Του Νίκου Μελέτη
Την τυπική διαδικασία εναέριας επιτήρησης στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ της Βόρειας Μακεδονίας από την Ελληνική Πολεμική Αεροπορία προβάλει διαρκώς ο Αλέξης Τσίπρας ως ένα από τα μεγάλα επιτεύγματα της Συμφωνίας των Πρεσπών, όμως η κυβέρνηση του έξι μήνες τώρα δεν βρήκε την... ευκαιρία να υπογράψει το σχετικό πρωτόκολλο που είναι αναγκαίο για να τεθεί τυπικά σε ισχύ αυτή η διμερής Συμφωνία.
Ο κ. Τσίπρας στην επίσκεψη του στα Σκόπια συνοδεύονταν από τον Υπουργό Άμυνας Ευ. Αποστολάκη όπου και ανακοίνωσαν την Συμφωνία αυτή, λίγο αργότερα επισκέφθηκε τα Σκόπια και ο Αρχηγός ΓΕΑ, αλλά τελικά το Πρωτόκολλο μεταξύ των δύο χωρών δεν έχει υπογραφεί ακόμη…
Και αυτό αφορούσε μια κορυφαία προτεραιότητα για την απερχόμενη κυβέρνηση καθώς δεν έχει προς το παρόν και τίποτε άλλο να προβάλει για τα… θετικά αποτελέσματα της Συμφωνίας των Πρεσπών.
Η ενεργός συμμετοχή της Ελλάδας σε κάθε είδους και σε κάθε περιοχή αποστολές της Συμμαχίας, ενισχύουν τον ίδιο τον ρόλο και τη θέση της Ελλάδας στη Συμμαχία, αλλά ο τρόπος προβολής του air policing στην Βόρεια Μακεδονία, δημιουργεί λανθασμένες εντυπώσεις καθώς δεν συνεπάγεται ούτε προϋποθέτει κάποια πολιτική ή άλλου είδους επιρροή της χώρας που επιτηρεί, επι εκείνης που δέχεται την επιτήρηση.
Η πραγματικότητα είναι φυσικά ότι τα Σκόπια και η κυβέρνηση Ζάεφ επιθυμούν διακαώς και έχουν ζητήσει πράγματι να ανατεθεί η διαδικασία της Εναέριας Επιτήρησης στην Ελλάδα, μη προκρίνοντας ανάλογες προσφορές της Βουλγαρίας και της Τουρκίας, καθώς προφανώς θεωρούν την Ελλάδα πιο βολική και πιο διαχείρισιμη από τις δύο άλλες χώρες.
Η Βουλγαρία μετά την υπογραφή της διμερούς Συμφωνίας με την Βορειομακεδονική πλευρά πριν δυο χρόνια, την προηγούμενη εβδομάδα με αφορμή τη διαπραγμάτευση για την αλλαγή των σχολικών βιβλίων και κυρίως το θέμα της ταυτότητας του Γκότσε Ντέλτσεφ έχει απειλήσει τη χώρα ότι θα θέσει βέτο στην έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων. Η Βουλγαρία θέλει να αναγνωρισθεί η Βουλγαρική εθνική ταυτότητα στον Ντέλτσεφ, τον οποίο η άλλη πλευρά θεωρεί δικό της εθνικό ήρωα με «μακεδονική ταυτότητα» και πρωτεργάτη του οράματος της Ανεξάρτητης Μακεδονίας. Η αντιπαράθεση αυτή ουσιαστικά επαναφέρει τη γνωστή αξίωση της Βουλγαρίας για αναγνώριση της βουλγαρικής προέλευσης των Σλαβομακεδονων και της Σλαβομακεδονικής γλώσσας.
Όμως και με την Τουρκία η οποία διατηρεί ισχυρή επιρροή στα Σκόπια τόσο οικονομική όσο και στρατιωτική, η κυβέρνηση Ζαεφ βρήκε τον «μπελά» της καθώς η Άγκυρα απαιτεί την άμεση παράδοση 15 περίπου τούρκων που κατηγορούνται για σχέση με τον ιμάμη, Φετουλάχ Γκιουλέν. Δεν είναι τυχαίο ότι η Τουρκία από τις πρώτες χώρες που είχαν σπεύσει να αναγνωρίσουν τη χώρα με το συνταγματικό όνομα της το 1991, σήμερα είναι από τις λίγες που δεν έχουν ακόμη κυρώσει το Πρωτόκολλο ένταξης της Βόρειας Μακεδονίας στο ΝΑΤΟ.
Έτσι ήταν μαθηματικά βέβαιο ότι η κυβέρνηση Ζαεφ θα στρέφονταν στην ελληνική πλευρά, που με την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ δεν δημιουργεί κανένα πρόβλημα και το αντίθετο μάλιστα φροντίζει να υποβαθμίζει κάθε πρόβλημα που δημιουργείται με την εφαρμογή της Συμφωνίας των Πρεσπών αφήνοντας να δημιουργείται αρνητικό τετελεσμένο εις βάρος των ελληνικών συμφερόντων.
