Κάθε μήνα ο Ταγίπ Ερντογάν υποδαυλίζει και από μια νέα κρίση, είτε στη Μέση Ανατολή, είτε στον Καύκασο, είτε στα Βαλκάνια και την Ανατολική Μεσόγειο. Η τακτική αυτή έχει τις ρίζες της στην στρατηγική ανάδυσης της νέας Τουρκίας, την επ’ αύριο του αποτυχημένου στρατιωτικού πραξικοπήματος τον Ιούλιο του 2016.
Απόρροια της έκτοτε εγκαθίδρυσης επί της ουσίας ενός οιονεί επαναστατικού, μιλιταριστικού, αναθεωρητικού καθεστώτος υπό την ηγεσία του Ερντογάν, η στρατηγική αυτή έχει σαν αποτέλεσμα για πρώτη φορά στην ιστορία της Τουρκίας να έχουν ανοίξει τόσα πολλά μέτωπα μαζί, από τον Καύκασο και την Λιβύη μέχρι και το Αιγαίο.
Τι θα πρέπει να αναμένουμε; Αυτό που σίγουρα δεν πρέπει να αναμένουμε είναι η υποχώρηση του Ερντογάν. Έχει θέσει ως ορόσημο το 2023, την συμπλήρωση της εκατονταετίας από την ίδρυση της Τουρκικής Δημοκρατίας. Μέχρι εκείνο το ορόσημο, ο Ερντογάν πρέπει να έχει αναδιαμορφώσει την Τουρκία. Όχι μόνο την ισλαμοποίηση της Τουρκίας και άρα την ακύρωση της κοσμικής κληρονομιάς του Κεμάλ Ατατούρκ, αλλά και την επέκταση της Τουρκίας στα φυσικά σύνορα, κατά παράβαση του ρητού του Κεμάλ Ατατούρκ «ειρήνη στο σπίτι, ειρήνη στον κόσμο».
Οι Ευρωπαίοι, οι Αμερικανοί αλλά ακόμα και οι Ρώσοι φαίνεται να έχουν σαστίσει απ' αυτή την ακραία επιθετικότητα του Ερτογάν. Θεωρούσαν ότι μέχρι πρότινος η απειλή των κυρώσεων θα ήταν ικανή να τον οδηγήσει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Οτι ίσως η απειλή κυρώσεων θα τον έκανε να υποχωρήσει. Μόνοι οι Ρώσοι ίσως και σε ένα βαθμό και οι Άραβες, έχουν αντιληφθεί ότι μόνο η χρήση βίας υποχρεώνει τον Ερντογάν να σταματήσει, όχι οι κυρώσεις, ούτε η απειλή τους.
Ένα ερώτημα είναι τι θα συμβεί αν αναλάβει τα ηνία της εξουσίας στις ΗΠΑ ο Μπάιντεν. Σίγουρα επειδή είναι υποστηρικτής του Αρμενικού και Ελληνικού λόμπι, θα πρέπει να αναμένουμε μια θετικότερη στάση απέναντι σε ζητήματα δικού μας ενδιαφέροντος. Σε μια τέτοια περίπτωση και ως αντίδραση σε μια τέτοια κίνηση, η Άγκυρα θα χρησιμοποιήσει κατά πάσα πιθανότητα την κλασσική μέθοδο της περαιτέρω σύσφιξης των σχέσεων με τη Ρωσία, παρά το πρόβλημα στον Καύκασο ή τη Λιβύη. Εμείς από την άλλη πλευρά, σε περίπτωση νίκης του Μπάιντεν θα είναι λάθος να θεωρήσουμε ότι η Τουρκία θα υποχωρήσει. Και αυτό δεν αφορά μόνο την Αν.Μεσόγειο. Οι σειρήνες του πολέμου θα ηχήσουν ξανά στην Ροζάβα της Συρίας εναντίον των Κούρδων παρά την παρουσία των Ρώσων και επειδή δεν θα υπάρχει η διαπροσωπική σχέση ανάμεσα στους ένοικους των δύο προεδρικών Μεγάρων, δεν θα υπάρχει και το ανάλογο κίνητρο εκ μέρους του Ερντογάν για κάποια συζήτηση ή συναλλαγή.
Ενα άλλο ερώτημα είναι τι θα συμβεί σε περίπτωση που οι Αμερικάνοι επιβάλλουν κυρώσεις στην Τουρκία για την αγορά των S400 από την Ρωσία. Εκτιμώ ότι αυτό θα ωθήσει τον Ερντογάν έτι περαιτέρω στην αγκάλη των ευρασιατικών δυνάμεων. Αυτή τη στιγμή ο Ερντογάν κερδίζει ανέξοδα πόντους στο εγχώριο ισλαμιστικό ακροατήριο συντηρώντας μια μόνιμη αντιπαράθεση με τις δράσεις της Δύσης στη Μέση Ανατολή.
Τι είναι αυτό που καταλαβαίνει εντέλει ο Ερντογάν ; Μόνο από πράξεις, όπως έχει πει εδώ και καιρό ο γάλλος πρόεδρος Εμ.Μακρόν. Το επιχείρησαν με εξαιρετική επιτυχία οι Ρώσοι στην Ιντλίμπ τον Μάρτιο του 2020, όπως και τον Ιούλιο του ίδιου έτους στη Λιβύη, ενώ αναμένεται να υπάρξει και κάτι ανάλογο στον Καύκασο αν εκτραχυνθεί η κατάσταση.
Όσο για την Ελλάδα, είναι προφανές ότι ο Ερντογάν διεκδικεί μια νίκη γοήτρου σε βάρος της. Εκτιμά ότι καμία ελληνική κυβέρνηση δεν θα αντιπαρατεθεί στο πεδίο με την Τουρκία. Άρα διεκδικεί ένα θερμό επεισόδιο ή ένα επεισόδιο με νεκρούς που θα το χρησιμοποιήσει ως μια νίκη γοήτρου εντός και εκτός της χώρας. Ενα θερμό όμως επεισόδιο με την Ελλάδα μπορεί να έχει κόστος και για την Τουρκία.
*Ο Δρ. Σπύρος Πλακούδας είναι Επίκουρος Καθηγητής Εθνικής Ασφάλειας στο Rabdan Academy και Αντιπρόεδρος του Κέντρου Διεθνών Στρατηγικών Αναλύσεων (ΚΕΔΙΣΑ)
