«Ήρθε η στιγμή για την πλήρη αποχώρηση της Ρωσίας από το έδαφος της Ουκρανίας» Με αυτή τη φράση ξεκίνησε την ομιλία του στη Σύνοδο Κορυφής της Ομάδας των 20 στην Ινδονησία ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι, ζητώντας από τους ηγέτες του κόσμου να στηρίξουν το σχέδιο για τον τερματισμό του πολέμου με την επωνυμία «φόρμουλα ειρήνης» του Κιέβου.
Λίγες ώρες μετά, πρώτη είδηση στα ειδησιογραφικά πρακτορεία ήταν ότι δύο ρωσικοί πύραυλοι πέρασαν στην Πολωνία, στο χωριό Przewodów που βρίσκεται κοντά στα σύνορα με την Ουκρανία, σκοτώνοντας δύο ανθρώπους.
Το πιο πιθανό για την στήλη είναι ότι χθες εν μέσω των μαζικών βομβαρδισμών κατά ουκρανικών πόλεων δύο από τους 100 πυραύλους που εκτοξεύτηκαν «ξέφυγαν» του στόχου τους. Το γεγονός ότι έπεσαν σε έναν σιλό με σιτηρά και όχι σε μια στρατιωτική βάση για παράδειγμα, ενισχύει αυτή την πεποίθηση.
Από την άλλη, οι πύραυλοι έπεσαν σε νατοϊκό έδαφος και ουδείς δεν μπορεί να αποκλείσει άλλα σενάρια, γι’αυτό άλλωστε ο πρωθυπουργός της Πολωνίας, Ματέους Μοραβιέσκι, συγκάλεσε την Επιτροπή του Υπουργικού Συμβουλίου για Υποθέσεις Εθνικής Ασφάλειας και Άμυνας κατεπειγόντως.
Όμως και πριν τις χθεσινοβραδινές εξελίξεις, πόσο πραγματικά κοντά ήμασταν σε μια «λύση» του ρωσοουκρανικού πολέμου;
Η σημασία της Χερσώνας
Για τον Πρωθυπουργό της Ουκρανίας είναι κάτι παραπάνω από λογικό να πιέζει μετά την ήττα της Ρωσίας στη Χερσώνα για ειρήνη, καθώς οποιαδήποτε εναλλακτική τη δεδομένη χρονική στιγμή θα έδινε την ευκαιρία στη Ρωσία να ενισχύσει τις δυνάμεις της ανασυγκροτώντας τις μονάδες της στην ανατολική όχθη του Δνείπερου και μετά να περάσει εκ νέου στην αντεπίθεση.
Επιπλέον, κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει ότι ίσως και να ευσταθούν τα δημοσιεύματα στον Διεθνή Τύπο ότι ΗΠΑ πιέζουν κατά κάποιο τρόπο την Ουκρανία να «κλείσει» την υπόθεση ανακτώντας τον έλεγχο της πόλης και να εκκινήσει μια πρώτη πραγματική διαπραγμάτευση με τη Μόσχα.
Η αλήθεια είναι ότι η επανάκτηση της Χερσώνας, σηματοδοτεί μια σημαντική αλλαγή της κατεύθυνσης της σύγκρουσης, καθώς στρατιωτικά, γεωγραφικά αλλά και σημειολογικά σήμαινε πολλά για τη Ρωσία.
Βλέπετε, η Χερσώνα υπήρξε για πολλά χρόνια στρατηγικό σημείο για τον ρωσικό και μετέπειτα τον σοβιετικό στόλο της Μαύρης Θάλασσας, καθώς βρίσκεται στις αρχές του δέλτα του Δνείπερου σε απόσταση περίπου 30 χλμ. από τις ακτές της Μαύρης Θάλασσας, 60 χλμ. βορειοδυτικά της πόλης βρίσκεται το λιμάνι Μικολάιβ, ενώ περίπου 100 χλμ. προς τα νοτιοανατολικά ξεκινά η Κριμαία.
Μετά από την ανακήρυξη της ανεξαρτησίας της Ουκρανίας, ο στρατηγικός της ρόλος εν μέρει αποδυναμώθηκε, όμως η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία άλλαξε εκ νέου τα δεδομένα.
