Πολλά έχουν γραφτεί στον απόηχο της κατάρρευσης του ανταλλακτηρίου κρυπτονομισμάτων FTX με τη ζημιά να κυμαίνεται από $10 έως $50 δισ. και τον πραγματικό αντίκτυπο στις αγορές κρυπτονομισμάτων ακόμα να ξεδιπλώνεται. Με το σημερινό άρθρο δεν αναζητούμε να αναλύσουμε απαραίτητα με οικονομικά κριτήρια πώς οδηγηθήκαμε στην πτώση αυτή. Θα προσπαθήσουμε να αναλύσουμε τι οδηγεί κάποιον, μία από τις αναγνωρίσιμες προσωπικότητες στην αγορά των κρυπτονομισμάτων με μια εταιρεία που σήκωνε μέχρι πρόσφατα χρηματοδότηση σε κεφαλαιοποίηση των $42 δισ., να τα ρισκάρει όλα αντί να γράψει απλά ζημιές στο hedge fund που διαχειριζόταν.
Τυχοδιώκτης, τζογαδόρος, άπληστος, χαζός, απατεώνας; Δύσκολο να περιγράψει κανείς τα χαρακτηριστικά της ψυχοσύνθεσης του πιο μισητού ανθρώπου στις αγορές κρυπτονομισμάτων τις τελευταίες ημέρες του Sam Bankman-Fried.
Ο ιδρυτής του ανταλλακτηρίου FTX ήταν μέλος του κινήματος του «αποτελεσματικού αλτρουισμού», ενός φιλοσοφικού και κοινωνικού κινήματος που υποστηρίζει «τη χρήση της λογικής για να καταλάβουμε πώς μπορεί να ωφελήσουμε τους άλλους όσο το δυνατόν περισσότερο και να αναλάβουμε δράση σε αυτήν τη βάση».
Το κίνημα του αποτελεσματικού αλτρουισμού ισχυρίζεται ότι όλοι θέλουν να κάνουν το καλό, αλλά πολλοί τρόποι για να κάνουμε καλό είναι αναποτελεσματικοί. Η κοινότητα του φιλοσοφικού κινήματος επικεντρώνεται στην εύρεση τρόπων για να κάνουμε καλό, που πραγματικά λειτουργούν. Σε καμία περίπτωση το άρθρο δεν ισχυρίζεται ότι είναι απαραίτητα η σχολή σκέψης που ασπάζονται πολλοί δισεκατομμυριούχοι από τον χώρο της τεχνολογίας, αλλά πως ίσως επηρέασε τον τρόπο σκέψης του SamBankman-Fried. Όπως άλλωστε αναφέρουμε μπορεί απλά να είναι χαζός, τζογαδόρος ή απατεώνας…
Ο αποτελεσματικός αλτρουισμός είναι ένα ερευνητικό πεδίο, το οποίο στοχεύει στον εντοπισμό των πιο σημαντικών προβλημάτων στον κόσμο και την εύρεση των πιο αποτελεσματικών λύσεων σε αυτά. Αυτό έχει σημασία γιατί, ενώ πολλές προσπάθειες για καλό αποτυγχάνουν, ορισμένες είναι εξαιρετικά αποτελεσματικές. Για παράδειγμα, ορισμένες φιλανθρωπικές οργανώσεις βοηθούν 100 ή ακόμα και 1.000 φορές περισσότερους ανθρώπους από άλλους, όταν τους δίνονται οι ίδιοι πόροι.
Αυτό σημαίνει ότι με το να σκεφτόμαστε προσεκτικά τους πιο αποτελεσματικούς τρόπους βοήθειας, μπορούμε να κάνουμε πολύ περισσότερα για να αντιμετωπίσουμε τα μεγαλύτερα προβλήματα του κόσμου. Ο αποτελεσματικός αλτρουισμός ξεκίνησε ως σχολή σκέψης από μελετητές στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, αλλά τώρα έχει εξαπλωθεί σε όλο τον κόσμο σε περισσότερες από 70 χώρες.
Ο αποτελεσματικός αλτρουισμός δεν είναι ένα κίνημα που υποστηρίζει ανήθικες ή παράνομες κινήσεις «για το μεγαλύτερο καλό». Ήδη πολλά μέλη του κινήματος ανέφεραν πως βλέπουν έναν τζογαδόρο που διπλασιάζει επανειλημμένα την μόχλευση για να προσπαθήσει να σώσει τη φήμη και τον πλούτο του, καθώς και των κοντινών του.
