Μητσοτάκης - Χριστοδουλίδης στο Κάιρο με το βλέμμα στην Συρία
shutterstock/EUROKINISSI/AP
shutterstock/EUROKINISSI/AP

Μητσοτάκης - Χριστοδουλίδης στο Κάιρο με το βλέμμα στην Συρία

Την Τετάρτη, ο Κυρ. Μητσοτάκης και ο Ν. Χριστοδουλίδης μεταβαίνουν στο Κάιρο, όπου θα πραγματοποιηθεί η Τριμερής Συνάντηση Ελλάδας - Κύπρου - Αιγύπτου, και στο περιθώριο θα πραγματοποιηθεί το Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας Κύπρου - Αιγύπτου, σε μια κίνηση με υψηλούς συμβολισμούς και με ουσιαστικό περιεχόμενο.

Η Αθήνα και η Λευκωσία θα επιδιώξουν σε αυτή την ιδιαίτερα λεπτή και κρίσιμη φάση για την Ανατολική Μεσόγειο και τη Μ. Ανατολή την επαναβεβαίωση των παγίων θέσεων επί των οποίων στηρίχθηκαν οι Τριμερείς συνεργασίες αλλά και οι στενές διμερείς σχέσεις με το Κάιρο, μεταξύ των οποίων είναι ο σεβασμός της ακεραιότητας των κρατών, ο σεβασμός στο Διεθνές Δίκαιο και η ανάγκη οριοθετήσεων των θαλάσσιων ζωνών στη βάση των προβλέψεων του Δικαίου της Θάλασσας. Μια καθαρή στάση της Αιγύπτου έναντι των σχεδίων για την παράνομη οριοθέτηση μέσω ενός Τουρκοσυριακού μνημονίου θα έχει ιδιαίτερο βάρος.

Η συγκυρία είναι ευνοϊκή για την Τριμερή, καθώς η περιοχή βρίσκεται σε μια εξαιρετικά ταραγμένη περίοδο ανακατατάξεων και αναζήτησης νέων ισορροπιών, όπου η Αίγυπτος έχει ιδιαίτερα ενισχυμένο και λεπτό ρόλο, ενώ η Ελλάδα και η Κύπρος, ως δύο εγγύτερες ευρωπαϊκές χώρες στη Μ. Ανατολή και την Ανατολική Μεσόγειο, εκ των πραγμάτων, μπορούν να έχουν ενεργό ρόλο στις εξελίξεις.

Η Αίγυπτος επιδιώκει και επιθυμεί τη διατήρηση και εμβάθυνση αυτής της Τριμερούς συνεργασίας, καθώς και η ίδια αντιμετωπίζει ταυτόχρονα πολλά ανοιχτά μέτωπα. Παρακολουθώντας στενά τις εξελίξεις στη Συρία, που είναι καχύποπτη έναντι της νέας ηγεσίας στη Δαμασκό λόγω των σχέσεων με τους Αδελφούς Μουσουλμάνους και την καχεξία σε ό,τι περιέχει το πολιτικό Ισλάμ ως απότοκο της Αραβικής Άνοιξης, η Αίγυπτος, αν και η μεγαλύτερη αραβική χώρα, αντιμετωπίζει κρίσιμες απειλές ασφάλειας στα σύνορά της αλλά και στον ζωτικό χώρο της στη Βόρεια και Ανατολική Αφρική.

Λίγο πριν το τέλος του 2024, ο πρόεδρος Αλ Σίσι προήδρευσε μιας σπάνιας συνάντησης που συγκέντρωσε τους υπουργούς Άμυνας και Εσωτερικών, τον αρχηγό του επιτελείου των ενόπλων δυνάμεων, τον επικεφαλής της κύριας υπηρεσίας κατασκοπείας, επαρχιακούς κυβερνήτες και δύο δωδεκάδες κορυφαίους στρατιωτικούς διοικητές. Η δήλωση που εκδόθηκε από το γραφείο του προέδρου ανέφερε ότι η συνάντηση συζήτησε «τις εξελίξεις στη Συρία, τον Λίβανο, τη Λιβύη, το Σουδάν, τη Σομαλία, την Υεμένη... και την ασφάλεια των υδάτων, καθώς αποτελεί κορυφαία προτεραιότητα για την Αίγυπτο και υπαρξιακό ζήτημα», χωρίς να δοθούν περαιτέρω λεπτομέρειες για τις αποφάσεις που ελήφθησαν.