Οι ρωσικές δυνάμεις κατέλαβαν την πόλη στις 2 Μαρτίου. Ήταν η πρώτη μεγάλη πόλη της Ουκρανίας και η μόνη πρωτεύουσα περιφέρειας της Ουκρανίας που έπεσε στα χέρια των Ρώσων κατά τη διάρκεια της εισβολής, ενώ δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η Χερσώνα είναι η βασική πύλη προς την Κριμαία και για αυτόν ακριβώς τον λόγο η σημασία της είναι πολύ μεγάλη.
Δεν πρέπει να ξεχνάμε επίσης ότι πρόκειται για τη δεύτερη πρόσφατη υποχώρηση των ρωσικών δυνάμεων, καθώς στα μέσα Σεπτεμβρίου είχαν αποσυρθεί από την περιοχή Χάρκοβο της Ουκρανίας, στα βορειοανατολικά.
Και όλα πριν καν συμπληρωθούν δύο μήνες από την ανακήρυξη των συγκεκριμένων εδαφών ως ρωσικών, μετά το «δημοψήφισμα». Επομένως, η αποχώρηση της Ρωσίας και η ανακατάληψη της πόλης στις 11 Νοεμβρίου είναι εξαιρετικά σημαντική τόσο σε στρατιωτικό επίπεδο, όσο και σε επίπεδο πολιτικής, γεωγραφίας και συμβολισμών.
Για πολλούς γεωπολιτικούς αναλυτές μάλιστα η αποχώρηση της Μόσχας από τη Χερσώνα θέτει υπό αμφισβήτηση όλα τα εδαφικά κέρδη της Ρωσίας στην Ουκρανία από το 2014, συμπεριλαμβανομένης της Κριμαίας.
Η ανακατάληψη της Χερσώνας μπορεί να λειτουργήσει ως «παράθυρο ευκαιρίας»;
O Ζελένσκι μετά την ανακατάληψη της Χερσώνας διακηρρύσει ότι η Ουκρανία δεν θα επιτρέψει στις ρωσικές δυνάμεις να ανασυνταχθούν μετά την αποχώρησή τους από την πόλη του ουκρανικού Νότου και δεν παραλείπει να τονίσει ότι θα υπάρξουν περισσότερες μάχες έως ότου η Ουκρανία ανακτήσει τον έλεγχο όλων των κατεχόμενων εδαφών της.
Την ίδια στιγμή χθες από το βήμα της G20 δήλωσε έτοιμος για ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις, αρκεί να αποσύρει η Ρωσία όλες της τις δυνάμεις και να επιστραφούν στην Ουκρανία όλα τα εδάφη, να απελευθερωθούν όλοι οι Ουκρανοί κρατούμενοι και να πληρωθούν πολεμικές αποζημιώσεις.
Αυτή τη φορά όμως από τον κατάλογο αιτημάτων της χθεσινής του ομιλίας έλειπε εκείνο όσον αφορά την εκδίωξη του Προέδρου Πούτιν. Αυτή είναι μια σημαντική λεπτομέρεια.
Επίσης εξαιρετικά σημαντική λεπτομέρεια είναι ότι ο Σεργκέι Λαβρόφ, ο οποίος παρευρίσκεται στο Μπαλί αντί του Βλαντίμιρ Πούτιν, δεν αποχώρησε από την αίθουσα όση ώρα ο Ζελένσκι έκανε γνωστά τα δέκα σημεία/όρους της ουκρανικής φόρμουλας για το τέλος του πολέμου.
Είναι βέβαιο ότι η κατάσταση στην Ουκρανία περιελήφθη στις συζητήσεις στη Σύνοδο του G20 στο Μπαλί ενώ το ουκρανικό αποκαλύφθηκε ότι ήταν ο λόγος της συνάντησης που είχαν στην Τουρκία οι επικεφαλής των μυστικών υπηρεσιών των ΗΠΑ και της Ρωσίας.
Όμως πόσο εύκολο είναι για τον Πρόεδρο της Ρωσίας να κατέβει αυτή τη στιγμή στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων με τα 10 σημεία της ουκρανικής «φόρμουλας για την ειρήνη» πάνω σε αυτό;
Πολλοί αναλυτές τονίζουν ότι για τον Βλαντίμιρ Πούτιν μια τέτοια κίνηση αποτελεί στην ουσία μια προσωπική ταπείνωση και θα εγείρει σοβαρά ερωτήματα σχετικά με την αξιοπιστία του ως ηγέτη εν καιρώ πολέμου. Ως εκ τούτου, οι περισσότεροι εκτιμούν ότι ο Πούτιν θα προσπαθήσει με άλλους τρόπους να αντισταθμίσει την απώλεια της Χερσώνας. Το ερώτημα είναι φυσικά ποιοι είναι οι «άλλοι τρόποι».
