Το Σαββατοκύριακο που μας πέρασε θύμισε σε κάποιους παλαιότερους την περίοδο του 1989, όταν βλέπαμε τις μεγάλες φοιτητικές διαδηλώσεις σε πολλές κινεζικές πόλεις, με χαρακτηριστικότερες όλων αυτές στη μεγάλη πλατεία της κινεζικής πρωτεύουσας, την περίφημη πλέον Τιενανμέν. Η τραγική κατάληξή τους με τη βίαιη καταστολή και διάλυσή τους από τις κινεζικές αρχές δεν ξεχνιέται εύκολα ούτε οι εκατοντάδες νεκροί φοιτητές.
Φυσικά, οι διαδηλώσεις που ξέσπασαν σε διάφορες πόλεις της Κίνας πιθανότατα είναι αρκετά διαφορετικές από αυτές του 1989, καθώς η χώρα και οι κάτοικοί της έχουν αλλάξει πάρα πολύ από τότε. Είναι όμως η πρώτη φορά από τότε που παρατηρείται μία μαζική διαμαρτυρία και ίσως αμφισβήτηση της εξουσίας στην τεράστια αυτή ασιατική χώρα.
Όπως καταλαβαίνουμε από τις ανταποκρίσεις που έρχονται από την Κίνα και από τις εικόνες που βλέπουμε στις διάφορες οθόνες μας, οι διαμαρτυρίες αυτές έχουν σαν αφορμή την κόπωση των Κινέζων πολιτών ύστερα από δύο και πλέον χρόνια αυστηρών περιοριστικών μέτρων για τον περιορισμό της εξάπλωσης της πανδημίας.
Μέχρι τις προηγούμενες μέρες οι συζητήσεις στις δυτικές χώρες σχετικά με την κινεζική πολιτική του Zero Covid περιστρέφονταν κυρίως γύρω από την επίδραση αυτής της πολιτικής στην οικονομία της Κίνας. Είναι ξεκάθαρο πως μία από τις πιο σημαντικές αιτίες για την επιβράδυνση του ρυθμού ανάπτυξης της κινεζικής οικονομίας είναι οι περιορισμοί στις μετακινήσεις και τις ανθρώπινες επαφές, καθώς οδηγούν ένα μεγάλο μέρος της οικονομικής δραστηριότητας στις περιοχές στις οποίες παρατηρείται αύξηση των κρουσμάτων σε καθεστώς υπολειτουργίας, με συνέπειες και εντός και εκτός Κίνας.
Οι επενδυτές ανά τον κόσμο ξέρουν πλέον πώς να αντιδρούν στο άκουσμα ειδήσεων που παραπέμπουν σε αύξηση του αριθμού των επιβεβαιωμένων κρουσμάτων Covid - 19 και κατά συνέπεια στην επιβολή νέων περιοριστικών μέτρων. Πουλάνε ό,τι έχει σχέση με την κινεζική βιομηχανία, τις εφοδιαστικές αλυσίδες που έχουν μεγάλη εξάρτηση από την Κίνα και βέβαια πουλάνε και τις μετοχές των περισσότερων κινεζικών επιχειρήσεων.
Η χθεσινή μέρα, με τα επιβεβαιωμένα κρούσματα της Κυριακής να φτάνουν τις 40.000, ξεπερνώντας κατά πολύ τα κρούσματα της άνοιξης που μας πέρασε, δεν ήταν πολύ διαφορετική. Οι χρηματιστηριακοί δείκτες στην Κίνα και το Χονγκ Κονγκ ξεκίνησαν την εβδομάδα με αρκετά σημαντική πτώση.
Το Χονγκ Κονγκ έχανε στην αρχή περίπου 4,5% αλλά στη συνέχεια κάλυψε μέρος των απωλειών και έχασε 1,57%. Το Κινεζικό νόμισμα έχανε στην αρχή κοντά στο 1% απέναντι στο αμερικανικό δολάριο πριν μειώσει τις απώλειές του στο μισό. Ο κινεζικός χρηματιστηριακός δείκτης CXSI 300 έχασε 1,1% σε σχέση με τις τιμές της Παρασκευής, ενώ οι μετοχές των κινεζικών τεχνολογικών εταιρειών έχασαν 2% της αξίας τους (στην αρχή έχαναν μέχρι 5%).
Σημαντική πτώση σημείωσαν οι τιμές των πρώτων υλών στα διεθνή χρηματιστήρια εμπορευμάτων. Ο χαλκός έχανε χθες το πρωί πάνω από 2% και είχε κατεβεί στα 3,545 δολάρια/λίβρα, πλησιάζοντας το επίπεδο των 3,50 δολαρίων/λίβρα το οποίο είχε ξεπεράσει στις αρχές του Νοεμβρίου όταν άρχισαν να έρχονται οι πληροφορίες σχετικά με την πιθανή χαλάρωση της πολιτικής zero covid μετά την επανεκλογή του προέδρου Σι Τζινπίνγκ για τρίτη συνεχή φορά.
