Με μια …«συμπτωματική» ομοβροντία κινήσεων η Ουάσιγκτον ακόμη και λίγες ώρες πριν από την άφιξη του Τούρκου προέδρου Τ. Ερντογάν στην Νέα Υόρκη για την 78η ΓΣ του ΟΗΕ του στέλνει το μήνυμα ότι οι εκβιασμοί και τα παζάρια του δεν θα έχουν αποτέλεσμα και ούτε φυσικά όλος ο πλανήτης περιστρέφεται γύρω από τον ίδιο και τη χώρα του.
Οι κινήσεις αυτές που προδιαγράφουν τη συνέχιση του αδιεξόδου στο ζήτημα της Σουηδίας και των F16 και συνεπώς της έντασης με την Ουάσιγκτον σε συνδυασμό με το ψήφισμα του Ευρωκοινοβουλίου για τις ευρωτουρκικές σχέσεις δημιουργούν κλίμα κρίσης στις σχέσεις του Ερντογάν με τη Δύση. Και αυτό βεβαίως είναι κάτι που επηρεάζει και τα ελληνοτουρκικά.
Είναι εντυπωσιακό ότι μέσα σε ένα εικοσιτετράωρο, από την Πέμπτη μέχρι την Παρασκευή, με δυο κινήσεις οι Αμερικανοί στοχοποιούν την Τουρκία και ερεθίζουν ακόμη περισσότερο τον Τ. Ερντογάν.
Την Παρασκευή, το Υπουργείο Οικονομικών και το Υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ επέβαλλαν κυρώσεις σε πέντε τουρκικές εταιρείες και σε έναν Τούρκο υπήκοο με την κατηγορία ότι συνέδραμαν την Ρωσία να αποφύγει τις κυρώσεις για τον πόλεμο κατά της Ουκρανίας στο πλαίσιο ενός μεγάλου πακέτου κυρώσεων για εταιρείες και από άλλες χώρες. Η κυβέρνηση Μπάιντεν κατηγόρησε αυτές τις ναυτιλιακές εταιρείες ότι επισκευάζουν πλοία που συνδέονται με το ρωσικό υπουργείο Άμυνας και μεταφέρουν ρωσικά αγαθά που χρησιμοποιούνται σε στρατιωτικές επιχειρήσεις όπως drones και αισθητήρες.
Λίγες ώρες αργότερα, η έκθεση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ του 2023 για την εμπορία ανθρώπων που συμπεριέλαβε και την Τουρκία στις χώρες αυτές προκάλεσε εντονότατες αντιδράσεις από την Άγκυρα.
Η έκθεση κατηγορεί την Τουρκία, εκτός των άλλων, ότι χρησιμοποιεί παιδιά - στρατιώτες κυρίως στη Συρία.
Το Τουρκικό Υπουργείο Εξωτερικών όχι μόνο απέρριψε τις κατηγορίες αλλά προσπάθησε να περάσει στην αντεπίθεση κατηγορώντας την Ουάσιγκτον ότι στηρίζει στρατιωτικά και οικονομικά τη «διαμελιστική τρομοκρατική οργάνωση PKK/YPG, η οποία στρατολογεί βίαια παιδιά σε τρομοκρατικές ενέργειες στη Συρία και το Ιράκ…» και προειδοποιεί ότι, «θα δοθεί η απαραίτητη απάντηση σε αυτή τη δυσφήμηση της Τουρκίας, η οποία είναι ασυμβίβαστη με το πνεύμα της συμμαχίας».
Την προηγούμενη εβδομάδα είχαν ξεσπάσει συγκρούσεις στη βόρεια και βορειοανατολική Συρία καθώς δυνάμεις ισλαμιστών και αντικαθεστωτικών που ελέγχονται από την Άγκυρα είχαν επιτεθεί εναντίον των δυνάμεων του SDF που αποτελεί τον μοναδικό σύμμαχο των ΗΠΑ επί συριακού εδάφους. Οι Αμερικανοί εξέφρασαν την στήριξη τους στο SDF προκαλώντας οργή στην Τουρκία που θεωρεί την οργάνωση αυτή ως προκάλυμμα του PKK. Η αμερικανική στήριξη στο SDF αποτελεί μόνιμη εστία αντιπαράθεσης μεταξύ Άγκυρας και Ουάσιγκτον.
Στις 10 Σεπτεμβρίου, σε συνομιλία που είχαν στο περιθώριο της συνεδρίασης των G20 στην Ινδία ο πρόεδρος Ερντογάν με τον Αμερικανό πρόεδρο Μπάιντεν, σύμφωνα με τις δηλώσεις του ιδίου του Τούρκου προέδρου εισέπραξε αρνητική απάντηση για το θέμα των F16 και στην υλοποίηση της συμφωνίας, παρακάμπτοντας το θέμα της Σουηδίας όπως απαιτεί η Άγκυρα.
