Του Νίκου Μελέτη
Αντικείμενο μελέτης, ως μέρος της συνολικής επιχείρησης υβριδικού πολέμου της Τουρκίας έναντι της χώρας μας, θα πρέπει να αποτελέσει η τουρκική αεροναυτική άσκηση «Γαλάζια Πατρίδα 2019», ο τρόπος με τον οποίο προβλήθηκε στην Ελλάδα και επίσης ο τρόπος με τον οποίο αξιολογήθηκε η άσκηση αυτή.
Λίγες εβδομάδες μετά την επίσκεψη του Αλ. Τσίπρα στην Τουρκία και τη συνάντησή του με τον Τ. Ερντογάν, που πρώτο στόχο είχε τη μείωση της έντασης, η ίδια η άσκηση «Γαλάζια Πατρίδα», οι συνεχιζόμενες παραβιάσεις του ελληνικού εναέριου χώρου στο Αιγαίο και οι συνεχιζόμενες απειλές εναντίον της Κύπρου επιβεβαιώνουν το πόσο δύσκολη είναι η «εξίσωση» των ελληνοτουρκικών. Και η οποία φυσικά δεν πρόκειται να λυθεί ούτε από την «καλή διάθεση» των δυο υπουργών Άμυνας Αποστολάκη - Ακάρ για προώθηση ΜΟΕ, ούτε από τη συνάντηση που θα έχουν στην Αττάλεια οι ΥΠΕΞ Γ. Κατρούγκαλος και Μ. Τσαβούσογλου στις 21 Μαρτίου (αν και θα έχουν και μια ακόμη ευκαιρία να συναντηθούν νωρίτερα στο περιθώριο του Συμβουλίου Σύνδεσης Ε.Ε. - Τουρκίας).
Η δήλωση του Τ. Ερντογάν, ότι οι Έλληνες φοβήθηκαν την άσκηση η οποία δεν στρεφόταν εναντίον της Ελλάδας και ότι η Τουρκία δεν φοβάται τις ασκήσεις των ελληνικών ενόπλων δυνάμεων στα νησιά, προκάλεσε και πάλι μια σειρά από αψυχολόγητες αντιδράσεις που εμποδίζουν απλώς να γίνει ψύχραιμη αξιολόγηση της τουρκικής άσκησης, σε δημοσιογραφικό τουλάχιστον επίπεδο.
Η άσκηση «Γαλάζια Πατρίδα» (για την οποία, σύμφωνα με τις τουρκικές πηγές, είχε ενημερωθεί η Ελλάδα ήδη από τον περασμένο Δεκέμβριο) μονοπώλησε τα ελληνικά δελτία ειδήσεων αρκετές εβδομάδες προτού τα τουρκικά πλοία βγουν από τα λιμάνια.
Στο πλαίσιο της καθιερωμένης πλέον πεντάλεπτης (και μεγαλύτερης συχνά) εκπομπής «τουρκικών ειδήσεων» ως ενθέτου στα δελτία ειδήσεων των ελληνικών τηλεοπτικών σταθμών, από τότε που ανακοινώθηκε η άσκηση, υπήρχαν εκτενή «ρεπορτάζ» για την «άσκηση πολέμου» με στόχο την Ελλάδα, για τη «μεγαλύτερη άσκηση όλων των εποχών», με αναπαραγωγή περιγραφών τις οποίες ούτε τα τουρκικά ΜΜΕ είχαν τολμήσει να κάνουν.
Χωρίς καν να έχουν δημοσιοποιηθεί ο σχεδιασμός και οι δεσμεύσεις περιοχών -επειδή η άσκηση συνέπεσε με την περίοδο ανακίνησης από τον υπουργό Άμυνας Χ. Ακάρ των χαρτών που φέρνουν τις τουρκικές διεκδικήσεις μέχρι νότια της Κρήτης- θεωρήθηκε ότι η άσκηση ακριβώς θα αμφισβητήσει τις ελληνικές αρμοδιότητες, ίσως και τα ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα μέχρι και την Κρήτη. Και αυτό το κλίμα καλλιεργήθηκε χωρίς τελικά να συμβεί κάτι τέτοιο. Έτσι η πρώτη αντίδραση ήταν το «δέος» μπροστά στην επερχόμενη κινητοποίηση του τουρκικού στόλου με στόχο την Ελλάδα.
