Τα αποτελέσματα των δημοτικών εκλογών στην Τουρκία δεν ανέδειξαν απλώς τον Εκρέμ Ιμάμογλου ως τον πολιτικό που θα αμφισβητήσει ουσιαστικά και όχι θεωρητικά την απόλυτη κυριαρχία του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, αλλά φέρνουν και μία ίσως πιο σημαντική εξέλιξη που έχει τη δυναμική να ανατρέψει εξελίξεις που είτε έτρεχαν είτε είχαν προγραμματιστεί για την τουρκική οικονομία. Και αυτό γιατί είναι η πρώτη φορά στα χρόνια της ηγεμονίας του Ερντογάν που το 60% του πληθυσμού της Τουρκίας θα κυβερνάται από δημάρχους που ανήκουν στο κεμαλικό Ρεπουμπλικανικό Κόμμα CHP.
Η κυριαρχία των εκλεκτών του CHP σε Κωνσταντινούπολη, Άγκυρα και Σμύρνη έχει προκαλέσει το ενδιαφέρον των διεθνών παρατηρητών και σχολιαστών, όμως η ευρύτερη εικόνα είναι ότι οι Τούρκοι πολίτες έστειλαν ηχηρό μήνυμα στον Ερντογάν για τη συνεχιζόμενη φτωχοποίησή τους. Το CHP αύξησε τον αριθμό των μητροπολιτικών δήμων που ελέγχει σε 14 από 11 και τον συνολικό αριθμό των δήμων που κέρδισε σε 35 από 21.
Στους 35 αυτούς δήμους ζουν 51.784.112 άνθρωποι, που αντιστοιχούν στο 60,65% του συνολικού πληθυσμού της Τουρκίας. Για να γίνει αντιληπτή η αλλαγή πολιτικού σκηνικού, αρκεί να πούμε ότι αμέσως μετά τις εκλογές του 2019, το αντίστοιχο ποσοστό διαμορφωνόταν σε 48,4%.
Το κεντρικό μήνυμα που έστειλαν οι Τούρκοι πολίτες είναι οικονομικό: ότι δεν τα βγάζουν πέρα με τον τεράστιο πληθωρισμό, ότι το βιοτικό τους επίπεδο έχει υποβαθμιστεί και γι’ αυτό αντιδρούν.
Η τουρκική οικονομία εμφανίζει σήμερα δύο εντελώς διαφορετικά πρόσωπα. Το πραγματικό και αυτό που υπάρχει στο μυαλό του Τούρκου προέδρου. Το πραγματικό είναι αυτό της οικονομικής εξαθλίωσης και της κατάρρευσης της αγοραστικής δύναμης των πολιτών.
Η τουρκική λίρα έχει χάσει το 80% της αξίας της τα τελευταία χρόνια και ο πληθωρισμός τρέχει με μηνιαίο ρυθμό άνω του 3% και ετήσιος που ξεπερνά το 67%. Τα στοιχεία που είδαν χθες το φως της δημοσιότητας τρομάζουν. Στην Κωνσταντινούπολη, όπου ζει το 18% του πληθυσμού και θεωρείται η πόλη-σύμβουλο, το οικονομικό και πολιτιστικό κέντρο της Τουρκίας, οι ανατιμήσεις στη λιανική διαμορφώθηκαν στο 3,93% τον τελευταίο μήνα και στο 78,25% τον τελευταίο χρόνο.
Για την ακρίβεια, οι Τούρκοι κατηγορούν τον Πρόεδρο της χώρας και όχι τον δήμαρχο. Ήδη από το 2019, ο Ιμάμογλου έχει θέσει ως βασικό του στόχο την αντιμετώπιση της φτώχειας στην Κωνσταντινούπολη ενώ επίσης υπόσχεται να βρει λύσεις σε ζητήματα όπως η κίνηση και οι ανεπαρκείς συγκοινωνίες. Το τι έχει καταφέρει λίγη σημασία έχει, γιατί ο Ιμάμογλου έχει δεχθεί τεράστιο πόλεμο από τον Ερντογάν και αυτός είναι ένας ακόμη λόγος που η νίκη του αποτελεί ένα πάρα πολύ ηχηρό πολιτικό μήνυμα.
Το μεγαλύτερο πρόβλημα αυτή τη στιγμή στην Τουρκία είναι ο πληθωρισμός. Για να τον δαμάσει, η κεντρική τράπεζα της χώρας έχει προχωρήσει σε ένα μπαράζ αυξήσεων από πέρσι το καλοκαίρι, με αποτέλεσμα σήμερα τα επιτόκια να διαμορφώνονται στο 50%. Όσο βρίσκεται ο Σίμσεκ στο υπουργείο Οικονομικών γίνεται σοβαρή προσπάθεια η οποία πρέπει να συνεχιστεί. Φαίνεται, όμως, πως είναι αργά.
Οι εισροές ξένων κεφαλαίων έχουν στερέψει, τα εγχώρια κεφάλαια –εκτός από αυτά που συντηρούν το Χρηματιστήριο της Κωνσταντινούπολης– φεύγουν προς πιο προβλέψιμες και σταθερές οικονομίες, την ώρα που ο πληθωρισμός «καίει» ανθρώπινο και οικονομικό κεφάλαιο.
Ο Ερντογάν επί χρόνια ζητούσε από τον εκάστοτε κεντρικό τραπεζίτη να διατηρεί χαμηλά τα επιτόκια για να έχει την ευκαιρία η τουρκική οικονομία να εμφανίζει υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης. Διότι πίστευε ότι τα χρόνια που κάλπαζε το τουρκικό ΑΕΠ (κυρίως την περίοδο 2010-2017) ήταν αυτά που είχαν χαρακτηρίσει τη διακυβέρνησή του, ήταν αυτά που τον είχαν κάνει τόσο δημοφιλή στον τουρκικό λαό και μόνο έτσι θα κέρδιζε ξανά τις εκλογές. Μόνο που σήμερα η κατάσταση μοιάζει μη αναστρέψιμη και γι’ αυτό οι Τούρκοι δείχνουν να ζητούν κάτι διαφορετικό.
Στην αγορά συναλλάγματος, τις τελευταίες ώρες παρατηρείται έντονη ανοδική αντίδραση του τουρκικού νομίσματος, με τη λίρα να ενισχύεται σε υψηλό άνω των 3 εβδομάδων έναντι του δολαρίου και υψηλό σχεδόν ενός μήνα έναντι του ευρώ. Είναι η πρώτη αντίδραση των διεθνών επενδυτών στην αλλαγή πολιτικού σκηνικού που σημειώνεται στην Τουρκία.
Αν η τάση συνεχιστεί, θα είναι η πρώτη φορά από την κρίση του 2018 που οι αγορές θα αρχίσουν να προεξοφλούν μία αλλαγή σκηνικού και στην οικονομία. Προς το παρόν, οι αγορές ζητούν από τον Ερντογάν να συνεχίσει στο δρόμο των πιο ορθόδοξων πολιτικών που εφαρμόζει μετά τις εκλογές του 2023.
