Οι επενδυτές συχνά προσεγγίζουν την αγορά σαν ένα παιχνίδι ρουλέτας, βάζοντας στοιχήματα σε κόκκινο ή μαύρο, ενώ αγνοούν τα πράσινα μηδενικά που γέρνουν τις πιθανότητες. Πολλοί βασίζονται σε μια δυαδική νοοτροπία: αν η αγορά εκτινάχθηκε στα ύψη πέρυσι, σίγουρα πρέπει να καταρρεύσει φέτος. Εάν ο S&P 500 κέρδισε 20%, ορισμένοι υποθέτουν ότι μια απώλεια 10% είναι αναπόφευκτη. Αλλά αυτή η λογική είναι τόσο εσφαλμένη όσο και ευρέως διαδεδομένη. Για να λάβουμε ορθές αποφάσεις, πρέπει να παραμερίσουμε υποθέσεις και να αναλύσουμε την αγορά με δεδομένα και λόγους.
Θα μπορούσαν οι τρέχουσες αποτιμήσεις της αγοράς να οδηγήσουν σε πτώση το 2025;
Δεν υπάρχει καμία αντίρρηση ότι το χρηματιστήριο των ΗΠΑ είναι ακριβό. Σχεδόν με κάθε μέτρο, οι αποτιμήσεις είναι κοντά σε ιστορικά υψηλά, οι πολλαπλάσιες παρατείνονται και οι μελλοντικές αποδόσεις αναμένεται να είναι μέτριες, καθώς δεν μπορούν να επαναληφθούν με τον ίδιο ρυθμό οι αυξήσεις των κερδών στις εταιρείες που οδήγησαν το ράλι. Επίσης, κανένας δε θέλει να σκεφτεί τι θα συμβεί σε μια πιθανή υποβάθμιση μιας «υπέροχης» εταιρείας των μελλοντικών προσδοκιών της. Αυτό παρουσιάζει αναμφισβήτητους κινδύνους που κάθε χαρτοφυλάκιο πρέπει να λαμβάνει υπόψη. Ένα πρώτο τεστ θα το πάρουμε αυτήν την εβδομάδα με τις ανακοινώσεις των πέντε «υπέροχων» εταιρειών.
Ωστόσο, οι υψηλές αποτιμήσεις από μόνες τους δεν εγγυώνται μια κατάρρευση της αγοράς το 2025. Οι Bear Markets είναι σπάνια γεγονότα. Οι αγορές μακροχρόνια ακολουθούν μια ανοδική πορεία, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι και οι εταιρείες που απαρτίζουν σήμερα τους δείκτες θα υπάρχουν και αύριο. Το ανέλυσα διεξοδικά την προηγούμενη εβδομάδα. Ίσως, αυτό να αποτελεί και ένα τέχνασμα για να γράφουμε νέα υψηλά, αλλά ουσιαστικά αποτελεί αυτό που λένε οι οικονομολόγοι στη θεωρία της «δημιουργικής καταστροφής». «Πεθαίνει το άρρωστο παλιό και εμφανίζεται το πολλά υποσχόμενο νέο»! Και οι κύκλοι δημιουργικής καταστροφής συνεχίζουν να μας προκαλούν και να μας κρατάνε σε επιφυλακή.
Στατιστικά λοιπόν, οι bear markets εμφανίζονται μία φορά κάθε τέσσερα χρόνια. Με το 2022 να σηματοδοτεί την τελευταία bear market, η ιστορία υποδηλώνει ότι το 2025 θα μπορούσε να έχει ακόμα σταθερές αποδόσεις. Η κυβέρνηση Τραμπ δίνει προτεραιότητα στην οικονομική ανάπτυξη και τις επιδόσεις του χρηματιστηρίου, όπως και η προηγούμενη. Μην ξεχνάμε ότι οι αγορές έφθασαν στα υψηλά εποχών με τον Μπάιντεν στο τιμόνι. Βέβαια, εις βάρος των υπολοίπων αγορών, αν αναλύσουμε πως θα γίνει η Αμερική ακόμα πιο σπουδαία.
Ωστόσο, ακόμα ελπίζουν ότι ο πρόεδρος δε θα προχωρήσει στις εξαγγελίες του, άρα δεν υπάρχει κανένας λόγος ανησυχίας, οπότε ακολουθούμε πιστά τη Wall Street και σε πολλές περιπτώσεις, όπου η κερδοσκοπία χτυπάει «κόκκινο», την υπερβαίνουμε. Εν τω μεταξύ, η πεποίθηση ότι και οι κεντρικές τράπεζες, ειδικά η Federal Reserve, εξακολουθούν να διαθέτουν εργαλεία για τη διαχείριση της οικονομικής αναταραχής, συμπεριλαμβανομένων των υψηλών επιτοκίων που παρέχουν περιθώρια χαλάρωσης εάν χρειαστεί, ενισχύουν την αίσθηση ασφάλειας. Το «what ever it takes” θα μας ακολουθεί για πολλά χρόνια!
