Στις αρχές του 2020, η τιμή του πολυκρυσταλλικού πυριτίου, το οποίο αποτελεί την βάση κάθε φωτοβολταϊκού πάνελ που χρησιμοποιείται για την κατασκευή των φ/β πάρκων που παράγουν ηλεκτρικό ρεύμα από ηλιακή ενέργεια, ήταν στο χαμηλότερο επίπεδο από τις αρχές του 2012. Στους επόμενους δεκαοκτώ μήνες η τιμή τετραπλασιάστηκε, φθάνοντας τον Νοέμβριο του 2021 στο υψηλότερο επίπεδο από το 2012.
Το θέμα μας είχε απασχολήσει πέρυσι τον Μάιο, όταν είχε ήδη αρχίσει να διαφαίνεται η επίδραση αυτής της ανόδου στις τιμές των φωτοβολταϊκών πάνελ. Το πολυκρυσταλλικό πυρίτιο ακρίβυνε για πολλούς λόγους: πέρα από τις διαταραχές που προκλήθηκαν από την πανδημία, όπως σε κάθε βιομηχανικό τομέα άλλωστε, οι πυρκαγιές σε ορισμένα κινεζικά εργοστάσια και οι πλημμύρες σε άλλα, συνδυάστηκαν με την αυξημένη ζήτηση και δημιούργησαν μία δύσκολη κατάσταση.
Μετά τον Νοέμβριο, η τιμή του πολυκρυσταλλικού πυριτίου άρχισε σταδιακά να υποχωρεί, αλλά η «ζημιά» είχε ήδη γίνει αφού οι τιμές των φωτοβολταϊκών πάνελ ανέβηκαν και αυτές, σχεδόν κατά 50% από το τέλος του 2020, αντιστρέφοντας μία πολυετή πτωτική πορεία. Για να είμαστε βέβαια ακριβείς, η άνοδος στις τιμές των φ/β πάνελ δεν οφείλεται μόνο στο πολυκρυσταλλικό πυρίτιο αλλά και στην αύξηση της τιμής των μετάλλων, στις ελλείψεις μικροεπεξεργαστών και στο αυξημένο μεταφορικό κόστος.
Αυτή η σημαντική αλλαγή ανησύχησε την διεθνή βιομηχανία φωτοβολταϊκών συστημάτων και προβλημάτισε όλους τους παράγοντες της «πράσινης» οικονομίας, καθώς μία παρατεταμένη αύξηση του κόστους των φωτοβολταϊκών συστημάτων θα δυσκολέψει πολύ τον δρόμο προς την απεξάρτηση του πλανήτη από τα ορυκτά καύσιμα.
Για τους υπόλοιπους παράγοντες που προκάλεσαν την αύξηση του κόστους των φ/β συστημάτων δεν είναι εύκολο να πούμε αν θα συνεχίσουν να δυσκολεύουν τα πράγματα, για το πολυκρυσταλλικό πυρίτιο όμως μπορούμε να πούμε πως υπάρχουν σαφείς ενδείξεις πως η κατάσταση θα βελτιωθεί σημαντικά μέσα στο 2022, και ακόμα περισσότερο μέσα στο 2023. Υπεύθυνη για την βελτίωση αυτή θα είναι κυρίως η Κίνα, αφού ούτως ή άλλως εκεί παράγεται τουλάχιστον το 80% του πολυκρυσταλλικού πυριτίου παγκοσμίως, αλλά και ένας νέος «παίκτης» στην παγκόσμια πράσινη οικονομία: η Ινδονησία.
Σύμφωνα με τις πληροφορίες του διεθνούς Τύπου, τα κινεζικά εργοστάσια αυξάνουν σταθερά την δυναμικότητά τους. Όπως μαθαίνουμε από το Bloomberg, μεγάλοι κινέζοι παραγωγοί πολυκρυσταλλικού πυριτίου έθεσαν, προς το τέλος του 2021, σε λειτουργία νέα εργοστάσια παραγωγικής δυναμικότητας 120.000 τόνων ετησίως. Δεδομένου του ότι η παραγωγική δυναμικότητα όλων των εργοστασίων ήταν κοντά στις 620.000 τόνους ετησίως, είναι φανερό πως μιλάμε για μία πολύ αξιόλογη αύξηση.