Δεν είναι τυχαίο ότι στα έξι θέματα που απασχόλησαν τη Συνάντηση Ασφαλείας στο Κάιρο, στα πέντε (με την εξαίρεση της Υεμένης) υπάρχει ενεργός εμπλοκή της Τουρκίας. Μετά την έναρξη διαδικασίας ομαλοποίησης των σχέσεων Ερντογάν - Αλ Σίσι υπήρξαν προσδοκίες ότι θα διαμορφωθεί ένα κλίμα συνεννόησης σε ανοικτά μέτωπα που απασχολούν τις δύο χώρες. Όμως υπάρχουν μη συμβατά συμφέροντα και αυτό δημιουργεί περισσότερο συνθήκες ανταγωνισμού. Για την Τουρκία, ένα μεγάλο στοίχημα δεν είναι μόνο η αποκατάσταση των σχέσεων, που θα δώσει μεγάλη ώθηση στην τουρκική οικονομία με την αύξηση των εξαγωγών σε μια αγορά 100 εκατομμυρίων ανθρώπων.

Μετά από μια περίοδο σχεδόν 15 χρόνων όπου η αντιπαράθεση με το Ισραήλ, αλλά κυρίως με την Αίγυπτο, μετά την ανατροπή Μόρσι, οι επιλογές Ερντογάν είχαν οδηγήσει σε απομόνωση την Τουρκία και αυτοαποκλεισμό της από τα ενεργειακά δρώμενα της Ανατολικής Μεσογείου. Η δυναμική επιστροφή της Τουρκίας είναι προτεραιότητα για τον Τ. Ερντογάν. Και αυτό φυσικά δεν μπορεί να γίνει έχοντας τον Αλ Σίσι και την Αίγυπτο απέναντι.

Για την Ελλάδα και την Κύπρο, η συνάντηση με τον Αλ Σίσι έρχεται σε μια εξαιρετικά κρίσιμη καμπή στα ενεργειακά και στα θέματα οριοθετήσεων, με μια από τις μεγαλύτερες χώρες της Ανατολικής Μεσογείου να είναι με το μέρος της νομιμότητας και του διεθνούς δικαίου. Η Αίγυπτος έχει καταδικάσει το Τουρκολιβυκό Μνημόνιο ενώ και προσφάτως στην αντιπαράθεση της με την κυβέρνηση της Τρίπολης στη Λιβύη για την οριοθέτηση της ΑΟΖ στις παρακείμενες ακτές, το Κάιρο επέλεξε γραμμή οριοθέτησης η οποία δεν ακολουθεί το Τουρκολιβυκό μνημόνιο. Και αυτό ήταν ένα καθαρό μήνυμα για την Τουρκία.

Για την Ελλάδα είναι σε προτεραιότητα το θέμα της Ηλεκτρικής Διασύνδεσης GREGY το οποίο προχωρά κανονικά και μάλιστα θα ζητηθεί να ενταχθεί στα ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος προγράμματα.

Επίσης, οι σχέσεις και οι δεσμοί Κύπρου - Αιγύπτου είναι στενοί. Η οριοθέτηση μεταξύ των δύο χωρών και η λειτουργία της Συμφωνίας για τόσα χρόνια ήταν υποδειγματικές. Με την Αίγυπτο η Λευκωσία έχει και μια σειρά συμφωνιών για συνεργασία στο φυσικό αέριο, με την προοπτική εξαγωγής κυπριακού φυσικού αερίου προς τους σταθμούς LNG στις αιγυπτιακές ακτές και μια σειρά άλλα σχέδια, τα οποία μπορούν να δώσουν διέξοδο προς τις αγορές της Ευρώπης που αναζητούν εναλλακτικές πηγές ενέργειας.