Τις επόμενες δύο εβδομάδες αρκετές ευρωπαϊκές χώρες θα βρεθούν αντιμέτωπες με τις προθεσμίες πληρωμής των προμηθειών φυσικού αερίου του Απριλίου στη Gazprom και φυσικά με το δίλημμα αν θα ενδώσουν στην απαίτηση του Κρεμλίνου να ανοίξουν έναν ειδικό λογαριασμό με την Gazprombank προκειμένου οι πληρωμές σε ευρώ να μετατρέπονται σε ρούβλια για λογαριασμό του πελάτη. Σύμφωνα με το ρωσικό διάταγμα, μόνο μετά την ολοκλήρωση αυτής της μετατροπής-στην οποία έχει τεχνική εμπλοκή η Κεντρική τράπεζα της Ρωσίας- θα θεωρείται ότι έχουν πληρωθεί οι προμήθειες του φυσικού αερίου.
Καθώς πλησιάζουν οι κρίσιμες ημερομηνίες, η Μόσχα φρόντισε να στείλει ένα πρώτο «μήνυμα» σε όσες χώρες σκέφτονται να μην ανταποκριθούν στην ρωσικές απαιτήσεις για τη μέθοδο πληρωμής, διακόπτοντας τις άμεσες ροές προς την Πολωνία και τη Βουλγαρία.
Βέβαια ήταν ένα «κομψό» μήνυμα καθώς σύμφωνα με στοιχεία του Bloomberg από τα περίπου 155 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα που αγόρασε η ΕΕ πέρυσι από τη Ρωσία, η Πολωνία αντιπροσώπευε περίπου τα 10 δισεκατομμύρια κ.μ. και η Βουλγαρία μόλις τα 3 δισ. κ.μ. Τουτέστιν το κλείσιμο της στρόφιγγας του ρωσικού αερίου στις δύο αυτές χώρες και μάλιστα λίγο πριν την εαρινή περίοδο, δημιουργεί διαχειρίσιμα προς το παρόν προβλήματα και την ίδια στιγμή η απώλεια εσόδων για τη Ρωσία είναι λελογισμένη.
Η βαριά βιομηχανία έχει λάβει το «ρωσικό μήνυμα»
Σε λίγες εβδομάδες η μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης θα αντιμετωπίσει το ίδιο δίλημμα με εκείνο της Πολωνίας και της Βουλγαρίας: να εξασφαλίσει την απρόσκοπτη λειτουργία της βιομηχανίας της και να πληρώσει το ρωσικό αέριο με τους όρους του Κρεμλίνου, ή όχι;
H πρώτη επιλογή στην ουσία εξαχνώνει τον στόχο των ευρωπαϊκών κυρώσεων που δεν είναι άλλος από τη διακοπή της πρόσβασης της Ρωσίας σε αποθέματα σκληρού νομίσματος προκειμένου να μην μπορεί να χρηματοδοτήσει από ένα σημείο και μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία.
Από την άλλη, μπορεί η Γερμανία όπως και γενικότερα η ΕΕ να «χτίζει» μεθοδικά την επόμενη ημέρα όπου δεν θα χρειάζεται το ρωσικό φυσικό αέριο, όμως ακόμα και αν δημιουργηθούν τάχιστα οι υποδομές για την εισαγωγή του LNG από τις ΗΠΑ και τη Μέση Ανατολή και βρεθούν επιπλέον νέοι προμηθευτές, πολύ δύσκολα η πλήρης απεξάρτηση θα είναι εφικτή στο 100% πριν το 2024-2025.
Η Ρωσία αντίθετα μπορεί να κλείσει την στρόφιγγα σήμερα.
Η «αγωνία» για το πώς θα γίνει η διαχείριση αυτού του μεγάλου διλήμματος είναι εμφανής στα διαγράμματα όλης της βαριάς βιομηχανίας της Ευρώπης, ειδικά των γερμανικών εταιρειών που η εξάρτηση από το ρωσικό φυσικό αέριο είναι μεγάλη.
Ήδη τα προβλήματα στην εφοδιαστική αλυσίδα και οι υψηλότερες τιμές των εισροών είχαν σαν αποτέλεσμα η γερμανική βιομηχανική παραγωγή να έχει υποχωρήσει κατακόρυφα τον Μάρτιο. Πιο συγκεκριμένα, η συνολική βιομηχανική παραγωγή μειώθηκε 3,9% τον Μάρτιο σε σχέση με τον προηγούμενο μήνα.
