Σε πρόσφατο άρθρο του, ο Τάσος Ευαγγελίου έγραψε ότι ευρωπαϊκές και αμερικανικές διωκτικές αρχές έχουν ξεκινήσει συστηματικές έρευνες για τον εντοπισμό προσώπων, που συνεργάζονται με το καθεστώς Πούτιν ή δραστηριοποιούνται επιχειρηματικά στην Κριμαία.
Παράλληλα, στις αρχές Μαρτίου το αμερικανικό υπουργείο Δικαιοσύνης ανακοίνωσε την ποινική δίωξη ενός Αμερικανού τηλεοπτικού παραγωγού, ο οποίος προσπάθησε να ιδρύσει τηλεοπτικό δίκτυο στην Ελλάδα για λογαριασμό Ρώσου ολιγάρχη.
Το δίκτυο αυτό θα πρόβαλλε τις κυβερνητικές ρωσικές θέσεις στο ελληνικό κοινό. Έτσι, ο τηλεοπτικός παραγωγός, με τη συμμετοχή Έλληνα συνεργάτη του, φέρεται να παραβίασε τις κυρώσεις που έχει επιβάλλει η αμερικανική κυβέρνηση εξαιτίας της προσάρτησης της Κριμαίας από τη Ρωσία το 2014.
Φαίνεται λοιπόν ότι εθνικές και διεθνείς διωκτικές αρχές εξετάζουν τυχόν παραβιάσεις των κυρώσεων σε βάρος της Ρωσίας, οι οποίες συντελέστηκαν εντός της ελληνικής επικράτειας ή από Έλληνες πολίτες.
Όταν μάλιστα περισσότερο του ενός τρίτου των Ελλήνων θεωρεί δικαιολογημένη την εισβολή στην Ουκρανία – ευρωπαϊκή πρωτιά – ενδεχομένως διεθνείς διωκτικές αρχές να δώσουν προτεραιότητα σε επιχειρηματικές δράσεις που σχετίζονται με την Ελλάδα.
Στο πλαίσιο αυτό, όπως έγραψε ο Τάσος Ευαγγελίου, Έλληνες πολίτες και εταιρείες ενδεχομένως να βρεθούν αντιμέτωποι με την Ελληνική Αρχή Kαταπολέμησης της Νομιμοποίησης Εσόδων από Εγκληματικές Δραστηριότητες, δηλαδή την ελληνική υπηρεσία που είναι αρμόδια για την τήρηση των ευρωπαϊκών κυρώσεων κατά της Ρωσίας.
Επιπλέον, διεθνείς διωκτικές αρχές ενδεχομένως να εξετάσουν τυχόν παραβιάσεις των διεθνών κυρώσεων στην Ελλάδα. Οι διεθνείς αυτές αρχές ίσως να πιέσουν τις ελληνικές αρχές να διερευνήσουν πιθανές παραβιάσεις και να μοιραστούν πληροφορίες ή να διεξάγουν ανεξάρτητες έρευνες.
Όπως προκύπτει από το παράδειγμα του Αμερικανού τηλεοπτικού παραγωγού, οι αμερικανικές διωκτικές αρχές ενδέχεται να πρωτοπορήσουν σε έρευνες με ελληνικό ενδιαφέρον.
Το αμερικανικό υπουργείο Δικαιοσύνης και το υπουργείο Οικονομικών είναι συναρμόδια για την επιβολή των νόμων περί διεθνών κυρώσεων. Μάλιστα, η αρμοδιότητά τους δεν εξαντλείται μόνο σε Αμερικανούς πολίτες και εταιρείες. Το υπουργείο Οικονομικών, μέσω του Office of Foreign Assets Controls (OFAC), τηρεί «λίστες απαγορευμένων προσώπων» (Specially Designated Nationals).
