Ο άνθρωπος που αντιστάθηκε στις απαιτήσεις του Βόλφγκανγκ Σόιμπλε και κράτησε την Ευρώπη ενωμένη όταν οι πολιτικοί ηγέτες αδυνατούσαν να βρουν λύσεις, αποφάσισε να κατέβει στο… ναρκοπέδιο της πολιτικής, αναλαμβάνοντας τη δυσκολότερη αποστολή της ζωής του: Να ενώσει τις πολιτικές δυνάμεις της χώρας και στη συνέχεια να διαχειριστεί την πανδημία και να οδηγήσει την ιταλική οικονομία σε ανάπτυξη. Αν τα καταφέρει η Ευρωζώνη θα βγει κερδισμένη σε όλα τα επίπεδα με τις θετικές επιπτώσεις να επηρεάζουν σε σημαντικό βαθμό και την Ελλάδα.
Ήδη, από χθες, η «αύρα» του Ντράγκι – και μόνο η εντολή που έλαβε από τον πρόεδρο Ματαρέλα, χωρίς να είναι βέβαιο ότι θα σχηματίσει κυβέρνηση – ήταν ικανή να οδηγήσει σε μεγάλη πτώση τις αποδόσεις των ομολόγων της ευρωπαϊκής περιφέρειας. Όπως αποδεικνύεται, οι αγορές ομολόγων στο άκουσμα του Ντράγκι… υποκλίνονται. Ο Ιταλός έχει μείνει στην ιστορία ως «ο άνθρωπος που έσωσε το ευρώ» με την θρυλική του φράση «whatever it takes», η οποία σταμάτησε την κατρακύλα των κρατικών ομολόγων της περιφέρειας της Ευρωζώνης – και κυρίως της Ιταλίας – το καλοκαίρι του 2012.
Όμως ο «Super Mario» έχει ένα ακόμη πιο σημαντικό «παράσημο» στο ενεργητικό του, το οποίο ενδέχεται να παίξει καθοριστικό ρόλο στις πολιτικές και οικονομικές εξελίξεις των επόμενων μηνών και ετών στην Ευρώπη. Είναι ο μοναδικός συστημικός παράγοντας (με θητεία σε Παγκόσμια Τράπεζα, Goldman Sachs κλπ) που τα έβαλε με τη Γερμανία και αντιστάθηκε σθεναρά στις απαιτήσεις του Σόιμπλε για μία σειρά κρίσιμων ζητημάτων.
Παράγοντες με βαθιά γνώση των διεργασιών σε Βρυξέλλες και Φρανκφούρτη τονίζουν ότι δεδομένων των ικανοτήτων του, ο Ντράγκι είναι ικανός να συμπαρασύρει ολόκληρη την Ευρώπη και να φέρει τον αέρα αλλαγής που δεν έχει καταφέρει να φέρει ο Μακρόν. Πρωτίστως, όμως, καλείται να ξεπεράσει ένα ίσως μεγαλύτερο εμπόδιο που έχει να κάνει με τις πολιτικές ισορροπίες στη Ρώμη.
Όπως σημειώνει, στο Liberal, ο Λορέντζο Κοντόνιο, καθηγητής οικονομικών στο LSE και πρώην στέλεχος του υπουργείου Οικονομικών της Ιταλίας, ο Ντράγκι έχει μπροστά του ένα μακρύ και δύσκολο ταξίδι, αφού η ιστορία έχει δείξει ότι οι κυβερνήσεις τεχνοκρατών συνήθως δεν έχουν διάρκεια. Η κυβέρνηση Μόντι π.χ., έχασε τη στήριξη των πολιτών, ωστόσο ήταν μία εντελώς διαφορετική εποχή κατά την οποία εφαρμόζονταν σκληρά μέτρα λιτότητας.
Αυτή τη φορά ισχύει το αντίθετο. Το μεγάλο στοίχημα είναι η αξιοποίηση των 222 δισ. ευρώ του Ταμείου Ανάκαμψης και καλύτερος «διαχειριστής» από τον Ντράγκι δύσκολα θα βρεθεί. Το μεγάλο πλεονέκτημα του Super Mario σε σύγκριση με τον Κόντε και οποιονδήποτε άλλο Ιταλό πολιτικό σήμερα είναι ότι έχει ανοιχτούς διαύλους με τις Βρυξέλλες, ξέρει πολύ καλά πως λειτουργεί το κέντρο αποφάσεων της Ε.Ε. και παράλληλα γνωρίζει και… τις πέτρες στη Φρανκφούρτη, όπου εδρεύει η ΕΚΤ.
