Τις επόμενες κινήσεις στα ελληνοτουρκικά σχεδιάζει η κυβέρνηση, μετά την έγκριση και δημοσιοποίηση του αρχικού χάρτη του Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού, ο οποίος αποτυπώνει τις υφιστάμενες θαλάσσιες ζώνες αλλά και το μέγιστο των αξιώσεων της Ελλάδας σε θαλάσσιες περιοχές, βάσει του Δικαίου της Θάλασσας.
Μετά την πρώτη, «χαμηλών τόνων», αντίδραση της Άγκυρας, η κυβέρνηση αξιολογεί όλα τα δεδομένα, καθώς εκτιμά ότι η πίεση που ασκείται στην τουρκική κυβέρνηση από την αντιπολίτευση αλλά και από τα εθνικιστικά στοιχεία της συγκυβέρνησης μπορεί να την οδηγήσουν σε πιο δυναμική αντίδραση στο άμεσο μέλλον. Είτε απευθείας από την Τουρκία, είτε εμμέσως, με πάντα πρόθυμη να «συμβάλει» σε μια τέτοια προσπάθεια την κυβέρνηση Ντμπεϊμπά στη Λιβύη, η οποία μέχρι στιγμής έχει επιδείξει «ύποπτη» σιωπή στην προκήρυξη των οικοπέδων νότια της Κρήτης, τα οποία ακολουθούν την ελληνική χάραξη της μέσης γραμμής, επικαλύπτοντας τη λιβυκή πλευρά του Τουρκολιβυκού Μνημονίου.
Ήδη η Άγκυρα έχει ανακοινώσει ότι ολοκληρώνεται ο δικός της θαλάσσιος χωροταξικός σχεδιασμός (στα πρότυπα του χάρτη που δημοσιεύτηκε τη Μεγάλη Εβδομάδα στο Anadolu) και θα κατατεθεί στις αρμόδιες υπηρεσίες των Ηνωμένων Εθνών. Στον χάρτη αυτό αποτυπώνονται όλες οι ακραίες και εκτός πλαισίου του Δικαίου της Θάλασσας διεκδικήσεις εις βάρος της Ελλάδας και της Κύπρου. Ο Χακάν Φιντάν, μάλιστα, την Πέμπτη, απαντώντας και στην κριτική που δέχεται η κυβέρνησή του για «υποχωρητικότητα» έναντι της Ελλάδας, τόνισε ότι η Τουρκία «δε θα επιτρέψει κανένα μονομερές βήμα ή τετελεσμένο γεγονός στην Κύπρο, στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο» και ότι «προστατεύει μέχρι τέλους τα δικαιώματα και τα συμφέροντά της στην περιοχή».
Η Αθήνα, θεωρώντας ότι με την έγκριση του Χωροταξικού Σχεδιασμού, αλλά και με τη διαδικασία αδειοδότησης της Chevron για τα οικόπεδα νοτίως της Κρήτης έχει κάνει δύο σημαντικά βήματα για την κατοχύρωση κυριαρχικών δικαιωμάτων, δε θέλει, τουλάχιστον άμεσα, να εμπλακεί σε άλλες διαδικασίες που θα μπορούσαν να προκαλέσουν ένταση επί του πεδίου με την Τουρκία.
Έτσι, σύμφωνα με πληροφορίες, η έγκριση των θαλάσσιων πάρκων, που θα αποτελούσε εφαρμογή στην πράξη του γενικότερου πλαισίου που θέτει ο Χωροταξικός Σχεδιασμός, επανεξετάζεται και με τη συμβολή του υπουργείου Εθνικής Άμυνας, ενώ φαίνεται ότι θα υπάρξει και νέα καθυστέρηση όσον αφορά στην επανέναρξη των ερευνών για την πόντιση του καλωδίου της ηλεκτρικής διασύνδεσης Κρήτης-Κύπρου. Η καθυστέρηση αυτή θα διαρκέσει, τουλάχιστον όπως έλεγε ανώτερη πηγή του ΥΠΕΞ, μέχρι να βρεθεί μια φόρμουλα ώστε να γίνουν ανεμπόδιστα και χωρίς εντάσεις οι εργασίες των ερευνητικών πλοίων.
