Ο Ερντογάν φαίνεται ότι πήγε στην Νέα Υόρκη, μεταξύ άλλων, για να εγκαινιάσει το «Σπίτι της Τουρκίας», δηλαδή προκειμένου να κερδίσει τις εντυπώσεις με ένα κτίριο που βρίσκεται απέναντι από το μέγαρο του ΟΗΕ. Στη διάρκεια της ομιλίας του προσπάθησε να διαγράψει από την ιστορία της Τουρκίας τον Κεμάλ, με αναφορές, μόνο σε πρόσωπα από το απώτερο παρελθόν της χώρας, που σχετίζονται με το Ισλάμ. Έτσι, επιβεβαίωσε πλήρως ότι η ταυτότητα της δικής του Τουρκίας είναι η ισλαμοεθνικιστική.
Στο δια ταύτα, ως προς τις επίσημες επαφές του αλλά και με την ίδια του την ομιλία πέρασε κάτω από τον πήχη των προσδοκιών που είχε ο ίδιος καλλιεργήσει πριν το ταξίδι. Δεν κατάφερε, αν και εφόσον το επεδίωκε, όπως δημόσια έλεγε, να συναντήσει, ούτε τον πρόεδρο του Ισραήλ, ούτε τον Κυριάκο Μητσοτάκη, ούτε να κάνει την πολυπόθητη συνάντηση με τον Μπάιντεν.
Στην πραγματικότητα, ο τούρκος πρόεδρος πήγε για πολλά και γύρισε με λίγα. Πλην όμως, οι επαφές Τσαβούσογλου, όπως αυτή και μάλιστα με διευρυμένες αντιπροσωπείες με τον Μπλίνκεν, δεν πέρασαν απαρατήρητες.
Το μήνυμα πάντως του Ερντογάν είναι ότι η Τουρκία είναι συνομιλητής όλων των μεγάλων δυνάμεων του πλανήτη. Ένας έτερος στόχος, ήταν η προσπάθεια να καταδείξει ότι η Τουρκία επιθυμεί να διευθετήσει τα προβλήματά με τους γείτονές της. Ο Ερντογάν των προηγουμένων ετών έδειχνε χάρτες για να υποστηρίξει τα δικαιώματα των Παλαιστινίων έναντι των Ισραηλινών, αλλά φέτος μίλησε για την πρόθεσή του να επιλυθούν τα προβλήματα, όπως τα χαρακτήρισε, του Αιγαίου, με την Ελλάδα μέσα από διμερή διάλογο.
Δεν παρέλειψε να αναφερθεί στο αγαπημένο του, τους τελευταίους μήνες, θέμα του Κυπριακού και μάλιστα να ζητήσει την εξίσωση του ηγέτη των Τουρκοκυπρίων Ερ. Τατάρ με τον πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας, Νίκο Αναστασιάδη.
Στην πράξη, εξαιτίας της Άγκυρας, οι διερευνητικές συνομιλίες με την Αθήνα έχουν βαλτώσει και ουδείς αναμένει ουσιαστικό αποτέλεσμα, ακόμη και αν αυτές συνεχιστούν. Στη θάλασσα, όπου η τουρκική ηγεσία θέλει να επιβεβαιώνει με διάφορους τρόπους το δόγμα της Γαλάζιας Πατρίδας, είτε μιλάμε για έρευνα και διάσωση, είτε για σεισμικές έρευνες, είτε για την παρεμπόδιση της Ελλάδας να ασκεί τα κυριαρχικά της δικαιώματα, ακόμη και την κυριαρχία της, αποδεικνύει ότι δεν έχει αλλάξει τίποτα σε σχέση με την πολιτική των τελευταίων ετών.
Έχει ενδιαφέρον ότι για πρώτη φορά, εδώ και καιρό, υπήρξε διαφοροποίηση ενός εκ των αντιπροέδρων του Ρεπουμπλικανικού κόμματος και έμπειρου διπλωμάτη, για το ζήτημα της Γαλάζιας Πατρίδας, χαρακτηρίζοντας ούτε λίγο, ούτε πολύ, τη θεώρηση της Τουρκίας μαξιμαλιστική και εκτός πραγματικότητας.
Το ερώτημα βέβαια είναι κατά πόσο αυτή η άποψη είναι προσωπική ή πρόκειται να υιοθετηθεί από την αξιωματική αντιπολίτευση, η οποία έως σήμερα υπερθεμάτιζε σε εθνικιστικές κορώνες έναντι του Ερντογάν και τον παρέσυρε στην υιοθέτηση ακραίων θέσεων.
Και δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι μόλις το τελευταίο χρόνο, η Τουρκία παρανόμησε, διεξάγοντας σεισμικές έρευνες σε ανοριοθέτητη περιοχή μεταξύ Καστελορίζου, Ρόδου, Κάσου και Καρπάθου, η οποία απαγορεύεται ρητά από το Δίκαιο της Θάλασσας, ενώ μόλις προ λίγων ημερών επιχείρησε να παρεμποδίσει την έρευνα σκάφους γαλλικών συμφερόντων με σημαία Μάλτας για τον αγωγό East Med, το οποίο εξετάζει την περιοχή που μπορεί να ποντιστεί ο σωληναγωγός.
Η μεγάλη διάφορα είναι πως η εν λόγω έρευνα υπάγεται στις ελευθερίες των ανοικτών θαλασσών, οπότε ακόμη και αν ίσχυε το παράνομο τοουρκο-λιβυκό σύμφωνο, το οποίο επικαλείται η Άγκυρα, και πάλι αυτή δεν θα είχε το δικαίωμα να παρεμποδίσει τη συγκεκριμένη έρευνα.
Τι δείχνει αυτή η στάση; Ότι η Άγκυρα διαβάζει το διεθνές δίκαιο «αλά τούρκα» και στην πραγματικότητα δεν ενδιαφέρεται για ουσιαστικές συνομιλίες με την ελληνική πλευρά, αλλά περισσότερο για την επιβολή τετελεσμένων, ενώ θα κερδίζει χρόνο, δηλώνοντας δήθεν τη διάθεση για διαπραγμάτευση.
Είναι το γνωστό παιχνίδι των παράλληλων μονολόγων κατά τη διάρκεια των διερευνητικών, τις οποίες ανακριβώς προσδιορίζει και παρουσιάζει στον διεθνή παράγοντα ως διαδικασία διαπραγμάτευσης, για να κερδίζει χρόνο και ανοχή, επί του πεδίου ωστόσο εξακολουθεί να επιδιώκει τη δημιουργία τετελεσμένων καταστάσεων, τις οποίες εν συνεχεία φέρνει στο τραπέζι ως νέες διεκδικήσεις.
* O Kωνσταντίνος Φίλης είναι Αναπληρωτής Καθηγητής Αμερικανικού Κολλεγίου Ελλάδας & αναλυτής διεθνών θεμάτων του ΑΝΤ1. Κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Παπαδόπουλος το βιβλίο του «Διεκδικητικός πατριωτισμός. Ανατομία μιας συζήτησης που δεν έγινε ποτέ»
