Όταν η Ιστορία κοιτάξει πίσω στο 2021, θα βλέπει λευκά ή γαλάζια καλύμματα για τη μύτη και το στόμα. Υπό την απειλή του κορονοϊού οι κοινωνίες τέθηκαν μαζικά σε καραντίνα και οι πολίτες μετατράπηκαν σε μασκοφόρους. Η μάσκα έγινε αναπόσπαστο μέρος της ζωής καλύπτοντας το πρόσωπό μας κι ό,τι δηλώνει - με το κλάμα, το χαμόγελο, σφίγγοντας τα δόντια, σουφρώνοντας τα χείλη-, δηλαδή με τη μη λεκτική γλώσσα του προσώπου μας. Τώρα, η μάσκα κρύβει αυτές τις εκφράσεις.
Η γκαλερί «Σκουφά», ορμώμενη από τη φετινή αποκριά που ζούμε μόνο ημερολογιακά, επιχειρεί επάνω στο «άρμα της τέχνης» να σκορπίσει έστω ψηφιακά, την ατμόσφαιρα του καρναβαλιού, την εορταστική διάθεση, το γκροτέσκο, την έκπληξη και το στοιχείο της μεταμφίεσης. Κάποιοι από τους συμμετέχοντες καλλιτέχνες φιλοτέχνησαν με ευφάνταστους τρόπους χάρτινες αποκριάτικες μάσκες και τις απόθεσαν στην αθηναϊκή γκαλερί για να θυμίζουν ότι η ζωή θα επανέλθει, ότι κάποια στιγμή οι ιατρικές μάσκες θα περιοριστούν μόνο στα νοσοκομεία.
Άλλωστε, η χρήση της μάσκας δεν ήταν πάντοτε η ίδια. Το αρχαιότερο γλυπτό που υπάρχει, ηλικίας περίπου 40.000 χρόνων, είναι άνθρωπος με μάσκα. Αυτό που οι αρχαίοι Έλληνες ονόμασαν «προσωπείο» (που σημαίνει: αντί του προσώπου) εμφανίζεται στις συλλογικές τελετουργίες όλων των πολιτισμών επικαλούμενες θεότητες ή ζώα. Μάσκες - προσωπεία που δείχνουν άλλους ανθρώπους εμφανίζονται για πρώτη φορά σε θεατρικές παραστάσεις – και σώζεται ρωμαϊκό έργο που δείχνει τους κατασκευαστές μάσκας.
Φορώντας τη μάσκα ο άνθρωπος χορεύει, διηγείται, επιχειρεί να φτάσει σε άλλους κόσμους. Τη λειτουργία της «μετάβασης» εξυπηρετεί η μάσκα καρναβαλιού. Το καρναβάλι είναι παραφθορά της ρωμαϊκής έκφρασης «Carnem levare», που σημαίνει απαρχή απαγόρευσης κρεοφαγίας, - στα ελληνικά λεγόταν απόκρεω (αποχή από κρέας) - , είναι γιορτή που την ακολουθεί η Καθαρά (από κρέας) Δευτέρα.
Σε αυτό το ρωμαϊκό πανηγύρι μπορούμε να δούμε μια επανεμφάνιση των αρχαίων μαγικών τελετουργικών χορών κατά τη διάρκεια των οποίων οι άνθρωποι ήθελαν να γιορτάσουν τη χωρίς αίμα γονιμότητα της φύσης, που είναι η γονιμότητα των φυτών. Είναι το συμβολικό τέλος του χειμώνα και η αρχή της άνοιξης.
Οι ζωγράφοι ως σύγχρονοι «μύστες» επαναπροσδιορίζουν τις μάσκες προστασίας και μας καλούν να γιορτάσουμε συμβολικά το τέλος μιας άγονης περιόδου και την επάνοδο της ζωής. Ευφάνταστες μάσκες με χαρακτήρα αποτροπαϊκό, διονυσιακό, κωμικό, φιλήδονο αποκαλύπτουν τις ποικίλες όψεις του προσώπου και μας προσφέρουν τις εκφράσεις που θέλουμε να φέρουμε, βεβαιώνοντας αυτό που δήλωνε ο Μάνος Χατζιδάκις:
«Οι μάσκες μας βοηθούν να φοράμε κάθε φορά το αληθινό μας πρόσωπο. Ταυτιζόμαστε τόσο πολύ ώστε ο καθρέφτης να φανερώνει τις σκηνές παρελθόντος ή μη επιθυμητού μέλλοντος. Οι μάσκες μας περιέχουν ως τον ερωτικό σπασμό. Μετά έχουμε τις μάσκες κούρασης και τις μάσκες θανάτου. Μόνο την ώρα του θανάτου αποκτάμε την όψη μας χωρίς μάσκα, όπως μας έχει αχρηστεύσει η ζωή και δεν μας θέλει πια. Το αληθινό μας πρόσωπο είναι και το πιο άχρηστο».
Ή, για να θυμηθούμε τον Όσκαρ Ουάϊλντ, «ο άνθρωπος δεν αποκαλύπτει εύκολα τον εαυτό του. Βάλτου μια μάσκα και θα σου μιλήσει χωρίς αναστολές».
Η γκαλερί «Σκουφά» στα αβέβαια βήματα του καιρού μας, έχοντας συνείδηση του ρόλου της στην εγχώρια εικαστική σκηνή, συγκέντρωσε και μας παρουσιάζει σε συνομιλία με το έργο των σύγχρονων εικαστικών, μία σειρά από παλιότερα έργα καταξιωμένων δημιουργών.
Έργα του Γιάννη Μόραλη, ειδικά φιλοτεχνημένα για το αποκριάτικο πάρτι στην οικία του Μαρίνου Καλλιγά στην Κηφισιά, το 1952. Δύο σχέδια του κατεξοχήν «διονυσιακού» Μίνωα Αργυράκη από το 1972, κατά τη διαμονή του στο Παρίσι. Και βέβαια, κυρίαρχη θέση στο γεγονός έχει ο φορητός δίσκος του Σπύρου Βασιλείου με την παράσταση «Το καρναβάλι στην Αθήνα» (1981).
Η έκθεση «Carnival - Behind the masks» είναι επισκέψιμη στο YouTube.
Συμμετέχουν οι καλλιτέχνες: Μίνως Αργυράκης, Καλλιόπη Ασαργιωτάκη, Σπύρος Βασιλείου, Ειρήνη Κανά, Ελένη Κρίκκη, Αντώνης Κυριακούλης, Αλέξης Κυριτσόπουλος, Θανάσης, Λάλας, Χάρης Λάμπερτ, Τάσος Μαντζαβίνος, Στέλλα Μελετοπούλου, Άγγελος Μεργές, Γιάννης Μόραλης, Ντίμη Μπιτσάκου, Λαμπρινή Μποβιάτσου, Δημήτρης Ντόκος, Τάσος Παυλόπουλος, Βασίλης Πέρρος, Στάθης Πετρόπουλος, Βίκη Σταματοπούλου, Αμαλία Σωτηροπούλου, Γιώργος Χαδούλης, Patrick Rubinstein, Marwan Chamaa και μπορείτε να δείτε τα έργα της έκθεσης εδώ.