Αυτό όμως δεν είναι τίποτα μπροστά στα υπό κατασκευή εργοστάσια εντός της Κίνας, δυναμικότητας 550.000 τόνων ετησίως, το μεγαλύτερο μέρος των οποίων προβλέπεται να ξεκινήσει την λειτουργία του μέχρι το τέλος του 2022. Έτσι, προς το τέλος του 2022 η παγκόσμια παραγωγική δυναμικότητα αναμένεται να πλησιάσει τα 1,3 εκατομμύρια τόνους, ενώ μέχρι το 2024 αναμένεται να τεθούν σε λειτουργία και άλλα εργοστάσια, υπερδιπλασιάζοντας την παραγωγική δυναμικότητα, η οποία θα πλησιάσει τα 3 εκατομμύρια τόνους.
Ένα ενδιαφέρον στοιχείο σχετικά με τα νέα κινεζικά εργοστάσια πολυκρυσταλλικού πυριτίου, είναι το γεγονός πως τα περισσότερα από αυτό κατασκευάζονται μακριά από την επαρχία του Xinjiang, όπου αυτή την στιγμή κατασκευάζεται το 40% του πολυκρυσταλλικού πυριτίου παγκοσμίως. Σε σχετικό ρεπορτάζ του Bloomberg αναφέρεται πως μόνο το 15% των υπό κατασκευή εργοστασίων βρίσκεται στο Xinjiang, πράγμα που σημαίνει πως τα επόμενα χρόνια θα μειωθεί κατά πολύ η σημασία αυτής της περιοχής για την παγκόσμια φωτοβολταϊκή βιομηχανία.
Δεν μπορεί να ξέρουμε γιατί συμβαίνει αυτό, ίσως η κινεζική ηγεσία να εκτιμά πως οι αμερικανικές πιέσεις σχετικά με τις καταγγελίες για την καταπίεση των γηγενών κατοίκων της περιοχής, των Ουιγούρων (Το πολυκρυσταλλικό πυρίτιο, οι Ουιγούροι και η θολή λάμψη των φωτοβολταϊκών made in China | Liberal Markets), δεν πρόκειται να σταματήσουν και παίρνει τα μέτρα της. Ανεξάρτητα όμως από τις κινεζικές προθέσεις, είναι ένα καλό νέο για την παγκόσμια αγορά φ/β συστημάτων, αφού, σε συνδυασμό με την προβλεπόμενη μεγάλη αύξηση της παραγωγής, μειώνονται οι πιθανότητες για εμφάνιση διαταραχών στην αγορά.
Δεν είναι όμως μόνο η Κίνα που θα βοηθήσει την παγκόσμια αγορά πολυκρυσταλλικού πυριτίου, αλλά και η Ινδονησία. Η μεγαλύτερη νησιωτική χώρα του κόσμου, η οποία αυτή την στιγμή εξαρτάται ενεργειακά από τον άνθρακα και το πετρέλαιο, έχει αποφασίσει να ξεκινήσει μία δυναμική πορεία προς την απεξάρτησή της από τα ορυκτά καύσιμα. Ο ευκολότερος τρόπος για να γίνει αυτό είναι η μαζική εγκατάσταση φ/β συστημάτων.
Η Ινδονησία βρίσκεται πολύ πίσω σε αυτόν τον τομέα, και σύμφωνα με σχετικές μελέτες θα πρέπει να κάνει τεράστια άλματα. Για να πιάσει τον στόχο που έχει θέσει για παραγωγή, μέχρι το 2025,του 23% του ηλεκτρικού ρεύματος από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, θα πρέπει να εγκαταστήσει φ/β πάρκα δυναμικότητας 18 Γιγαβάτ (GW), ενώ η τωρινή δυναμικότητα είναι λίγο πάνω από τα 159 Μεγαβάτ (MW). Θα πρέπει δηλαδή να ανεβάσει την εγκατεστημένη ισχύ κατά πάνω από εκατό φορές. Για να μην εξαρτάται υπερβολικά από τις εισαγωγές, η ηγεσία της χώρας αποφάσισε να ενθαρρύνει μαζικές επενδύσεις σε αυτόν τον τομέα.