Ο SBF πέρασε ολόκληρη την ενήλικη ζωή του γύρω από τον εαυτό του και με τους ιδεολογικούς του συντρόφους πιστεύοντας σθεναρά στον αποτελεσματικό αλτρουισμό. Ο ίδιος ο SBF θεωρούσε ότι η πρόωρη επιτυχία του και η τεράστια δημιουργία πλούτου που είχε επιτύχει ήταν αποτέλεσμα του στόχου αυτού. Το άρθρο του επιχειρηματικού κεφαλαίου Sequoia εξηγεί ότι το 2018, τα μέλη του αποτελεσματικού αλτρουισμού τον βοήθησαν να ξεπεράσει τα απίστευτα ρυθμιστικά εμπόδια που του έδωσαν πρόσβαση για να εκτελέσει συναλλαγές bitcoin στο εξωτερικό, μέσω τραπεζών της Ανατολικής Ασίας. Εκμεταλλευόμενος την υψηλότερη τιμή του bitcoin στην Ιαπωνία, ο SBF συγκέντρωσε εκατοντάδες εκατομμύρια, αν όχι δισεκατομμύρια δολάρια, διευκολύνοντας τις συναλλαγές μέσω της ειδικής διηπειρωτικής πρόσβασής του σε ασιατικά τραπεζικά ιδρύματα.
Αξιοσημείωτοι υποστηρικτές του αποτελεσματικού αλτρουισμού περιλαμβάνουν δισεκατομμυριούχους όπως ο προγραμματιστής του Skype Jaan Tallinn και ο συνιδρυτής του Facebook, Dustin Moskovitz, μεταξύ πολλών επιπρόσθετων επιφανών ιδρυτών και επιχειρηματιών της Silicon Valley. Όταν ο SBF έγινε εξαιρετικά πλούσιος, ίδρυσε το FTX Future Fund για αυτόν τον σκοπό της προώθησης του αποτελεσματικού αλτρουισμού. Επιβράβευσε επίσης συναδέρφους του, συμπεριλαμβανομένων των ιδρυτών του κινήματος, με θέσεις στο διοικητικό συμβούλιο.
Τι είναι ακριβώς ο «αποτελεσματικός αλτρουισμός»
Ο αποτελεσματικός αλτρουισμός είναι ένα καλά χρηματοδοτούμενο, εξειδικευμένο, αλλά αναπτυσσόμενο ιδεολογικό κίνημα που εξηγείται ως δόγμα που χρησιμοποιεί «στοιχεία και λόγο για να βρει πώς να ωφελήσει τους άλλους όσο το δυνατόν περισσότερο και να αναλάβει δράση σε αυτή τη βάση».
Ο ίδιος ο όρος επινοήθηκε το 2011 και οι υποστηρικτές του αναφέρουν γενικά τρεις φιλοσόφους για τα θεμελιώδη δομικά στοιχεία του: Τον Peter Singer, τον Toby Ord και τον William MacAskill. Ο MacAskill υπηρέτησε στο διοικητικό συμβούλιο του FTX Future Fund, αλλά έκτοτε έχει αποκηρύξει σθεναρά το Bankman-Fried μετά την κατάρρευση της αυτοκρατορίας του SBF.
Για να συνοψίσουμε γρήγορα την κοσμοθεωρία των διανοουμένων που επινόησαν τον αποτελεσματικό αλτρουισμό και να συνεχίσουν να διαδίδουν τις ιδέες του μέσω της Silicon Valley και του ακαδημαϊκού κόσμου του Ivy League-Oxbridge, ο αποτελεσματικός αλτρουισμός μπορεί καλύτερα να γίνει κατανοητός ως μια εκδοχή του προοδευτικού ωφελιμισμού.
Στην πραγματικότητα, οι περισσότεροι ακόλουθοι του αποτελεσματικού αλτρουισμού θα θεωρούσαν τις ελεύθερες αγορές ως επιβλαβή δύναμη στην κοινωνία. Ωστόσο, σε αντίθεση με τους κάπως ιδεολογικά ευθυγραμμισμένους σοσιαλιστές και κομμουνιστές, οι αποτελεσματικοί αλτρουιστές αποδέχονται επίσης την ιδέα ότι οι ελεύθερες αγορές είναι ένα ιδανικό μέσο δημιουργίας πλούτου. Επομένως, για τον αποτελεσματικό αλτρουιστή, το να εκμεταλλεύεται τα συστήματα που βασίζονται στην αγορά για τη συσσώρευση τεράστιων ποσών πλούτου είναι μια αποδεκτή επιδίωξη, επειδή το αλτρουιστικό τελικό κίνητρο του «κέρδους για να δώσεις» δικαιολογεί τα μέσα εμπλοκής σε ένα υποτιθέμενο απαράδεκτο σύστημα.