Η ορμή έχει σημασία
Τόσο το 2023 όσο και το 2024 παρουσίασαν κέρδη άνω του 20%. Σε παρόμοιες περιπτώσεις, το τρίτο έτος μετά από τόσο ισχυρές επιδόσεις ήταν θετικό 100% των περιπτώσεων, όπως φαίνεται στον παρακάτω πίνακα.
Το μοναδικό πρόβλημα αποτελεί το «γράφημα του φόβου», όπου εκεί θα αναγκαστεί ο Πάουελ να συγκρουστεί με τον Τραμπ και το αποτέλεσμα να είναι οδυνηρό για την αμερικάνικη οικονομία. Όμως η ορμή είναι αυτή που έχει σημασία στις αγορές! Η κεκτημένη ταχύτητα των επενδυτών, ο φόβος αυτών που έμειναν πίσω και τρέχουν να προλάβουν την άνοδο για αν μη χάσουν το ράλι, και η ανθρώπινη αισιόδοξη φύση! Αυτό που παρατήρησα στις αγορές και ιδιαίτερα στην ελληνική, τα τελευταία 30 χρόνια, είναι το γεγονός των διαφυγόντων κερδών. Δεν κοιτάζω τι έχω κερδίσει από μια επιλογή μου αλλά τι έχω χάσει επειδή την πούλησα. Όποιος σκέφτεται με αυτήν τη λογική διαχρονικά καταλήγει στο «μηδέν».
Η διαχείριση κινδύνων παραμένει κρίσιμη
Μια παλιά παροιμία λέει, «Δεν μπορείς να προβλέψεις, αλλά μπορείς να προετοιμαστείς». Και η προετοιμασία ξεκινά με την αναγνώριση των προκλήσεων. Η διαχείριση της τρέχουσας φάσης της αγοράς απαιτεί εγρήγορση. Δε βρισκόμαστε ούτε σε αιχμή ευφορίας ούτε σε χαμηλά επίπεδα αγοράς, όπου οι αποφάσεις συναλλαγών τείνουν να είναι πιο σαφείς. Αυτή η μέση λύση καθιστά ζωτικής σημασίας τη διατήρηση της προσαρμοστικότητας και της μετάλλαξης.
Ο στόχος μας παραμένει διπλός: εγρήγορση στην πιθανότητα μιας ανοδικής αγοράς εάν το 2025 αποδειχτεί ένα ακόμη δυνατό έτος, ελαχιστοποιώντας παράλληλα τον αντίκτυπο τυχόν σημαντικών διορθώσεων. Οι ανατροπές έως και 8-10% είναι φυσιολογικές και στατιστικά πιθανό να συμβαίνουν τουλάχιστον μία φορά το χρόνο. Μια περίοδο που θα μπορούσε να αποτελέσει την αρχή μιας τέτοιας κίνησης θεωρώ ότι έχει πολλές πιθανότητες να μας εμφανιστεί το προσεχές διάστημα και έπειτα από κάποιο «τουίτ» των μεγάλων παικτών, που θα απογοητεύσει και θα τρομοκρατήσει, ενώ στη συνέχεια θα επαναφέρει την αρχική κατάσταση ένα νέο «τουίτ». Αν και ονόμασα τη χρονιά του 2025 της «Αποκάλυψης», ίσως ήταν πιο σωστό να την ονομάσω «η χρονιά των τουίτ»!
Φυσικά, αυτές οι πτώσεις δε σηματοδοτούν την καταστροφή, αλλά θα πρέπει να αποτελούν μέρος οποιουδήποτε σχεδίου μιας συνετής διαχείρισης κινδύνου. Με το τέλος των «Αλκυονίδων» ημερών και τις αγορές να υποδέχονται τον νέο πλανητάρχη με νέα υψηλά, αυτό που θα μας δείξουν οι πρώτες εκατό ημέρες του προέδρου είναι κατά πόσο θα γίνουν πράξη οι εξαγγελίες, αλλά και το κατά πόσο οι αγορές είναι προετοιμασμένες για λίγο «πόνο», εάν αποδειχθεί ότι ο «βασιλιάς είναι γυμνός»! Όπως και να έχει αυτό που θα πρέπει να αποβάλουμε είναι να είμαστε προετοιμασμένοι για τα διαφυγόντα κέρδη και ευχαριστημένοι με τις υπεραποδόσεις της διετίας που απολαμβάνουμε. Και όπως έλεγε ένας παλιός μου δάσκαλος, αυτό που μένει είναι αυτό που βάζεις στην τσέπη σου, σήμερα!
