Εδώ και πολλά χρόνια στα διεθνή χρηματιστήρια θεωρείται πως μία αγορά βρίσκεται σε κατάσταση διόρθωσης (correction) αν η τιμή των βασικών χρηματιστηριακών δεικτών της έχει πέσει κατά τουλάχιστον 10% από το υψηλότερο σημείο της αμέσως προηγούμενης χρονικής περιόδου. Αν η πτώση ξεπερνά το 20%, τότε θεωρείται πως η αγορά αυτή έχει ήδη μπει σε πτωτική αγορά, bear market όπως λένε εδώ και αιώνες οι Αγγλοσάξωνες.
Αν κοιτάξουμε λίγο την πτώση του βασικού αμερικανικού δείκτη, δηλαδή του S&P 500, από την 19η Φεβρουαρίου μέχρι και το κλείσιμο της προχθεσινής χρηματιστηριακής συνεδρίασης, βλέπουμε πως αυτή ήταν 8,6%. Για τον δείκτη Dow Jones Industrial, η αντίστοιχη πτώση είναι κοντά στο 6% ενώ για τον δείκτη Nasdaq είναι μεγαλύτερη, κοντά στο 13%. Βλέπουμε δηλαδή πως οι δύο από τους τρεις δείκτες δεν είχαν μπει ακόμα στην περιοχή της διόρθωσης και ο τρίτος, ο οποίος παραδοσιακά χαρακτηρίζεται από πιο έντονες διακυμάνσεις, είχε μπει σε αυτή την περιοχή αλλά απείχε αρκετά από το bear market.
Χωρίς να ξέρουμε πως έκλεισε τελικά η χθεσινή συνεδρίαση (δύο ώρες πριν το κλείσιμο υπήρχε μία γενική πτώση η οποία όμως δεν άλλαζε δραματικά τα πράγματα), μπορούμε να πούμε χωρίς δισταγμό το εξής: η πτώση σε πολλές μετοχές πολύ μεγάλων επιχειρήσεων ήταν πολύ πιο μεγάλη από αυτή των δεικτών, κάτι που σημαίνει πως για μεγάλο αριθμό επενδυτών η bear market ήταν ήδη πραγματικότητα ανεξάρτητα από ότι είχε συμβεί με τους δείκτες.
Δεν χρειάζεται να πούμε πολλά για τις αιτίες και τις αφορμές της πτώσης. Κατά την άποψή μας, η αμερικανική χρηματιστηριακή αγορά ήταν ήδη αρκετά αισιόδοξα αποτιμημένη, ειδικά σε συγκεκριμένους τομείς και οι προβλέψεις για το 2025 ήταν επίσης πολύ αισιόδοξες με τους περισσότερους αναλυτές να δείχνουν πως δεν είχαν ακούσει τις προεκλογικές δεσμεύσεις του προέδρου Τραμπ. Όπως λέμε πολλές φορές στα χρηματιστήρια, δεν είχαν μείνει και πολλοί έξω από την αγορά και μόλις άρχισαν οι πρώτες πωλήσεις δεν υπήρχε σχεδόν κανείς πρόθυμος αγοραστής.
Το αποτέλεσμα ήταν πως σε αρκετές περιπτώσεις είδαμε μετοχές να χάνουν και το 50% της αξίας τους σε λιγότερο από έναν μήνα. Δεν είναι όλες οι περιπτώσεις ίδιες αλλά υπάρχουν και πολλές ομοιότητες. Μία σχετικά συνοπτική ματιά σε ορισμένα μεγάλα και χαρακτηριστικά χρηματιστηριακά ονόματα που έχουν καταποντιστεί έχει οπωσδήποτε ενδιαφέρον, καθώς κάποια στιγμή η πτώση θα σταματήσει και κάποιες από τις «σκοτωμένες» μετοχές θα επιστρέψουν αρκετά δυναμικά, έστω και για λίγο.