Διαβάζοντας χθες πολλά από τα σχόλια γεωπολιτικών αναλυτών, δεν μπορέσαμε να μην αναλογιστούμε μια εξαιρετική πρόσφατη συνέντευξη του καθηγητή πολιτικών επιστημών στο Πανεπιστήμιο του Ρότσεστερ και συγγραφέα των War and Punishment: The Causes of War Termination and the First World War και Leaders and International Conflict, Ηein Goemans,
Σύμφωνα με τον Goemans, ο Πρόεδρος της Ρωσίας έχει εγκλωβιστεί αυτή τη στιγμή καθώς αν χάσει στην Ουκρανία, θα πέσει από την εξουσία. Οι ηγέτες σε τέτοιες καταστάσεις παίζουν το λεγόμενο στοίχημα « ανάστασης», που σημαίνει ότι συνεχίζουν έναν πόλεμο, συχνά με μεγαλύτερη ένταση και βαρβαρότητα, γιατί οτιδήποτε άλλο εκτός από τη νίκη θα σήμαινε τη δική τους εξορία ή θάνατο.
Ένα τέτοιο παράδειγμα ήταν η περίπτωση της Γερμανίας στον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, όπου μόλις τέσσερις μήνες μετά τον πόλεμο ο Κάιζερ Γουλιέλμος Β' και το υπουργικό συμβούλιο του κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι δεν ήταν δυνατό να κερδίσει.
Ωστόσο, πολέμησαν για άλλα τέσσερα χρόνια. Γιατί;
Γιατί ήξεραν ότι αν χάσουν, θα τους ανατρέψει μια επανάσταση, όπως και εν τέλει έγινε, με τη δημοκρατία της Βαϊμάρης.
Η ιστορία μας έχει αποδείξει ότι ορισμένοι ηγέτες συνεχίζουν πολλές φορές έναν πόλεμο για τη δική τους επιβίωση, ενάντια στα ίδια τα συμφέροντα της χώρας τους και του δικού τους λαού. Είναι ο λόγος που ο Α' Παγκόσμιος Πόλεμος κράτησε πολύ περισσότερο από όσο θα έπρεπε.
Γι’αυτό σύμφωνα με τον Goemans ο Ρώσος Πρόεδρος είναι τόσο επικίνδυνος. Γιατί γνωρίζει ότι « εάν η Ρωσία χάσει ή δεν πάρει αυτό που θέλει, θα είναι μια διαφορετική Ρωσία μετά.Αν κερδίσει η Ρωσία, θα είναι μια διαφορετική Ευρώπη μετά».
Κάτω από αυτό το πρίσμα, η νίκη της Ουκρανίας στη Χερσώνα αν και απροσδόκητη, δεν θα είναι η αρχή του τέλους του πολέμου, καθώς είναι εξίσου πιθανό, όπως ο Ζελένσκι πρότεινε χθες μια συμφωνία που η Ρωσία δεν μπορεί να αποδεχθεί, να προτείνει και η Ρωσία μια συμφωνία που απλά δεν θα μπορούν να αποδεχθούν οι Ουκρανοί.
Από ότι φαίνεται, στην ουσία το χάσμα των ελάχιστων απαιτήσεων μεταξύ των δύο πλευρών δεν έχει μειωθεί καθόλου, τουλάχιστον προς το παρόν.
Αποποίηση Ευθύνης: Το υλικό αυτό παρέχεται για πληροφοριακούς και μόνο σκοπούς. Σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει να εκληφθεί ως προσφορά, συμβουλή ή προτροπή για την αγορά ή πώληση των αναφερόμενων προϊόντων. Παρόλο που οι πληροφορίες που περιέχονται βασίζονται σε πηγές που θεωρούνται αξιόπιστες, ουδεμία διασφάλιση δίνεται ότι είναι πλήρεις ή ακριβείς και δεν θα πρέπει να εκλαμβάνονται ως τέτοιες.
