Oι αθετήσεις πληρωμών στη Ρωσία ξυπνούν εφιαλτικές μνήμες στη Wall Street. To τελευταίο default της ρωσικής κυβέρνησης τον Αύγουστο του 1998 συνέβαλε σε έναν από τους μεγαλύτερους σεισμούς στις αγορές μέχρι τότε, τη σχεδόν κατάρρευση και μετά τη διάσωση του τεράστιου hedge fund LTCM (Long Term Capital management) στις ΗΠΑ. Θα έχει ένα default της Ρωσίας το 2022 παρόμοιες επιπτώσεις;
H Ρωσία πρέπει να πληρώσει κουπόνια 117 εκατ. δολ. σε δύο δολαριακά κρατικά ομόλογα στις 16 Μαρτίου τα οποία δεν έχουν ρήτρες που να της επιτρέπουν να πληρώσει σε ρούβλια ή σε άλλο εναλλακτικό νόμισμα. Σύμφωνα με απόφαση του προέδρου Πούτιν, απαγορεύεται η αποπληρωμή εξωτερικού χρέους, παρά μόνο σε ρούβλια, που σημαίνει ότι η Ρωσία μπορεί να οδηγηθεί σε τεχνικό default στην πληρωμή τόκων στα δύο αυτά ομόλογα αν περάσουν οι 30 ημέρες χάριτος.
Σύμφωνα με τον οίκο αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας Fitch Ratings, η αθέτηση πληρωμών είναι το πιθανότερο ενδεχόμενο. Αν συμβεί θα λάβει χώρα σε μια φάση μεγάλης μεταβλητότητας στις αγορές μετά την εισβολή της στην Ουκρανία στις 24 Φεβρουαρίου και τις άνευ προηγουμένου κυρώσεις που της επέβαλλε η Δύση.
Το παγκόσμιο τραπεζικό σύστημα είναι δυνατότερο μετά την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση του 2008-2009, αλλά οι αγορές και οι επενδυτικές ροές δεν υπήρξαν ποτέ τόσο διασυνδεδεμένες. Μπορεί ο συστημικός κίνδυνος να είναι χαμηλός, αλλά το ρίσκο εκτόξευσης της μεταβλητότητας και του στρες των αγορών είναι υψηλό και ο κίνδυνος μετάδοσης ψηλά στις ανησυχίες των επενδυτών.
Οι μνήμες φέρνουν πάλι στο προσκήνιο το σοκ της Ρωσίας τον Αύγουστο του 1998, όταν υποτίμησε το νόμισμα της και αθέτησε πληρωμές σε μέρος του χρέους της σε ρούβλια. Η κρίση μεταδόθηκε σαν πυρκαγιά τότε. Το hedge fund LTCM με υψηλή μόχλευση που είχε ποντάρει σε σύγκλιση των spread, κάηκε άσχημα μερικές εβδομάδες αργότερα.
Η κατάρρευση του και η μετέπειτα διάσωση του με 3,6 δισ. δολ. που συντονίστηκε από την Fed άφησε πληγές, όπως τη βουτιά 10% του δολαρίου έναντι του γεν μέσα σε δύο ημέρες τον Οκτώβριο του 1998, τη μεγαλύτερη πτώση της τελευταίας 50ετίας, που σήμερα αποτελεί κομμάτι της ιστορίας των αγορών.
Πάντα υπάρχει το φαινόμενο πεταλούδας. Δεν μπορεί να ξέρει κάποιος το δίχτυ των έμμεσων και άμεσων επιπτώσεων και η ορατότητα είναι χαμηλή. Η Ρωσία είναι ο τρίτος μεγαλύτερος πετρελαιοπαραγωγός του κόσμου και από τους μεγαλύτερους εξαγωγείς. Είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος παραγωγός φυσικού αερίου και τροφοδοτεί το 40% των αναγκών της Ευρώπης. Η ρωσική Nornickel είναι η μεγαλύτερη παραγωγός νικελίου του κόσμου, ενώ η Ρωσία και η Ουκρανία μαζί αντιπροσωπεύουν το 29% των παγκόσμιων εξαγωγών σιτηρών.
Οι τιμές των εμπορευμάτων αυτών έχουν εκτοξευτεί σε επίπεδα ρεκόρ, καλά νέα για όσους είναι στη σωστή πλευρά της κίνησης, καταστροφικά όμως για όσους είναι στη λάθος πλευρά. Οι αγορές δεν μπορούν να τιμολογήσουν όλες τις συνέπειες, για παράδειγμα σε ποιους χρωστούν κεφάλαια οι εταιρείες leasing που έχουν γύρω στα 500 αεροσκάφη εγκλωβισμένα σε ρωσικό έδαφος. Ποια είναι η τράπεζα με τη μεγαλύτερη έκθεση;
Σαν να μην έφταναν οι ανησυχίες αυτές, ένα νέο ρωσικό default θα εντείνει τις πτωτικές πιέσεις στις αγορές και στην παγκόσμια οικονομία. Σύμφωνα με τη Goldman Sachs, οι παγκόσμιες χρηματοπιστωτικές συνθήκες είναι οι σφιχτότερες από το 2009. Ένα σενάριο που απεργάζονται αναλυτές είναι ότι σε ορίζοντα εξαμήνου μπορεί να διαφανεί ότι η παγκόσμια οικονομία εισέρχεται σε ύφεση.
To κόστος της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία θα γίνει πιο ξεκάθαρο αυτή την εβδομάδα, καθώς επίκειται μια αθέτηση πληρωμών, πρόσθετα έκτακτα μέτρα από την κεντρική τράπεζα και χρηματιστηριακό κραχ, αν το χρηματιστήριο της Μόσχας ανοίξει ξανά.
Η Τετάρτη θα είναι ημέρα εξελίξεων. Η κυβέρνηση της Ρωσίας δείχνει αποφασισμένη να μην πληρώσει τους τόκους των ομολόγων σε δολάρια. Αν πληρώσει θα το κάνει σε ρούβλια, κάτι που θα ισοδυναμεί με default. Aν αυτό συμβεί θα είναι το πρώτο διεθνές default από την επανάσταση των μπολσεβίκων πριν έναν αιώνα.