Αν καταφέρει, λοιπόν, να σχηματίσει ισχυρή κυβέρνηση θα είναι αυτός που θα διαπραγματευτεί με την Κομισιόν για το τι θα ισχύσει μετά την πανδημία όσον αφορά τα κρατικά χρέη και την επιστροφή σε αυστηρούς δημοσιονομικούς κανόνες. Μην ξεχνάμε ότι ο Ντράγκι δήλωσε τον περασμένο Μάρτιο ότι η κρίση του κορονοϊού είναι σαν να βρισκόμαστε σε πόλεμο και επομένως πρέπει να διαγραφούν ιδιωτικά χρέη που δημιουργήθηκαν κατά τη διάρκειά της.
Ακολουθεί απόσπασμα από το μανιφέστο του Ντράγκι που δημοσιεύτηκε τον περασμένο Μάρτιο στους FT:
«Η πρόκληση που αντιμετωπίζουμε σήμερα είναι να δράσουμε με επαρκή δύναμη και ταχύτητα για να αποτρέψουμε να εξελιχθεί η ύφεση σε βαθιά ύφεση, που λόγω των πολλών χρεοκοπιών θα αφήσει μη αναστρέψιμη ζημιά. Είναι ήδη σαφές ότι η απάντηση πρέπει να περιλαμβάνει σημαντική αύξηση του χρέους. Η απώλεια εισοδήματος που υπέστη ο ιδιωτικός τομέας – και το χρέος που άντλησε για να καλύψει το κενό – θα πρέπει εντέλει να απορροφηθεί, πλήρως ή μερικώς, από τον κρατικό προϋπολογισμό.
Τα υψηλότερα επίπεδα κρατικού χρέους θα αποτελέσουν μόνιμο χαρακτηριστικό των οικονομιών μας και θα συνοδευτούν από διαγραφή ιδιωτικού χρέους. Ο σωστός ρόλος του κράτους είναι να αξιοποιεί τον προϋπολογισμό για να προστατεύει τους πολίτες και την οικονομία έναντι κρίσεων για τις οποίες δεν ευθύνεται ο ιδιωτικός τομέας αλλά ούτε μπορεί να απορροφήσει. Τα κράτη το έκαναν αυτό πάντα σε περιπτώσεις εθνικής ανάγκης. Οι πόλεμοι – το πιο σχετικό παράδειγμα – χρηματοδοτήθηκαν μέσω της αύξησης του δημοσίου χρέους. Κατά τη διάρκεια του πρώτου παγκοσμίου πολέμου, στην Ιταλία και στη Γερμανία το 6%-15% των δαπανών του πολέμου χρηματοδοτήθηκε από φόρους. Σε Αυστρία-Ουγγαρία, Ρωσία και Γαλλία, καμία από τις πολεμικές δαπάνες δεν χρηματοδοτήθηκε μέσω φορολόγησης. Παντού, η φορολογική βάση διαβρώθηκε από τις καταστροφές του πολέμου και την στρατολόγηση. Σήμερα, αυτό συμβαίνει εξαιτίας της ανθρώπινης δυστυχίας και της παύσης της δραστηριότητας που προκαλεί η πανδημία».
Αν ο Ντράγκι κινηθεί προς την κατεύθυνση που περιγράφει στο μανιφέστο του θα προκληθεί σεισμός στην Ευρώπη. Πόσο πιθανό είναι αυτό;
Ο πρώην επικεφαλής της ΕΚΤ δεν είναι ο τυπικός συστημικός παράγοντας και σίγουρα δεν έχει καμία διάθεση στα 73 του να παίξει το ρόλο της μαριονέτας, ενώ όσα χρόνια βρισκόταν στη Φρανκφούρτη φρόντιζε να διασφαλίζει και τα συμφέροντα της χώρας του.
Είναι επίσης σημαντικό ότι η Ιταλία έχει ξεχάσει εδώ και πολλά χρόνια τι σημαίνει ανάπτυξη, ενώ και το 2021 αναμένεται να είναι δύσκολο οικονομικά καθώς μία από τις βασικές πηγές εσόδων, ο τουρισμός, θα παραμείνει σε ρηχά νερά. Επομένως το μόνο που δεν θα θελήσει να κάνει ο Ντράγκι είναι να εφαρμόσει λιτότητα και εκεί θα αρχίσουν τα δύσκολα με τις Βρυξέλλες, αν και οι διασυνδέσεις του θα παίξουν καθοριστικό ρόλο.
Αναλυτές πάντως εκτιμούν ότι μία κυβέρνηση υπό τον Ντράγκι πολύ δύσκολα θα κρατήσει μετά το τέλος της πανδημίας, καθώς όταν ολοκληρωθούν οι εμβολιασμοί και η οικονομία αρχίζει να τρέχει, είναι λογικό τα πολιτικά κόμματα να ζητήσουν να γίνουν εκλογές, ενδεχομένως μετά την άνοιξη του 2022 και την αλλαγή του προέδρου της χώρας.
Ettore Ferrari/Pool via AP