Σημαντικότατη πτώση σημείωσε και η τιμή του αργού πετρελαίου. Κάποια στιγμή χθες το πρωί η τιμή του αμερικανικού συμβολαίου αργού πετρελαίου (West Texas Intermediate) έπεσε κατά περίπου 3% και έφθασε κάτω από τα 74 δολάρια/βαρέλι, σημειώνοντας τη χαμηλότερη τιμή του από τον περσινό Δεκέμβριο, ενώ το συμβόλαιο Brent άγγιξε τα 81 δολάρια/βαρέλι, φθάνοντας στο χαμηλότερο σημείο για το 2022. Οι πωλήσεις βέβαια δεν περιορίστηκαν εκεί, μεταφέρθηκαν και στα δυτικά χρηματιστήρια και ιδίως στις επιχειρήσεις που έχουν στενές βιομηχανικές ή εμπορικές σχέσεις με την Κίνα.
Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα είναι αυτό της αμερικανικής Apple (AAPL NASDAQ), η μετοχή της οποίας σημείωσε αξιόλογη πτώση, με τις ανησυχίες για πιθανά προβλήματα στην παραγωγή των χρυσοφόρων iPhones της να μεγαλώνουν. Αναταραχή επικράτησε και στην κινεζική αγορά ομολόγων, με τις αποδόσεις των εταιρικών ομολόγων που έχουν εκδοθεί σε δολάρια να ανεβαίνουν κατά 0,10% σε σχέση με τα αμερικανικά κρατικά ομόλογα, σύμφωνα με πληροφορίες του Bloomberg, και την απόδοση του 10ετούς κρατικού κινεζικού ομολόγου να ανεβαίνει προς το 2,92%.
Στην αντίδραση των αγορών παρατηρήσαμε κάτι που έχουμε δει και άλλες φορές τις τελευταίες εβδομάδες, καθώς οι ανησυχίες σχετικά με την εξάπλωση της πανδημίας στην Κίνα κλιμακώνονται. Οι αγορές ξεκινούν έντονα αρνητικά στην Κίνα και την Ασία αλλά στη συνέχεια η πτώση μετριάζεται όσο πλησιάζουμε στο άνοιγμα των ευρωπαϊκών χρηματιστηρίων και η κατάσταση εξομαλύνεται. Δεν μπορούμε να είμαστε σίγουροι σε τι οφείλεται αυτό.
Πιθανολογούμε πως σταδιακά οι επενδυτές συνηθίζουν τα κακά νέα και σε αυτό βοηθά και το αρκετά καλό κλίμα των τελευταίων εβδομάδων στα δυτικά χρηματιστήρια. Επίσης, αρκετοί επενδυτές σκέφτονται πως αργά ή γρήγορα η πολιτική covid zero θα αρχίσει να γίνεται πιο ελαστική, καθώς η κινεζική ηγεσία θα προσπαθήσει να τονώσει την οικονομική δραστηριότητα. Πιο γενικά, μπορούμε να πούμε πως οι αγορές ανησυχούν αλλά προς το παρόν είναι και αρκετά ψύχραιμες.
Αυτό το λέμε διότι οι χρηματιστηριακοί δείκτες στην Κίνα και το Χονγκ Κονγκ έχουν μεν πέσει τις τελευταίες δύο εβδομάδες αλλά εξακολουθούν να κρατούν μεγάλο μέρος των κερδών που τους έφερε η έντονη ανοδική κίνηση που ξεκίνησε τις τελευταίες μέρες του Οκτωβρίου. Για παράδειγμα, ο δείκτης Hang Seng στο Χονγκ Κονγκ βρισκόταν την 31η Οκτωβρίου στις 14.700 μονάδες περίπου, ανέβηκε απότομα και έφθασε τις 18.250 μονάδες στις 16 Νοεμβρίου και χθες έκλεισε στις 17.297 μονάδες.
Παρά το γεγονός πως τις τελευταίες μέρες ακολουθεί σχεδόν συνεχώς πτωτική πορεία, είναι φανερό πως έχει κρατήσει το μεγαλύτερο μέρος των κερδών της προηγούμενης ανοδικής κίνησης. Λιγότερο ψύχραιμη είναι η αγορά πρώτων υλών. Όπως είπαμε προηγουμένως, ο χαλκός πλησίασε σήμερα το επίπεδο από το οποίο ξεκίνησε την αξιόλογη άνοδο της τάξης του 12% που προκλήθηκε από τις ελπίδες για τη χαλάρωση της πολιτικής Covid zero.