Τρίτοι, Αμερικανοί και μη, απαγορεύεται να συναλλάσσονται με πρόσωπα που περιλαμβάνονται στις λίστες αυτές. Η απαγόρευση μάλιστα εκτείνεται σε συναλλαγές με νομικά πρόσωπα, το 50% των οποίων ανήκει άμεσα ή έμμεσα σε φυσικό πρόσωπο το οποίο περιλαμβάνεται στις λίστες ακόμα και αν το νομικό πρόσωπο δεν περιλαμβάνεται καθαυτό στις λίστες - ο λεγόμενος κανόνας του 50%.
Το OFAC μπορεί να επιβάλλει διοικητικές κυρώσεις στους τρίτους, αν δεν συμμορφώνονται με την απαγόρευση. Ομοίως, το υπουργείο Δικαιοσύνης έχει παράλληλη αρμοδιότητα επιβολής ποινικών κυρώσεων.
Οι κίνδυνοι για ελληνικά φυσικά και νομικά πρόσωπα ανακύπτουν διότι οι αμερικανικές αρχές συχνά διερευνούν και επιβάλλουν διοικητικές και ποινικές κυρώσεις σε αλλοδαπούς, οι οποίοι προκαλούν εμμέσως την παραβίαση των διεθνών κυρώσεων. Για παράδειγμα, οι αμερικανικές αρχές έχουν επιβάλει κυρώσεις σε αλλοδαπούς οι οποίοι συναλλάσσονται με απαγορευμένα πρόσωπα σε αμερικανικό δολάριο.
Αυτό συμβαίνει διότι τουλάχιστον μια αμερικανική ανταποκρίτρια τράπεζα (correspondent bank) μεσολαβεί σε κάθε συναλλαγή σε αμερικανικό δολάριο. Συνεπώς, ο αλλοδαπός συναλλασσόμενος προκαλεί έμμεσα την παραβίαση των κυρώσεων διά της αμερικανικής ανταποκρίτριας τράπεζας.
Άλλο παράδειγμα αποτελεί η μεταπώληση αμερικανικών προϊόντων από αλλοδαπό μεσολαβητή σε απαγορευμένα πρόσωπα. Ο μεσολαβητής ενδεχομένως να προκαλέσει την έμμεση παραβίαση των διεθνών κυρώσεων επειδή τα προϊόντα που μεταπωλεί έχουν παραχθεί από Αμερικανό παραγωγό.
Κάποια ελληνική εταιρεία με παρουσία στη Ρωσία ενδεχομένως να βρεθεί να παραβιάζει τις διεθνείς κυρώσεις άθελά της, επειδή ένα από τα πρόσωπα στα οποία επιβλήθηκαν κυρώσεις μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία τυχαίνει να κατέχει έμμεσα τουλάχιστον το 50% κάποιας εταιρείας με την οποία η ελληνική εταιρεία συναλλάσσεται.
Ή εξαιτίας της κρισιμότητας της κατάστασης, η διερεύνηση κάποιου Έλληνα πολίτη ή εταιρείας από τις αμερικανικές αρχές για παραβιάσεις των πρότερων κυρώσεων σχετικών με την προσάρτηση της Κριμαίας θα μπορούσε να αποκτήσει προτεραιότητα.
Συνεπώς, συνιστάται σε Έλληνες ενδιαφερομένους να εξετάζουν τις σχέσεις τους με τρίτους, οι οποίοι ενδεχομένως να συνδέονται με τη Ρωσία. Η εξέταση μάλιστα αυτή θα ήταν καλό να ταυτοποιεί τους τελικούς δικαιούχους νομικών προσώπων (ultimate beneficial owners) για να αποφευχθεί η εφαρμογή του κανόνα του 50%.
* Ο Νικόλας Δουκέλλης είναι δικηγόρος Αθηνών και Νέας Υόρκης. Εργάζεται στις ΗΠΑ ως διοικητικός δικαστής στο σύστημα κανονιστικών κυρώσεων της Παγκόσμιας Τράπεζας και εξειδικεύεται στο δίκαιο καταπολέμησης της διαφθοράς, συμπεριλαμβανομένου του Foreign Corrupt Practices Act (FCPA).