Όλα αυτά έχουν αρχίσει να προεξοφλούνται στις αποδόσεις των γερμανικών μετοχών. Δείτε για παράδειγμα την πορεία των τελευταίων μηνών της εμβληματικής αυτοκινητοβιομηχανίας Volkswagen ή ακόμα περισσότερο της χημικής βιομηχανίας BASF.
Η Volskwagen υποχωρεί ήδη πέριξ του 20% από τις αρχές του έτους ενώ η BASF υποχωρεί 23% .
Η Γερμανία όπως και όλες οι ευρωπαϊκές χώρες θα καταφέρουν όπως εξηγήσαμε και πιο πάνω να βρουν επαρκείς εναλλακτικές πηγές για το φυσικό αέριο, όμως οι πηγές αυτές θα απαιτήσουν τη δημιουργία νέων εφοδιαστικών αλυσίδων και υποδομών, μια εγγενώς πληθωριστική διαδικασία.
Ειδικά για τη Γερμανία, η εποχή του φθηνού ρωσικού φυσικού αερίου έχει τελειώσει και αυτό ακριβώς δείχνουν τα παραπάνω ενδεικτικά διαγράμματα δύο εκ των πιο αντιπροσωπευτικών γερμανικών βιομηχανιών, αλλά και το διάγραμμα του γερμανικού δείκτη DAX, στο οποίο όπως βλέπουμε η κόκκινη γραμμή πτωτικής τάσης έχει αρχίσει να λειτουργεί ως το απόλυτο «ταβάνι».
Μέχρι που μπορεί να φτάσει ο ρωσικός εκβιασμός
Την ίδια στιγμή, αν η Ευρώπη δεν υποκύψει και δεν πληρώσει το ρωσικό φυσικό αέριο μέσω του νέου μηχανισμού, τότε η Ρωσία ενδεχομένως να διακόψει άμεσα τις παραδόσεις φυσικού αερίου. Αυτό βέβαια σημαίνει ότι θα πρέπει να διαγράψει άμεσα τα έσοδα της από την πώληση του φυσικού αερίου στη Γηραιά Ήπειρο, πριν προλάβουν να ολοκληρωθούν οι διάδρομοι για την υποκατάσταση των εμπορικών της εταίρων. (σ.σ:βλέπε Κίνα).
Πρόκειται για μια ορθολογική, σε οικονομικούς όρους πάντα κίνηση; Όχι.
Όμως οι μέχρι τώρα κινήσεις της Ρωσίας μας έχουν αποδείξει ότι η ορθολογική προσέγγιση των κινήσεων της μπορεί να μας φέρει προ εκπλήξεων.
Δεδομένου ότι η ενεργειακή εξάρτηση της Ευρώπης από τη Ρωσία ούτως ή άλλως θα αποτελέσει παρελθόν σε λίγα χρόνια, ένα κλείσιμο της στρόφιγγας τώρα, ενδεχομένως να προσφέρει την τέρψη «ενός μεγάλου χτυπήματος» στη Γηραιά Ήπειρο.
Ο Javier Blas -ο συγγραφέας του «The world for sale»- σε πρόσφατο άρθρο του στο Bloomberg μας υπενθύμισε ότι το 2018, η γερμανική κυβέρνηση είχε υλοποιήσει μια άσκηση προσομοίωσης για το σενάριο μιας μεγάλου μεγέθους έλλειψης φυσικού αερίου.
Ποια ήταν τα συμπεράσματα σύμφωνα με τον επίσημο απολογισμό της συγκεκριμένης άσκησης διαχείρισης κρίσεων; Επιβλήθηκε δελτίο στα νοικοκυριά, πολλές εταιρείες έβαλαν λουκέτο, νοσοκομεία, οίκοι ευγηρίας και φυλακές υποχρεώθηκαν να κλείσουν, οι κτηνοτρόφοι άφησαν τα ζώα τους να πεθάνουν ενώ χιλιάδες θέσεις εργασίας χάθηκαν.