Ξεκινάμε από την Tesla (TSLA NASDAQ), καθώς συγκεντρώνει πλέον πάνω της το ενδιαφέρον δισεκατομμυρίων ανά τον πλανήτη, με τον ισχυρό άνδρα της να βρίσκεται συνεχώς στην επικαιρότητα για διάφορους λόγους, όχι πάντα σχετικούς με τις επιχειρήσεις του. Η μετοχή βρισκόταν στα 360 δολάρια την 19η Φεβρουαρίου, ακριβώς πριν το ξεκίνημα της πτωτικής κίνησης των αμερικανικών χρηματιστηρίων, είχε όμως ήδη υποχωρήσει αρκετά από τα 470 δολάρια στα οποία είχε αναρριχηθεί στα μέσα Δεκεμβρίου. Στα 222,15 δολάρια της 10ης Μαρτίου, η πτώση από τα υψηλά του Δεκεμβρίου ήταν σχεδόν 54% και από τα μέσα Φεβρουαρίου κοντά στο 39%. Οι απώλειες από πλευράς χρηματιστηριακής αξίας είναι μεγαλύτερες των 700 δισεκατομμυρίων από τον Δεκέμβριο.
Οι μάλλον ισχνές επιδόσεις της εταιρείας στο τελευταίο τρίμηνο του 2024, οι ανησυχίες για τις πιθανές αρνητικές επιπτώσεις των δημόσιων δηλώσεών του στις πωλήσεις της εταιρείας ανά τον κόσμο, η δυσπιστία πολλών επενδυτών απέναντι στις πολύ αισιόδοξες εκτιμήσεις του για το μέλλον έχουν οδηγήσει τη μετοχή σε αυτή την πολύ μεγάλη πτώση, η οποία την έχει φέρει σε μία περιοχή τιμών που σύμφωνα με την τεχνική ανάλυση είναι πολύ πιθανόν να αποτελέσει εφαλτήριο σημαντικής ανοδικής αντίδρασης, χωρίς αυτό να σημαίνει πως ο κίνδυνος περαιτέρω πτώσης είναι αμελητέος.
Πρωταθλήτρια σε απώλειες σε επίπεδο χρηματιστηριακής αξίας είναι μάλλον η Nvidia (NVDA NASDAQ), πράγμα λογικό αφού στις αρχές του χρόνου είχε τη μεγαλύτερη αξία από όλες τις μετοχές στον κόσμο. Η εταιρεία δεν έχει απογοητεύσει με τις επιδόσεις της αλλά οι επενδυτές έγιναν ξαφνικά πιο επιφυλακτικοί για τις προοπτικές του τομέα της Τεχνητής Νοημοσύνης στον οποίο πρωταγωνιστεί, ενώ αιφνιδιάστηκαν (μάλλον κακώς) από τη σκληρή στάση που φαίνεται πως θα τηρήσει ο πρόεδρος Τραμπ στο θέμα των δασμών και των περιορισμών στις πωλήσεις μικροεπεξεργαστών στην Κίνα. Το βράδυ της Δευτέρας, οι απώλειες σε επίπεδο χρηματιστηριακής αξίας από την αρχή του χρόνου ήταν της τάξης του ενός τρισεκατομμυρίου δολαρίων, με τη μετοχή να χάνει περίπου 27% από τότε, ενώ από την 19η Φεβρουαρίου οι απώλειες ήταν κοντά στο 23%.
Μιλώντας για την Τεχνητή Νοημοσύνη, πολύ σημαντικές σε ποσοστιαίο επίπεδο είναι οι απώλειες σε μετοχές που έχουν έμμεση ή άμεση σχέση με τον κλάδο. Η Vistra (VST NYSE) που έχει συνάψει μακροχρόνια συμβόλαια για πώληση ηλεκτρικής ενέργειας στα data centers έχανε τη Δευτέρα κοντά στο 36% από τα μέσα Φεβρουαρίου και 45% από την αρχή του χρόνου, η Constellation Energy (CEG NYSE) που βρίσκεται σε παρόμοια θέση με την Vistra έχανε 38% και 42% αντίστοιχα και η Vertiv (VRT NYSE), η οποία κατασκευάζει εξοπλισμό που είναι απόλυτα απαραίτητος στα data centers, είχε απώλειες 38% και 49% για τα ίδια περίπου διαστήματα. Οι εταιρείες αυτές είναι κατά τεκμήριο υγιείς και σοβαρές αλλά ο ενθουσιασμός για την τεχνητή νοημοσύνη είχε ως αποτέλεσμα χρηματιστηριακές ακρότητες που οδήγησαν στη μεγάλη διόρθωση, στην οποία συντέλεσαν και τα νέα από την κινεζική DeepSeek.
