Διανύουμε ημέρες κεντρικών τραπεζών και το επίκαιρο ερώτημα στο κατά πόσο η νομισματική πολιτική μπορεί να επηρεάσει τις χρηματιστηριακές αγορές έρχεται -αναγκαστικά- στην επιφάνεια.
Η αβίαστη απάντηση είναι ότι σαφώς οι αποφάσεις των κεντρικών τραπεζών επηρεάζουν τις αγορές, καθώς το κόστος χρήματος επιδρά στα διάθεση ανάληψης κινδύνου περιορίζοντας ή αυξάνοντας την ελκυστικότητα των μερισμάτων. Παρόλα αυτά η παραδοχή αυτή έχει μια ενδιαφέρουσα ανατροπή, “twist” που λέμε και εμείς οι Κρητικοί στην Τύλισο.
Οι καιροί που διανύουμε είναι εξαιρετικά ασυνήθιστοι, καθώς από τη μία πλευρά έχουμε υψηλά επιτόκια στην Αμερική και στρατοσφαιρικές αποτιμήσεις στον κλάδο τεχνολογίας, ίσως όχι σε όλες αλλά πάντως οι χρηματιστηριακοί δείκτες των πολλαπλασιαστών της κερδοφορίας δεν θεωρούνται και ιδιαίτερα φθηνοί.
Τέτοιος συνδυασμός ιστορικά δεν έχει προηγούμενο. Για τους έμπειρους επενδυτές (ή παλαιούς καγκελίτες της οδού Σοφοκλέους) η χαλαρή νομισματική πολιτική είναι ένας (επιπλέον) λόγος δημιουργίας φούσκας για τις χρηματιστηριακές αξίες. Οι περισσότερες υπερβολές στις χρηματιστηριακές αγορές μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο συνέπεσαν με χαμηλά επιτόκια από τη FED.
Το ράλι της χρηματιστηριακής αγοράς προς το κραχ του 1974 συνέπεσε με την επιθετική μείωση των επιτοκίων από τη Fed από την κορυφή του 1969. Πριν τη φούσκα των επισφαλών ομολόγων και της πιστωτικής κρίσης του 1989 προηγήθηκε η πτώση των επιτοκίων από τα ακραία επίπεδα των αρχών της δεκαετίας του 1980 που οδήγησε τους επενδυτές να αναζητήσουν αγοραίες αποδόσεις. Η τεχνολογική φούσκα της δεκαετίας του 1990 υποστηρίχθηκε και από τη διατήρηση των επιτοκίων από τη Fed σε σχετικά χαμηλά επίπεδα από το 1994 και μετά. Η χρηματοπιστωτική κρίση του 2008 προκλήθηκε από την κρίση κατοικιών που τροφοδοτήθηκε από τη διατήρηση των επιτοκίων σε πολύ χαμηλά επίπεδα από τη Fed για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα στη δεκαετία του 2000.
Τα φαινόμενα αυτά δείχνουν ότι αν η κεντρική τράπεζα διατηρεί τα επιτόκια πολύ χαμηλά για πολύ καιρό, τροφοδοτεί φούσκες στις μετοχές και αυξάνει τη διάθεση σε άλλα περιουσιακά στοιχεία με αυξημένο προφίλ ρίσκου. Αυτό ακριβώς διαπίστωσε η κ. Monia Magnani στην ανάλυσή της για τη σύνδεση μεταξύ των επιτοκίων της Fed Funds Rates και των χρηματιστηριακών φούσκων.
Ωστόσο, αυτό που έχει ενδιαφέρον είναι το παρακάτω διάγραμμα που δείχνει τα επίπεδα των επιτοκίων της FED σε σχέση με το εκτιμώμενο μέγεθος της φούσκας στα αμερικανικά χρηματιστήρια. Σημειώστε ότι το 2020 και το 2021, το ράλι των τεχνολογικών μετοχών κατά τη διάρκεια της πανδημίας μπορεί να δημιούργησε μια φούσκα στο χρηματιστήριο που ξεφούσκωσε με το σοκ του πληθωρισμού του 2022 και τις αυξήσεις των επιτοκίων από τη Fed.
Ωστόσο, σύμφωνα με την ίδια μελέτη οι χρηματιστηριακές αγορές βρίσκονταν σε μια τεράστια αρνητική φούσκα στο τέλος της δεκαετίας του 1970 και το 2009. Στην πρώτη περίπτωση, η Fed χρειάστηκε να αυξήσει τα επιτόκια σε ιστορικά υψηλά επίπεδα για να καταπολεμήσει τον πληθωρισμό και στη δεύτερη συγκυρία η παγκόσμια οικονομία σχεδόν κατέρρευσε. Αυτό έχει επιπτώσεις στον τρόπο με τον οποίο πρέπει να αξιολογούνται οι τρέχουσες αποτιμήσεις της αγοράς. Εάν οι επενδυτές χρησιμοποιούν χαμηλούς δείκτες P/E ως σημείο αναφοράς για τη «δίκαιη» αποτίμηση της αμερικανικής χρηματιστηριακής αγοράς, είναι σαν να υποθέτουν σιωπηρά ότι οι αγορές θα ξαναπέσουν σε κατάσταση μεγάλης αρνητικής φούσκας. Οι επενδυτές που πιστεύουν ότι θα επενδύσουν σε αμερικανικές μετοχές μόνο όταν ο δείκτης P/E πέσει κάτω από τις 10x τα καθαρά κέρδη των εταιριών ή ακόμη και το 15x είναι σαν να υιοθετούν το σενάριο ότι θα επενδύσουν σε αμερικανικές μετοχές μόνο όταν αυτές θα έχουν καταρρεύσει σε μια συγκυρία αρνητικής φούσκας σαν αυτές που είδαμε το 1970 και το 2009.
Για το πού θα έπρεπε να βρίσκονται οι χρηματιστηριακές αγορές των ΗΠΑ υπάρχει μεγάλη συζήτηση, καθώς ανάλογα με το προφίλ του κάθε επενδυτή υιοθετείται και ένα διαφορετικό ασφάλιστρο κινδύνου. Η έρευνα του Magnani δείχνει, επί του παρόντος, ότι οι χρηματιστηριακές αγορές των ΗΠΑ δεν βρίσκονται σε φούσκα, αλλά είναι περίπου 10% έως 20% υπερτιμημένες σε συνάρτηση με το ύψος των επιτοκίων της FED.