Στο ενδεχόμενο που η Ευρώπη «λυγίσει» μπροστά σε ένα τέτοιο σενάριο και ενδώσει στις απαιτήσεις του Κρεμλίνου πληρώνοντας σύμφωνα με τους όρους του ρωσικού διατάγματος- άρα επιδοτώντας έμμεσα τον ρωσικό στρατό- τότε όπως επισημαίνει πολύ εύστοχα ο Javier Blas, ποιός μας εγγυάται ότι δεν θα «ανοίξει» η ρωσική όρεξη για περισσότερες παραχωρήσεις, όπως η αναστολή κυρώσεων κατά της Μόσχας ή και η πλήρης αναστολή οποιαδήποτε βοήθειας προς την Ουκρανία;
Το κόστος για την ΕΕ της σταδιακής κατάργησης του ρωσικού πετρελαίου
Η ΕΕ πρότεινε την Τετάρτη τη σταδιακή κατάργηση των ρωσικών αγορών αργού πετρελαίου και προϊόντων διύλισης. Η στήλη εκτιμά ότι ίσως προσπαθεί να «αντισταθμίσει» κατά κάποιον τρόπο μια πιθανή αποδοχή από κάποια μέλη της του ρωσικού διατάγματος για την πληρωμή του φυσικού αερίου, προκειμένου να κερδίσουν τον απαραίτητο χρόνο για την απεξάρτηση τους από τη Ρωσία.
Όπως ήταν φυσικό η είδηση αυτή ενίσχυσε όχι μόνο τις τιμές του πετρελαίου, αλλά και τις τιμές τόσο του φυσικού αερίου –την Πέμπτη τα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης φυσικού αερίου για παράδοση των επόμενο μήνα σημείωσαν άνοδο ενδοσυνεδριακά πάνω από το 7% στα 111 ευρώ ανά μεγαβατώρα, ενώ την Παρασκευή κινήθηκαν πέριξ των 103,5 ευρώ- όσο και του άνθρακα.
Για να είμαστε ακριβοδίκαιοι , να αναφέρουμε ότι η άνοδος του φυσικού αερίου τις προηγούμενες ημέρες οφείλεται και στην αυξημένη ζήτηση λόγω της χαμηλότερης παραγωγής από τις ΑΠΕ. Μάλιστα σύμφωνα με στοιχεία από το Ευρωπαϊκό Χρηματιστήριο Ενέργειας στην Γερμανία, η αιολική ενέργεια υποχώρησε στο χαμηλότερο επίπεδο από τον Σεπτέμβριο και προβλέπεται να παραμείνει περιορισμένη για το υπόλοιπο της εβδομάδας.
Την ίδια στιγμή, οι προμήθειες φυσικού αερίου της Νορβηγίας στην Ευρώπη μειώθηκαν, ενώ στο σημείο αυτό να τονίσουμε ότι μέχρι στιγμής οι προμήθειες ρωσικού φυσικού αερίου μέσω της Ουκρανίας παραμένουν σταθερές και η Πολωνία λαμβάνει φυσικό αέριο με αντίστροφη λειτουργία από τη Γερμανία.
Όπως και να έχει όμως, η απόφαση της ΕΕ για σταδιακό εμπάργκο στο ρωσικό πετρέλαιο, έχει το μεγάλο μερίδιο της πίτας της ανόδου των ενεργειακών τιμών τις δύο τελευταίες ημέρες.
Υπενθυμίζουμε τα στοιχεία της ΙΕΑ σύμφωνα με τα οποία η ΕΕ εισήγαγε από τη Ρωσία πριν τον πόλεμο στην Ουκρανία 2,2 εκατ. βαρέλια πετρελαίου ημερησίως και 1,2 εκατ. βαρέλια ημερησίως διυλισμένων προϊόντων.
Σημειωτέον δε ότι όσον αφορά το ντίζελ, στη Γερμανία το 74% των εισαγωγών προερχόταν μέχρι πρότινος από τη Ρωσία.
Αλλά και γενικότερα, όσον αφορά το διυλισμένο πετρέλαιο, το 1/5 των ευρωπαϊκών προμηθειών προερχόταν από τη Ρωσία.
Σύμφωνα μάλιστα με πρόσφατο ρεπορτάζ του Reuters, πολλά διυλιστήρια στη Γερμανία, τη Τσεχία, την Ουγγαρία, τη Σλοβακία και την Πολωνία τροφοδοτούνται κυρίως μέσω του αγωγού Druzhba. Αν και μετά τον πόλεμο, οι προμήθειες κατά μήκος του Druzhba παρουσιάζουν έντονες διακυμάνσεις και έχουν σχεδόν μειωθεί κατά το ήμισυ, εντούτοις παραμένουν πέριξ των 0,8 εκατομμυρίων βαρελιών/ημέρα σύμφωνα με τα στοιχεία του Φεβρουαρίου.