Εκεί που η κατάσταση είναι χειρότερη είναι στο αργό πετρέλαιο, το οποίο παρά την αξιόλογη ανάκαμψη που έκανε τελικά χθες βρίσκεται σαφώς πιο κάτω από εκεί που βρισκόταν στο τέλος του Οκτωβρίου, δηλαδή πάνω από 85 δολάρια/βαρέλι για το αμερικανικό συμβόλαιο. Εδώ βέβαια υπάρχουν και άλλα ζητήματα που απασχολούν την αγορά πέρα από την πιθανή μείωση της κινεζικής ζήτησης.
Είναι όμως λογικό για τους επενδυτές να αντιμετωπίζουν με σχετική ψυχραιμία τα κινεζικά νέα που δείχνουν ξεκάθαρα πως η επιταχύνεται η εξάπλωση της πανδημίας στη χώρα, ειδικά τώρα που άρχισαν να κάνουν την εμφάνισή τους δημόσια σημάδια δυσαρέσκειας; Το πιθανότερο είναι πως δεν είναι και τόσο λογικό. Έτσι όπως είναι τώρα η κατάσταση είναι πολύ δύσκολο να φανταστούμε πως η κινεζική ηγεσία θα επιταχύνει την πορεία προς τη χαλάρωση των περιοριστικών μέτρων.
Όχι μόνο γιατί τα κρούσματα αυξάνονται σταθερά και μία πρόωρη χαλάρωση των μέτρων θα μπορούσε να προκαλέσει μία έκρηξη κρουσμάτων, αλλά και γιατί μία τέτοια χαλάρωση θα μπορούσε να εκληφθεί ως υποχώρηση της ηγεσίας απέναντι στις διαμαρτυρίες. Αυτό είναι κάτι που δύσκολα φανταζόμαστε πως θα έκανε ο πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ. Υπό τις παρούσες συνθήκες το καλύτερο που μπορούμε να περιμένουμε είναι ο παρακάτω συνδυασμός: Η γρήγορη αποκλιμάκωση των εκδηλώσεων διαμαρτυρίας (ήδη χθες Δευτέρα τα πράγματα ήταν πολύ ήρεμα) με τη σταδιακή εξομάλυνση της κατάστασης με τα κρούσματα της πανδημίας.
Αν αληθεύει η εκτίμηση αναλυτών του Reuters πως η σημαντική αύξηση των κρουσμάτων οφείλεται στις ευρείες μετακινήσεις των πολιτών κατά τις αργίες του Οκτωβρίου, τότε ίσως να είναι λογικό να περιμένουμε μία σύντομη βελτίωση της κατάστασης. Μία τέτοια εξέλιξη των πραγμάτων θα έδινε την ευκαιρία στην ηγεσία να επιστρέψει στην πολιτική χαλάρωσης του Covid zero την οποία ξεκίνησε πολύ δειλά πριν δύο εβδομάδες χωρίς να φανεί πως υποχωρεί στη λαϊκή πίεση και χωρίς να διακινδυνεύει πολλά στον τομέα της δημόσιας ασφάλειας. Αν τα πράγματα δεν εξελιχθούν έτσι, τότε το σενάριο της παραμονής των αυστηρών περιορισμών συγκεντρώνει πολλές πιθανότητες πραγματοποίησης και μαζί με αυτό η περαιτέρω εξασθένηση της οικονομίας.
Τι θα σημαίνει κάτι τέτοιο για την παγκόσμια οικονομία και τις αγορές; Όχι πολύ καλά πράγματα. Η κινεζική οικονομία θα συνεχίσει να εξασθενεί παρασύροντας σε έναν βαθμό και την υπόλοιπη παγκόσμια οικονομία, οι αγορές μετοχών σίγουρα θα αρχίσουν να ανησυχούν περισσότερο και οι επιχειρήσεις σαν την Apple και τις μεγάλες αυτοκινητοβιομηχανίες θα αντιμετωπίσουν σοβαρά προβλήματα από την αναπόφευκτη διατάραξη της λειτουργίας των εφοδιαστικών αλυσίδων του.
Οι τιμές των περισσότερων πρώτων υλών θα αδυνατίσουν ακόμα περισσότερο, κάτι που δεν θα μας δυσαρεστήσει και τόσο πολύ, τουλάχιστον όσον αφορά στην τιμή του αργού πετρελαίου. Λογικά, μέσα στις επόμενες δύο εβδομάδες θα δούμε αν το καλό σενάριο που μόλις περιγράψαμε συγκεντρώνει σοβαρές πιθανότητες πραγματοποίησης.
Σε περίπτωση αρνητικής απάντησης, ας είμαστε έτοιμοι για πιο έντονες αναταράξεις. Υπάρχει βέβαια και ένα άλλο ενδεχόμενο, το οποίο μπορεί να έχει απρόβλεπτες συνέπειες στην κινεζική οικονομία και τις αγορές: Ατό της συνέχισης των διαμαρτυριών και της βίαιης καταστολής τους από τις αρχές. Ας ελπίσουμε πως δεν θα χρειαστεί να ασχοληθούμε με αυτό!
