσεις ότι αυξάνονται οι κίνδυνοι γεωπολιτικής εξάρτησης όταν το 85% των φωτοβολταϊκών, πάνω από το 55% των αιολικών και πάνω από το 75% των μπαταριών λιθίου, παράγονται στην Κίνα.
Τώρα ψάχνει να βρει αλουμινάδικα, όταν τα μισά έχουν κλείσει ή φύγει.