Ο SBF δεν ήταν απλώς ένας αποτελεσματικός αλτρουιστής μέσω των επιχειρηματικών του αναζητήσεων. Αφοσιώθηκε στην ιδεολογία και στην προσωπική του ζωή. Έτρεξε το FTX με ομοϊδεάτες αποτελεσματικούς αλτρουιστές φίλους.
Ωστόσο ο ιδρυτής του Ethereum, πιστεύει ότι η πίστη του Bakman-Fried στον αποτελεσματικό αλτρουισμό συνέβαλε στην πτώση της αυτοκρατορίας του FTX. «Η αυτόματη υποβάθμιση κάθε ιδεολογικού κινήματος στο οποίο πίστευε ο SBF είναι λάθος», είπε ο Buterin. «Είναι σημαντικό να σκεφτούμε πραγματικά και να καταλάβουμε ποια πράγματα συνέβαλαν στην απάτη και ποια πράγματα δεν συνέβαλαν». Ο Buterin παρομοίασε τον Bankman-Fried με «δικτάτορα της δεκαετίας του 1930» λόγω της λατρείας των ακολούθων του στην προσωπικότητα που περιβάλλει τον Bankman.
Πέρα από τα σκληρά λόγια, ο Buterin θέλει το κοινό να σκέφτεται κριτικά όταν αξιολογεί τις επιλογές ζωής του Bankman-Fried. Οι πρακτικές και οι πεποιθήσεις του SBF, από τον βιγκανισμό μέχρι τα βιντεοπαιχνίδια, δεν είναι όλες άξιες περιφρόνησης.
Ο ιδρυτής του blockchain δικτύου Avalanche Gün Sirer απευθυνόμενος στον Buterin δήλωσε:
«Vitalik, αν προσπαθείς να σώσεις το brand του Effective Altruism, μην προσπαθείς έχει πεθάνει», είπε ο Gün Sirer. «Συνέβαλε στην απάτη παρέχοντας κάλυψη για ανεξέλεγκτη απληστία. Ο SBF, και η ρηχή του φιλοσοφία, δεν είναι ένας λόγος για τον οποίο αξίζει να παλέψεις» συμπλήρωσε.
Ο συνιδρυτής του κρυπτονομίσματος Gnosis μοιράστηκε την ίδια άποψη. «Πιστεύω ότι αξίζει να μιλήσουμε για τον κίνδυνο χρήσης του αποτελεσματικού αλτρουισμού ως στρατηγικό άλλοθι για τις πράξεις αυτές», είπε ο Martin Köppelmann για τον αποτελεσματικό αλτρουισμό. «Μπορείτε να κάνετε κατάχρηση των ιδεών του αποτελεσματικού αλτρουισμού για να δικαιολογήσετε κάθε κακή συμπεριφορά που θα σας αποφέρει χρήματα, καθώς μπορείτε να ισχυριστείτε ότι όλα αυτά είναι για μεγαλύτερο καλό».
Αξίζει να σημειωθεί ότι ένας από τους μεγαλύτερους υποστηρικτές του αλτρουισμού ήταν ο φιλόσοφος της Οξφόρδης Will MacAskill, ο οποίος εργάστηκε ως σύμβουλος στο FTX. Ο MacAskill δημοσίευσε έκτοτε μια μακροσκελή δήλωση για το θέμα και τους δεσμούς του με τον Bankman-Fried.
«Αν αυτή η καλή θέληση ξέπλυνε απάτη, ντρέπομαι», είπε ο MacAskill. «Γνωρίζω ότι άλλοι από μέσα και έξω από την κοινότητα έχουν ανησυχήσει για την κακή χρήση των ιδεών του αποτελεσματικού αλτρουισμού με τρόπους που θα μπορούσαν να προκαλέσουν βλάβη. Πίστευα ότι αυτές οι ανησυχίες, αν και άξιζαν να ληφθούν σοβαρά υπόψιν, φαίνονταν εικασιακές και απίθανες. Μάλλον έκανα λάθος» ανέφερε χαρακτηριστικά.
