H υπογραφή του τελευταίου Μνημονίου Συνεργασίας για τους υδρογονάνθρακες μεταξύ Άγκυρας και Τρίπολης, δημιουργεί νέα δεδομένα και προσδίδει στην Άγκυρα νέες δυνατότητες, αφού σύμφωνα με αυτό, τουρκικές και λιβυκές εταιρείες θα μπορούν στο μέλλον να αναπτύξουν κοινή δράση στο μέτωπο της ενέργειας και της αξιοποίησης των λιβυκών ενεργειακών πόρων.
Αξίζει να εξεταστούν οι λόγοι που η Άγκυρα προχώρησε στην κίνηση αυτή, η οποία μπορεί να αξιοποιηθεί από την τουρκική πλευρά για να πιέσει περισσότερο τη χώρα μας και την Κυπριακή Δημοκρατία.
Ο Εντογάν θέλει «εθνικές νίκες» οι οποίες θα αναβαθμίζουν τη θέση της στην περιφέρεια σε κάθε τομέα, ανεξαρτήτως εάν αυτές αφορούν θέματα ασφάλειας, άμυνας, ενέργειας κλπ. Κάθε τέτοια νίκη πιστώνεται στον Τούρκο πρόεδρο ειδικά αυτή την περίοδο ο οποίος θέλει να τη «ρευστοποιήσει» ψηφοθηρικά ενόψει των επερχόμενων εκλογών του 2023.
Η Τουρκία είχε υπογράψει τον Νοέμβριο του 2019 με την τότε κυβέρνηση «Εθνικής Συμφωνίας» της Τρίπολης, το Mνημόνιο Κατανόησης για τις Θαλάσσιες Ζώνες. H πολιτική αστάθεια συνεχίζει να παραμένει στη διαιρεμένη Λιβύη και η εκτός νομιμότητας πλέον κυβέρνηση Ντμάϊμπα στην Τρίπολη συνεχίζει να βλέπει την Τουρκία ως σύμμαχο. Η Άγκυρα έτρεξε και εμβάθυνε τη συνεργασία σε θέματα εκμετάλλευσης θαλασσίων ζωνών με τη φίλια προσκείμενη προς το παρόν κυβέρνηση της Τρίπολης, αφού στο μέλλον είναι αμφίβολο εάν θα είχε αυτή τη δυνατότητα.
Η Άγκυρα έχει εκφράσει τη δυσφορία - αντίθεσή της και στην αμερικανική πλευρά για τη δημιουργία του «East Med Gas Forum», αφού απομονώνεται η Τουρκία από τις ενεργειακές εξελίξεις στην περιοχή. Κάθε κίνηση εμβάθυνσης της συνεργασίας Άγκυρας – Τρίπολης στο θέμα της εκμετάλλευσης των υδρογονανθράκων, είναι μία απάντηση της τουρκικής διπλωματίας στην απομόνωση λόγω του «East Med Gas Forum».
Η Άγκυρα δεν θα μπορούσε να συμμετέχει σε αυτό ούτως ή άλλως, μιας και αποτελεί μέλος του και η Κυπριακή Δημοκρατία. Έχει προτείνει όμως η τουρκική πλευρά την ίδρυση ενός αντίστοιχου μηχανισμού Ανατολικής Μεσογείου στην ΕΕ. Υπενθυμίζεται ότι τη διάσταση αυτή πρόβαλε δημόσια στην Τρίπολη μετά την υπογραφή της τελευταίας συμφωνίας, ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Μ. Τσαβούσογλου, αναφέροντας χαρακτηριστικά:
Είμαστε απόλυτα αποφασισμένοι να μετατρέψουμε τη Μεσόγειο σε μια θάλασσα ειρήνης από την οποία επωφελούνται όλες οι παράκτιες χώρες. Γι’ αυτό το λόγο, ο αξιότιμος πρόεδρός μας έχει προτείνει επίσης μια κοινή διάσκεψη, τη Διάσκεψη για την Ανατολική Μεσόγειο στην ΕΕ. Τώρα αναμένουμε μια θετική απάντηση από την ΕΕ για αυτό το θέμα.