Επίσης ήταν προφανής η προτίμηση στην Ελλάδα καθώς και για πρακτικούς λόγους η αποστολή από την Ελλάδα μαχητικών εάν υπάρξει συναγερμός η έκτακτο περιστατικό στην Βόρεια Μακεδονία, είναι πολύ πιο απλή υποθεση από την αποστολή αεροσκαφών από την Τουρκία.
Ο κ. Τσίπρας σε μια από τις πρόσφατες συνεντεύξεις του δήλωσε χαρακτηριστικά:
«…Φανταστείτε λοιπόν, σε τι μεγάλους μπελάδες θα βρισκόταν η χώρα μας εάν την ίδια στιγμή που τα τουρκικά F16 κάνουν παραβιάσεις στο Αιγαίο και μας απειλούν με παραβίαση του διεθνούς δικαίου στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη της Κύπρου, είχαμε στα βόρεια σύνορά μας ως μπάστακες εκεί τον τουρκικό στρατό...».
Οι υπερβολές αυτού του είδους είναι εντελώς παραπλανητικές. Ακόμη κι αν ο κ. Ζάεφ δέχονταν τους όρους που του έθεταν οι Τούρκοι και παραχωρούσε σε αυτούς την εναέρια επιτήρηση της χώρας του, απλώς μια φορά ανά μεγάλα διαστήματα ως άσκηση, θα γίνονταν πτήση δυο τουρκικών μαχητικών πάνω από τη Βόρεια Μακεδονία και θα επέστρεφαν στη βάση τους στην Τουρκία. Το πρόβλημα φυσικά θα ήταν ότι εάν επέλεγαν να πετάξουν διασχίζοντας το FIR Αθηνών, θα έπρεπε η Ελλάδα είτε να τα αναχαιτίσει είτε να αποδεχθεί ότι βρίσκονται σε νατοϊκή αποστολή. Αν και βεβαίως υπάρχει και η άλλη διαδρομή μέσω του βουλγαρικού FIR .
Η εναέρια επιτήρηση δεν σημαίνει μόνιμη παρουσία στο έδαφος της Βόρειας Μακεδονίας η οποία εξάλλου έχει πολλές διμερείς στρατιωτικές συμφωνίες με την Τουρκία που ισχύουν πλήρως και υλοποιούνται κανονικά.
Και μάλλον είναι εντελώς λανθασμένες οι εκτιμήσεις ότι η Τουρκία ειχε... ανάγκη το air policing της Βόρειας Μακεδονίας για να... απειλήσει την Ελλάδα.
Πάντως το air policing που είναι μηχανισμός συνδρομής των χωρών μελών που δεν διαθέτουν αεροπορική δύναμη από άλλα κράτη μέλη, δεν έχει σχέση με την πολιτική η στρατιωτική επιρροή επί των χωρών αυτών.
Κλασσικό παράδειγμα η Αλβανία της οποίας την εναέρια επιτήρηση έχουν αναλάβει η Ελλάδα και η Ιταλία και όπως εύκολα διαπιστώνεται καθόλου δεν έχει καταστήσει πιο... φιλελληνική την Αλβανική κυβέρνηση.
Ελλάδα και Ιταλία έχουν επίσης αναλάβει την εναέρια επιτήρηση του Μαυροβουνίου.
To NATO air policing χαρακτηρίζεται από το ΝΑΤΟ στα εγχειρίδια του ως «routine mission» για τη διασφάλιση της ακεραιότητας του εναέριου χώρου της Συμμαχίας. Προβλέπει τη διατήρηση σε ετοιμότητα δύο αεροσκαφών σε 24ωρη βάση επτά ημέρες την εβδομάδα( 24/7 readiness) σε όλη τη Συμμαχία. Για τις χώρες που δεν έχουν αεροπορία προβλέπεται η δυνατότητα να ζητήσουν από άλλες χώρες την επιτήρηση του εναέριου χώρου τους. Η Ισπανία, Πορτογαλία και Γαλλία συμμετέχουν στο Baltic Air Policing πάνω από τη Λιθουανία, Λετονία και Εσθονία.
Η Ουγγαρία και η Ιταλία συνήθως βοηθούν στην προστασία του Σλοβενικού εναέριου χώρου και φυσικά η Ελλάδα και η Ιταλία επιτηρούν τον εναέριο χώρο της Αλβανίας και του Μαυροβουνίου. Τα Νατοϊκά αεροσκάφη που συμμετέχουν στο air policing απογειώνονται για να αντιμετωπίσουν περιστατικά που στρατιωτικά η πολιτικά αεροσκάφη βρίσκονται σε κίνδυνο η δεν ακολουθούν τους διεθνείς κανόνες αεροπλοΐας και αδυνατούν να τακτοποιηθούν η να επικοινωνήσουν με τον Έλεγχο Εναέριας Κυκλοφορίας και πλησιάζουν τον εναέριο χώρο των χωρών μελών της Συμμαχίας.