Όπως και με το φυσικό αέριο, έτσι και με το πετρέλαιο και τα διυλισμένα προϊόντα υπάρχουν εναλλακτικές, όπως οι προμήθειες από ΗΠΑ, από Σαουδική Αραβία ή από Νορβηγία μέσω του λιμανιού Gdansk στη Βαλτική Θάλασσα ή μέσω του λιμανιού Rostock.
Για τα διυλιστήρια στις χώρες που δεν έχουν πρόσβαση σε λιμάνια, σύμφωνα με το Reuters θα απαιτηθεί μεταφορά μέσω φορτηγών, σιδηροδρόμων, ποταμών ή η μελλοντική επέκταση άλλων αγωγών, όπως ο TAL που πηγαίνει από τη Μεσόγειο μέσω Αυστρίας στη Γερμανία.
Όπως και με το φυσικό αέριο λοιπόν, η αλλαγή των διαδρομών εφοδιασμού του πετρελαίου συνεπάγεται σημαντικό κόστος και αυτό θα μεταφραστεί νομοτελειακά σε υψηλότερες τιμές.
Επιπλέον, υπενθυμίζουμε ότι ουκ ολίγα ευρωπαϊκά διυλιστήρια είναι ρυθμισμένα για να λειτουργούν με τον συγκεκριμένο τύπο αργού, το ρωσικό Urals. Για να προσαρμοστούν αυτά τα διυλιστήρια στους άλλους τύπου αργού από τη Νορβηγία, τη Μέση Ανατολή και τις ΗΠΑ και να παραμείνουν εξίσου αποδοτικά, θα πρέπει να γίνουν κάποιες επενδύσεις που έχουν επίσης κόστος.
Αυτά τα πρόσθετα κόστη μεταφοράς και προσαρμογής των διυλιστηρίων είναι οι κύριοι λόγοι που πολλές χώρες όπως η Σλοβακία, η Ουγγαρία, η Τσεχία και η Βουλγαρία επιδιώκουν να εξαιρεθούν για ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα από το εμπάργκο της ΕΕ στο ρωσικό πετρέλαιο, προκειμένου να προλάβουν να «προετοιμαστούν».
Οι Αμερικανοί σχιστολιθικοί
Από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού, οι σχιστολιθικοί παραγωγοί «ζεσταίνουν» τις μηχανές τους προκειμένου να «καλύψουν» τα ρωσικά κενά.
Βέβαια η συμπλήρωση αυτών των κενών προϋποθέτει επίσης σημαντικές επενδύσεις, καθώς η πανδημία και η πράσινη μετάβαση είχαν οδηγήσει σε μειωμένη κατανάλωση υδρογονανθράκων, με αποτέλεσμα η ικανότητα διύλισης σε παγκόσμιο επίπεδο να έχει μειωθεί έως και 2,7 εκατ. βαρέλια την ημέρα σύμφωνα με τη Morgan Stanley.
Είναι κατανοητό ότι προκειμένου να προβούν σε αυτές τις επενδύσεις θα διεκδικήσουν μακροχρόνια συμβόλαια με τους εμπορικούς τους εταίρους στην Ευρώπη.
Όπως αποκαλύπτουν τα διαγράμματα των μεγάλων πετρελαϊκών κολοσσών, η αγορά θεωρεί αυτά τα μακροχρόνια συμβόλαια σχεδόν δεδομένα. H Exxon Mobil για παράδειγμα σημειώνει άνοδο από την αρχή του έτους της τάξης του 41,6%, η Chevron σημειώνει άνοδο 39% από την αρχή του έτους, η Shell άνοδο 37,6%.
Τίτλοι τέλους λοιπόν και για το φθηνό ρωσικό πετρέλαιο. Κάτι ήξερε εδώ και εβδομάδες ο Warren Buffett…. ο παππούς της Wall «τα έχει τετρακόσια» τελικά.
Αποποίηση Ευθύνης
Το υλικό αυτό παρέχεται για πληροφοριακούς και μόνο σκοπούς. Σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει να εκληφθεί ως προσφορά, συμβουλή ή προτροπή για την αγορά ή πώληση των αναφερόμενων προϊόντων. Παρόλο που οι πληροφορίες που περιέχονται βασίζονται σε πηγές που θεωρούνται αξιόπιστες, ουδεμία διασφάλιση δίνεται ότι είναι πλήρεις ή ακριβείς και δεν θα πρέπει να εκλαμβάνονται ως τέτοιες.
