Η Τουρκία με τον σημερινό της ηγέτη Πρόεδρο Ταγίπ Ερντογάν, εμμένει σε θέματα εξωτερικής πολιτικής. Όμως η ιστορία της περιοχής έχει αποδείξει ότι πολλάκις η Τουρκία ζητάει ή απαιτεί για ζητήματα που η ίδια δεν εφαρμόζει. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της απάντησης του Πρωθυπουργού του Ισραήλ στον Τούρκο Πρόεδρο για τις απαιτήσεις του τελευταίου για το Παλαιστινιακό. Ο κος Νετανιάχου του απάντησε: «εσείς που έχετε καταλάβει παράνομα την Βόρεια Κύπρο, δεν δικαιούστε δια να ομιλείτε».
Λίαν προσφάτως στην επιθετική εξωτερική πολιτική της γείτονος έχει προστεθεί και η απαίτηση αποστρατικοποίησης συγκεκριμένων νήσων. Η χρήση του όρου «αποστρατικοποίηση» είναι θελκτικός για λαϊκή κατανάλωση στο διεθνές κοινό. Η όποια αποστρατικοποίηση, δημιουργεί συνειρμούς ειρήνης. Τι ισχύει όμως στην πραγματικότητα;
Η Γερμανική νομική προσέγγιση
Σε πρόσφατη γνωμοδότηση της Νομικής Υπηρεσίας της Γερμανικής Βουλής όπως είδε το φως της δημοσιότητας, που προκλήθηκε ως αντίδραση για το παράνομο άνοιγμα της περιοχής των Βαρωσίων στην Κύπρο, αναφέρονται σε γενικές γραμμές ότι «Οι Αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ είναι γνωμοδοτικές και όχι εκτελεστές. Επομένως η αγνόησή τους από την κατοχική Τουρκία στην Βόρεια Κύπρο είναι μεν έλλειψη σεβασμού προς το Διεθνές Δίκαιο από την Τουρκία, αλλά δεν επιφέρουν κυρώσεις εις βάρος της. Αντιθέτως η προγραμματισμένη εποίκιση, η μονομερής ανακήρυξη ανεξάρτητου κράτους στα κατεχόμενα και το πρόσφατο άνοιγμα των Βαροσίων, είναι παράβαση από την Τουρκία των δεσμευτικών όρων της Συμφωνίας ίδρυσης της Κυπριακής Δημοκρατίας. Τούτο διότι η Τουρκία ως εγγυήτρια Δύναμη έχει δεσμευτεί επίσημα με την υπογραφή της, ότι θα εγγυάται την ανεξαρτησία και την διοίκηση του νησιού από τους Κυπρίους».
Η σημερινή Τουρκική Κυβέρνηση αποδεικνύεται ότι δεν σέβεται, όχι μόνο το Διεθνές Δίκαιο, αλλά επίσης και τις δεσμεύσεις που ενυπόγραφα ανέλαβαν προηγούμενες Τουρκικές Κυβερνήσεις. Όπως προαναφέρθηκε, οι Γερμανοί νομικοί δέχονται ότι η Τουρκία δεν σέβεται το διεθνές Δίκαιο και παράλληλα παραβαίνει τις δεσμεύσεις που έχουν αναλάβει προηγούμενες Τουρκικές Κυβερνήσεις στο παρελθόν, όπως είναι η Συμφωνία του Λονδίνου του 1959. Πώς είναι επομένως δυνατόν σε αυτή τη σαθρή βάση να στηριχθεί συνεργασία της ΕΕ και των Κρατών Μελών της με την Τουρκία; Η μόνη πιθανή λύση είναι με την επιβολή δεσμευτικών κανόνων που η Τουρκία θα πειθαναγκαστεί να εφαρμόζει με τον φόβο επαπειλούμενων κυρώσεων.