Όπως λοιπόν λένε τα ρεπορτάζ του διεθνούς Τύπου, ένα πρώτο βήμα θα γίνει με την κατασκευή εργοστασίων παραγωγής πολυκρυσταλλικού πυριτίου, ετήσιας παραγωγικής δυναμικότητας, σε πρώτη φάση τουλάχιστον, περίπου 200.000 τόνων. Τα εργοστάσια λογικά θα ξεκινήσουν την λειτουργία τους μέσα στο 2023 και θεωρητικά δεν θα επηρεάσουν άμεσα το παγκόσμιο ισοζύγιο προσφοράς και ζήτησης. Επειδή όμως η παραγωγική τους δυναμικότητα φαίνεται πως υπερβαίνει κατά πολύ τις αρχικές ανάγκες της Ινδονησίας για πολυκρυσταλλικό πυρίτιο, αφού αντιστοιχεί σε αρκετά πάνω από το 10% της προβλεπόμενης για το τέλος του 2022 παγκόσμιας παραγωγικής δυναμικότητας, είναι βέβαιο πως ένα μέρος της παραγωγής θα μπορεί να κατευθυνθεί και εκτός Ινδονησίας, αυξάνοντας την παγκόσμια προσφορά ακόμα περισσότερο.
Μιλώντας για την Ινδονησία, σύμφωνα με μελέτη ενός τοπικού κρατικού ινστιτούτου, το δυναμικό της χώρας είναι τέτοιο που θα μπορούσε (αν γέμιζε με φ/β πάρκα) να παράγει ενέργεια διπλάσια από την ενέργεια που παράγουν όλα τα εργοστάσια παραγωγής ρεύματος στον κόσμο. Προφανώς αυτό δεν θα γίνει, αλλά το σχεδιαζόμενο δυναμικό ξεκίνημα της χώρας δείχνει πως σκοπεύει να παίξει σημαντικό ρόλο και στην κατασκευή και στην εγκατάσταση τέτοιων συστημάτων.
Το συμπέρασμα είναι μάλλον απλό, και αρκετά ευχάριστο για όσους ενδιαφέρονται για μία επιτυχημένη κατάληξη της παγκόσμιας στροφής προς τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Επειδή τα φωτοβολταϊκά συστήματα είναι εύκολα στην εγκατάσταση, η ύπαρξη φθηνής και άφθονης πρώτης ύλης (του πολυκρυσταλλικού πυριτίου) θα βοηθήσει πολύ την υλοποίηση των σχεδίων πάρα πολλών χωρών, και ακόμα περισσότερων επιχειρήσεων, για την κάλυψη όλο και μεγαλύτερου μέρους των ενεργειακών αναγκών τους από την ηλιακή ενέργεια.
Προβλήματα σε άλλους τομείς της βιομηχανίας φ/β μπορεί να συνεχίσουν να υπάρχουν, όπως π.χ. οι ελλείψεις μικροεπεξεργαστών που χρειάζονται για τα πάνελ, η μεγάλη αύξηση της τιμής πολλών μετάλλων και η δυσλειτουργία των παγκόσμιων εμπορευματικών μεταφορών. Όπως καταλαβαίνουμε όμως από τις εξελίξεις στις δύο μεγάλες ασιατικές χώρες, το πολυκρυσταλλικό πυρίτιο μάλλον θα βοηθά πλέον την βιομηχανία, αφού και η παραγωγή του θα αυξάνεται σταθερά, και η τιμή του θα είναι πολύ δύσκολο να ανέβει πάλι.