Δεν είναι τυχαίο ότι στο πρόγραμμα του Τ. Μπάιντεν στην Νέα Υόρκη δεν προβλέπεται συνάντηση με τον Ερντογάν, καθώς το αδιέξοδο παραμένει και φυσικά αποδεικνύεται πόσο «αξιόπιστος» σύμμαχος και συνομιλητής είναι ο Τούρκος πρόεδρος ο οποίος πριν δυο μήνες στο Βίλνιους δήλωνε ότι αίρει το βέτο για την ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ.
Χθες, αναχωρώντας από την Άγκυρα για την Νέα Υόρκη ο κ. Ερντογάν δείχνοντας να μην αντιλαμβάνεται την κατάσταση συνέχισε τον εκβιασμό, δηλώνοντας ουσιαστικά ότι όσο το Κογκρέσο δεν προχωρά στην έγκριση της πώλησης των F16, τόσο η Τουρκική Εθνοσυνέλευση (η οποία ελέγχεται απολύτως από τον ίδιο) δεν θα εγκρίνει το πρωτόκολλο ένταξης της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ.
Στο Νέο Δελχί, η τουρκική ηγεσία είδε να υπογράφεται ένα εξαιρετικής οικονομικής και γεωπολιτικής σημασίας MOU μεταξύ ΗΠΑ-Ινδίας-ΗΑΕ-Σ.Αραβίας -Γερμανίας- Γαλλίας - Ε.Ε. για την κατασκευή ενός νέου Διαδρόμου (IMEC) που θα συνδέει την Ινδία, με τη Μ. Ανατολή και την Ευρώπη (με τους περισσοτέρους χάρτες να εμφανίζουν και την Ελλάδα ως ευρωπαϊκή απόληξη του Διαδρόμου) προκάλεσε εντονότατες αντιδράσεις της τουρκικής ηγεσίας και του ίδιου του Ερντογάν, που απειλούσαν ότι «κανένα σχέδιο και κανένας Διάδρομος δεν μπορεί να γίνει παρακάμπτοντας την Τουρκία..».
Μέσα σε αυτό το κλίμα τα μηνύματα τα οποία έλαβε και από την Ευρώπη την τελευταία εβδομάδα η Άγκυρα επιβαρύνουν ακόμη περισσότερο την ατμόσφαιρα για την Τουρκία.
Ο Επίτροπος Διεύρυνσης, Όλιβερ Βάρχελι στην επίσκεψη του στην Άγκυρα σε μια προσπάθεια να μπουν οι βάσεις για την επανεκκίνηση των ευρωτουρκικών σχέσεων, προειδοποίησε ότι πρέπει να υπάρξουν βήματα στον τομέα των ανθρώπινων δικαιωμάτων και του Κράτους Δικαίου ενώ και οι Τούρκοι συνομιλητές του αντιλήφθηκαν ότι οι όροι που υπάρχουν για τις σχέσεις καλής γειτονίας αλλά και το Κυπριακό παραμένουν στο τραπέζι.
Όμως η έκθεση του Ευρωκοινοβουλίου για την Τουρκία ήταν η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι για την τουρκική ηγεσία, καθώς σε ένα μακροσκελές κείμενο 18 σελίδων το Ευρωκοινοβούλιο θέτει όλη τη λίστα των εκκρεμοτήτων της Τουρκίας τόσο στο θέμα του Κράτους Δικαίου αλλά και των εξωτερικών σχέσεων της με ιδιαίτερες αναφορές στην ένταση που προκαλεί στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο, τα θέματα του Οικουμενικού Πατριαρχείου και της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης, τη μετατροπή της Αγιάς Σοφιάς σε τζαμί και φυσικά το Κυπριακό. Και το πιο σημαντικό, η Έκθεση προτείνει να αναζητηθούν εναλλακτικές επιλογές αντί της πλήρους ένταξης της Τουρκίας…
Και σε αυτή την έκθεση οι αντιδράσεις της Άγκυρας ήταν οργισμένες με βαρύτατους μάλιστα χαρακτηρισμούς και για τους ευρωβουλευτές και την ίδια την Ένωση.
Έτσι, κάθε άλλο παρά έκπληξη προκάλεσαν οι χθεσινές δηλώσεις Ερντογάν στο αεροδρόμιο της Άγκυρας, ότι «η ΕΕ προσπαθεί να αποσχιστεί από την Τουρκία» και ότι η Τουρκία θα κάνει τις «αξιολογήσεις της και μετά μπορούν να χωρίσουν οι δρόμοι από την Ε.Ε. εάν απαιτηθεί..».
Ευρισκόμενος ήδη σε θέση «μάχης» και αντιπαράθεσης, ο Τ. Ερντογάν φθάνοντας στην Νέα Υόρκη και θέλοντας να προβάλει την αυτόνομη στρατηγική της Τουρκίας, ως διαπραγματευτικό χαρτί με ΗΠΑ και Ε.Ε. δημιουργεί ήδη ένα πολύ κακό κλίμα. Και αυτό, ενόψει και της συνάντησης Μητσοτάκη-Ερντογάν, επηρεάζει και την πορεία αποκατάστασης των ελληνοτουρκικών σχέσεων, που σαν βασικό πυλώνα έχει και τις ευρωτουρκικές σχέσεις …