Η Ειδική Σύμβουλος Nathalie Tocci
Αναφέροντας τους δεσμευτικούς κανόνες που πρέπει να επιβληθούν στην Τουρκία, ενθυμούμαι ένα δημοσιογραφικό γεγονός που αντιμετωπίστηκε πριν μερικούς μήνες. Η Ειδική Σύμβουλος παλαιότερα της Φρεντερίκα Μογκερίνι, αλλά και σήμερα του Ζοζέπ Μπορέλ, είχε σχολιαστεί ποικιλοτρόπως στην Ελλάδα για άρθρο της σχετικό με τη σχέση μεταξύ ΕΕ και Τουρκίας. Ήταν το άρθρο με τίτλο: «EU can’t have it both ways with Turkey” που δημοσιεύτηκε τον Ιούλιο του 2020 στο Politico. Όπως η ίδια με διαβεβαίωσε σε άμεση επικοινωνία μαζί της, οι θέσεις της είχαν παρερμηνευτεί. Το γεγονός ότι όταν έγραψε το άρθρο ήταν μέλος του Board της Ιταλικής Εταιρείας υδρογονανθράκων ENI, μιας εταιρείας που δραστηριοποιείται σε Κύπρο και Αίγυπτο, είναι δείκτης προθέσεων. Μελετώντας πιο προσεκτικά το πρωτότυπο άρθρο της στο Politico, διαπιστώνεται ότι ανέφερε η σύμβουλος πως η ΕΕ θα πρέπει να εξετάσει τις Τουρκικές αξιώσεις και το πλαίσιο συνεργασίας ΕΕ-Τουρκίας, εφόσον η τελευταία σέβεται και εφαρμόζει συγκεκριμένους Κανόνες (based on certain rules).
Το άρθρο εκείνο της Nathalie Tocci, λόγω της θέσης της ως Ειδικής Συμβούλου του Μπορέλ, είναι επίκαιρο σήμερα όσο ποτέ. Η προσωρινή αλλαγή στάσης της Τουρκικής Ηγεσίας έναντι της ΕΕ, θέτει σε άμεση προτεραιότητα τον καθορισμό των Κανόνων που πρέπει να εφαρμόζει η Τουρκία. Οι Κανόνες αυτοί, επιπλέον του Διεθνούς Δικαίου, θα πρέπει να είναι συγκεκριμένες δεσμεύσεις της Τουρκικής Κυβέρνησης έναντι της ΕΕ και των Κρατών Μελών της. Ως παράδειγμα αναφέρεται ότι η Τουρκία μιλώντας για αποστρατικοποίηση νησιών, πρέπει να αποδείξει ότι σέβεται και εφαρμόζει το διεθνές Δίκαιο, ξεκινώντας από την απόσυρση των κατοχικών στρατευμάτων από την Κύπρο. Η Διεθνής απαίτηση αποστρατικοποίησης της Κύπρου καταγράφεται στις Αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ. Η Ελλάδα και η Κύπρος έχουν επί του θέματος «πεδίον δόξης λαμπρό», αν διαχειριστούν την κατάσταση με επαγγελματισμό σε πολιτικό και διπλωματικό επίπεδο.
Σχετικά με στρατικοποίηση ή αποστρατικοποίηση άλλων νήσων, θα πρέπει να γίνονται σεβαστοί οι σχετικοί όροι των διεθνών Συνθηκών, Συμβάσεων και Συμφωνιών που τα διέπουν. Δηλαδή το Διεθνές Δίκαιο. Κορωνίδα όλων είναι το αναφαίρετο δικαίωμα της αυτοάμυνας και προστασίας των εθνικών συμφερόντων έναντι απειλής κατά της ειρήνης, παραβιάσεις της ειρήνης και επιθετικότητα, όπως ορίζει το άρθρο 51 της Χάρτας του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών. Είναι και πάλι θέμα Διεθνούς Δικαίου και η Τουρκία δεν έχει καλές επιδόσεις στον σεβασμό του.
Τον ερχόμενο Μάρτιο είναι προγραμματισμένη η Σύνοδος Κορυφής της ΕΕ όπου θα παρθούν οι Αποφάσεις για τις σχέσεις με την Τουρκία. Τον Μάιο η Nathalie Tocci είναι προσκεκλημένη στο πάνελ του Delphi Forum. Θα έχει σίγουρα ενδιαφέρον να την ακούσουμε.
* Ο αντιπτέραρχος (Ι)ε.α. Ιωάννης Αναστασάκης είναι στρατηγικός αναλυτής για θέματα Ανατολικής Μεσογείου και Μέσης Ανατολής. Είναι συνεργάτης του ISDA στην Ελλάδα, επίσης GCSP A.A.H. Chairman και πρόσφατα προσκλήθηκε να συμμετέχει στις εργασίες του NDU/NESA CSS για θέματα της Εγγύς Ανατολής και Νότιας Ασίας.