Η υπέρμετρη αισιοδοξία φαίνεται πως έχει παίξει τον σημαντικότερο ρόλο στην πτώση της Palantir (PLTR NYSE), η οποία είχε ενθουσιάσει τους επενδυτές με τα πολύ καλά αποτελέσματά της και τις αισιόδοξες εκτιμήσεις για τη συνέχεια. Από τα 125 δολάρια της 18ης Φεβρουαρίου βρέθηκε προχθές στα 76,38, σημειώνοντας πτώση κοντά στο 39% και χάνοντας περίπου 125 δισεκατομμύρια δολάρια από την χρηματιστηριακή της αξία.
Πέρα από το γεγονός πως η αποτίμησή της είχε εκτιναχθεί σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα, η μετοχή έπεσε θύμα και των ανησυχιών για μείωση των αμυντικών δαπανών των ΗΠΑ, καθώς οι αμερικανικές ένοπλες δυνάμεις και οι διάφορες υπηρεσίες ασφαλείας είναι οι μεγαλύτεροι πελάτες της. Πιθανότατα, οι φόβοι αυτοί θα αποδειχθούν υπερβολικοί, κάτι που σημαίνει πως όταν ηρεμήσουν λίγο τα πράγματα είναι πολύ πιθανόν να δούμε αρκετούς τολμηρούς επενδυτές να επανέρχονται παρά το ότι η αποτίμησή της είναι ακόμα και τώρα πολύ αισιόδοξη.
Θύμα των ανησυχιών για την υγεία της οικονομίας ως αποτέλεσμα της αναταραχής που προκαλούν οι δασμοί και οι περικοπές κρατικών δαπανών έπεσαν δύο μετοχές που παρέχουν βραχυπρόθεσμες πιστώσεις σε καταναλωτές με το μοντέλο «πρώτα αγοράζεις, μετά πληρώνεις». Και η Affirm (AFRM NASDAQ) και η Upstart (UPST NASDAQ) είχαν ικανοποιήσει πολύ με την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων τους τον Φεβρουάριο αλλά οι παραπάνω ανησυχίες σε συνδυασμό με τις αισιόδοξες αποτιμήσεις έφεραν μεγάλη πτώση, με την Affirm να χάνει περίπου 43% και την Upstart κοντά στο 49%. Εδώ πρέπει να σημειώσουμε πως αν ενταθούν οι φόβοι για τυχόν αδυνάτισμα της αμερικανικής οικονομίας, η άμεση χρηματιστηριακή τους αντίδραση ίσως να δυσκολευθεί.
Ενδιαφέρον έχει η περίπτωση της Cleveland-Cliffs (CLF NYSE), η οποία δραστηριοποιείται στον τομέα της χαλυβουργίας μέσα στις ΗΠΑ και θεωρητικά θα έπρεπε να ωφεληθεί από την επιβολή δασμών στον εισαγόμενο χάλυβα. Φαίνεται όμως πως η ανησυχία για την πορεία της οικονομίας που έχει αρχίσει να κυριεύει κάποιους επενδυτές και από τα μέσα του Φεβρουαρίου μέχρι τη Δευτέρα είχε χάσει 28%. Κλείνοντας την αναφορά μας σε συγκεκριμένες μετοχές, αξίζει να πούμε πως ακόμα και η μετοχή της Trump Media & Technology Group (DJT NASDAQ), η οποία έχει άμεση σχέση με τον πρόεδρο, έχει χάσει πάνω από το 50% της αξίας της από την ημέρα της ορκωμοσίας του πρόεδρου τον Ιανουάριο, κάτι που δείχνει πως αν μία εταιρεία δεν έχει αξιόλογα θεμελιώδη μεγέθη είναι αδύνατον να ξεφύγει από τις δυνάμεις της βαρύτητας.
Είναι αρκετά δύσκολο να προβλέψουμε πότε θα μπορέσει να ξεκινήσει μία διατηρήσιμη ανάκαμψη της αγοράς και όλων των μετοχών που έχουν πληγεί βαριά από την κακή πορεία των αμερικανικών χρηματιστηρίων τις τελευταίες εβδομάδες. Σίγουρα θα έρθει κάποια στιγμή, ίσως και πολύ σύντομα, αυτό όμως δεν σημαίνει πως αυτομάτως θα κινηθούν έντονα ανοδικά οι μετοχές που είχαν πρωταγωνιστήσει πριν μερικούς μήνες και υποφέρουν τώρα. Όποιος προσπαθήσει να κινηθεί χρηματιστηριακά κυνηγώντας τις λαβωμένες μετοχές, θα πρέπει να είναι πολύ προσεκτικός και πρώτα απ’ όλα να σιγουρευτεί πως ξέρει τι αγοράζει.