Η αναβάθμιση της Κυπριακής Δημοκρατίας την περίοδο αυτή είτε με την άρση του εμπάργκο όπλων από τις ΗΠΑ είτε με την ένταξή της στο Πρόγραμμα «Partnership Program» του Πενταγώνου, αλλά κυρίως με την αμερικανική υποστήριξη στα ενεργειακά δρώμενα όπου πρωταγωνιστεί η Κύπρος, ενόχλησε σε πολύ μεγάλο βαθμό την Άγκυρα, αφού βλέπει ότι «χάνει πόντους στο παιχνίδι της γεωπολιτικής σκακιέρας στην Ανατολική Μεσόγειο.
Κάθε μορφή συνεργασίας στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου και ιδιαίτερα αναβάθμισης της Κυπριακής Δημοκρατίας, προκαλεί ανησυχία στην Άγκυρα και την οδηγεί σε συνεργασίες με άλλες χώρες της περιοχής, με σκοπό την ανατροπή της κατάστασης και την αναβάθμιση της ίδιας και κατ’ επέκταση του ψευδοκράτους.
Τι αλλάζει επιχειρησιακά για την Ελλάδα; Με την υπογραφή του τελευταίου Μνημονίου την παρούσα περίοδο με την Τρίπολη, η Άγκυρα πετυχαίνει αύξηση της πίεσης στην Ελλάδα σε μία περίοδο που η τουρκική πλευρά προσπαθεί να στριμώξει και επιχειρησιακά τη χώρα μας.
Ανοίγεται έτσι ο δρόμος ώστε η ένταση να μεταφερθεί (με στρατιωτικούς όρους) και νότια της Κρήτης, αφού η ανάπτυξη τουρκικών πλοίων σεισμικών ερευνών - πλοίων γεώτρησης με συνοδεία πολεμικών σκαφών του Τουρκικού Πολεμικού Ναυτικού σε περιοχές εθνικού μας ενδιαφέροντος, θα εξαναγκάσει την ανάπτυξη μέρους του στόλου μας πέραν της κύριας πηγής έντασης την παρούσα περίοδο, δηλαδή το Αιγαίο.
Επιπλέον, η διεύρυνση του πεδίου έντασης με τη Χώρα μας πέραν του Αιγαίου σε περιοχές ενεργειακού ενδιαφέροντος, προσδίδει στην Άγκυρα τη δυνατότητα να διατηρήσει την κατάσταση κρίσης σε ευρύτερα γεωγραφικά πεδία, θέμα το οποίο βολεύει τον Τούρκο Πρόεδρο αφού δύναται να επικαλεστεί στο προσεχές μέλλον μία «εμπόλεμη κατάσταση» με την Ελλάδα για να προκαλέσει αναβολή των εκλογών, εάν τα ποσοστά του παραμένουν χαμηλά ενόψει των εκλογών.
Δεν θα πρέπει πάντως να αποσπάται η προσοχή μας με την υπογραφή του Μνημονίου με την Τρίπολη, έστω και αν η Άγκυρα πετυχαίνει με τον τρόπο αυτό τη διεύρυνση του μετώπου μιας πιθανής αντιπαράθεσης Ελλάδας – Τουρκίας και να μην λησμονούμε ότι η τουρκική κύρια προσπάθεια πρόκλησης κρίσης – θερμής εμπλοκής με τη χώρας μας είναι το Αιγαίο.
*Ο Αντιστράτηγος ε.α. Λάζαρος Καμπουρίδης είναι απόφοιτος της Σχολής Εθνικής Άμυνας, κάτοχος MBA από το Nottinngham Trend University, Πτυχιούχος του Τμήματος Ιστορίας & Εθνολογίας του ΔΠΘ, και υποψήφιος Διδάκτορας του Παντείου Πανεπιστημίου, ενώ διετέλεσε μέλος της Ελληνικής Διπλωματικής Αντιπροσωπείας στην Κωνσταντινούπολη την περίοδο 1995-1999, Ακόλουθος Άμυνας στην Ελληνική Πρεσβεία στην Άγκυρα την περίοδο 2013-2017. Αποστρατεύθηκε τον Μάρτιο / 2022.