Το δίλημμα είναι μεγάλο, καθώς κάθε μεγάλη καθυστέρηση στην υλοποίηση έργων και δραστηριοτήτων επί του πεδίου θα δώσει λανθασμένη εικόνα ότι η Ελλάδα αρκείται στη «θεωρητική» καταγραφή των θαλάσσιων ζωνών της, ενώ από την άλλη, η άμεση δρομολόγηση τέτοιων έργων ενέχει τον σοβαρό κίνδυνο αμφισβήτησης επί του πεδίου των θεσπισμένων αλλά και των δυνητικών θαλάσσιων ζωνών της χώρας.
Η κυβέρνηση επιδιώκει έτσι να πέσουν οι τόνοι και να μπει εκ νέου ρυθμός κανονικότητας στις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Έτσι, δρομολογείται την επόμενη εβδομάδα συνάντηση για τα ΜΟΕ, θα ακολουθήσει ελληνοτουρκικό επιχειρηματικό συμβούλιο στην Κωνσταντινούπολη και στις 14-15 Μαΐου στην Αττάλεια, στο περιθώριο της Συνόδου ΥΠΕΞ του ΝΑΤΟ, οι κ. Γεραπετρίτης και Φιντάν θα κάνουν μια ανασκόπηση των εξελίξεων και θα προσπαθήσουν να θέσουν το χρονοδιάγραμμα για τη σύγκληση του Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας και την επίσκεψη του Κυρ. Μητσοτάκη στην Άγκυρα. Ο ίδιος ο πρωθυπουργός δήλωσε ότι το ΑΣΣ και η επίσκεψή του θα πραγματοποιηθούν, καθώς είναι προτιμότερο να συνομιλούμε με την Τουρκία, ακόμη κι αν διαφωνούμε.
Η ελληνική πλευρά θέλει το ΑΣΣ να πραγματοποιηθεί πριν από το καλοκαίρι, ώστε να μη δοθεί η εικόνα ότι η διαδικασία αυτή αδρανοποιείται, σε μια στιγμή που οι ανοιχτοί δίαυλοι επικοινωνίας μπορεί να αποσυμπιέσουν ενδεχόμενες εντάσεις σε μια ιδιαίτερα ρευστή περίοδο για τις περιφερειακές και διεθνείς εξελίξεις.
Σε πολλά πεδία υπάρχει καλή συνεργασία (όπως στο μεταναστευτικό), όμως δεν έχει υπάρξει καμία πρόοδος στο μείζον θέμα της οριοθέτησης της υφαλοκρηπίδας/ΑΟΖ. Και η ύπαρξη πλέον στο τραπέζι των δύο χαρτών, του ελληνικού και τουρκικού ΘΧΣ αποτυπώνει το βάθος και το εύρος της διαφοράς, η οποία καθιστά δύσκολη οποιαδήποτε διαπραγμάτευση.
Στο πλαίσιο της διαδικασίας επαναπροσέγγισης που ξεκίνησε το 2023, οι δύο ηγέτες είχαν συμφωνήσει το θέμα αυτό να ανατεθεί στις εμπιστευτικές συνομιλίες των δύο υπουργών Εξωτερικών και όταν αυτοί καταλήξουν σε ένα πλαίσιο, τότε να ενημερώσουν τους ηγέτες, οι οποίοι με τη σειρά τους θα δώσουν το «πράσινο φως» για την έναρξη ουσιαστικών συζητήσεων και διαπραγματεύσεων.
Αν και από ορισμένες πλευρές εκφράστηκε αισιοδοξία ότι η ύπαρξη πλέον δύο χαρτών με τις αρχικές επιδιώξεις των δύο πλευρών μπορεί να ανοίξει τον δρόμο για την παραπομπή της διαφοράς στη διεθνή δικαιοδοσία, αυτή δεν είναι προφανώς μια αυτοματοποιημένη διαδικασία. Αντιθέτως, η ύπαρξη δημοσιοποιημένων πια των απώτατων αξιώσεων των δύο χωρών καθιστά ακόμη πιο δύσκολη μια διαπραγμάτευση, καθώς και από την κοινή γνώμη των δύο χωρών οποιαδήποτε συμβιβαστική λύση θα ερμηνευθεί ως υποχώρηση από τα υποτιθέμενα «κεκτημένα».