Ισχύς σε τρία μέτωπα
Βεβαίως η άσκηση με τον τίτλο «Γαλάζια Πατρίδα» δεν αναφέρεται μόνον στο Αιγαίο. Ο στόχος ήταν να καταδειχθεί ότι η Τουρκία έχει τη στρατιωτική δυνατότητα και τη ναυτική ισχύ να είναι παρούσα και στις τρεις θάλασσες που την περικλείουν, στη Μαύρη Θάλασσα, στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο. Και να στείλει το μήνυμα ότι μπορεί οι δυνάμεις της να είναι στραμμένες στο μέτωπο της Συρίας και στην εξουδετέρωση του ΡΚΚ στο εσωτερικό, όμως αυτό δεν σημαίνει ότι μειώνεται η στρατιωτική παρουσία και ισχύς της στα άλλα «θερμά μέτωπα».
Η Τουρκία έτσι, σχεδόν ανέξοδα, είχε την ευκαιρία να μετρήσει τις ψυχολογικές αντιδράσεις στην ελληνική κοινή γνώμη, από μια δική της επίδειξη δύναμης, η οποία μάλιστα μεγεθύνθηκε λόγω των υπερβολών ορισμένων εκ των ελληνικών ΜΜΕ. Το επόμενο ήταν, ότι ενώ βρισκόταν σε εξέλιξη η άσκηση, οι ίδιοι που με υπερβολές όλο το προηγούμενο διάστημα περιέγραφαν τη μοναδικότητα της τουρκικής κινητοποίησής, έσπευσαν να «αποκαθηλώσουν» την Τουρκία, με περιγραφές που έκαναν λόγο για «μαϊμού» άσκηση, για «αδυναμία» να συγκεντρώσει τα 103 σκάφη που είχε προαναγγείλει, για «βόλτα» του τουρκικού στόλου...
Μια ακόμη λάθος ανάγνωση της άσκησης, που οδηγεί σε επίσης επικίνδυνα ενθουσιώδη, αλλά απολύτως παραπλανητικά συμπεράσματα. Ότι η «ανίσχυρη» Τουρκία εφηύρε τη «μονταζιέρα» για να υποκριθεί ότι διαθέτει αξιόμαχο και ισχυρό ναυτικό και να κρύψει την αδυναμία της...
Βεβαίως, θα έπρεπε ίσως σε ό,τι αφορά τον αριθμό των σκαφών να συνυπολογισθούν όλα τα σκάφη και στις τρεις θαλάσσιες περιοχές που πήραν μέρος όλες τις ημέρες διεξαγωγής της άσκησης. Διέφυγε επίσης ότι πολλά από τα σκάφη τα οποία συμμετείχαν είναι νέα σκαριά, σύγχρονα και τουρκικής κατασκευής. Επίσης ότι πολλά από τα πυρομαχικά που χρησιμοποιήθηκαν, ραντάρ και ηλεκτρονικά συστήματα επικοινωνίας είναι τουρκικής κατασκευής. Ότι στην άσκηση χρησιμοποιήθηκαν UAV, τουρκικής κατασκευής ελικόπτερα, αλλά και κατασκοπευτικό αεροσκάφος. Παραβλέπουμε ότι από το 2021 η Τουρκία θα διαθέτει το δικό της, τουρκικής κατασκευής, αποβατικό ελικοπτεροφόρο, που θα αποτελεί τη ναυαρχίδα του στόλου της. Και ο κατάλογος θα μπορούσε να είναι μακρύς. Όσο σύντομος θα ήταν ο κατάλογος με τα νέα σκάφη που έχουν παραδοθεί στο ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό την τελευταία δεκαετία.
Τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις λόγω των διώξεων των οπαδών του Φ. Γκιουλέν είναι γνωστά, όμως επίσης είναι γνωστή η μεγάλη ενίσχυση της αμυντικής βιομηχανίας και η διάθεση τεράστιων κονδυλίων για την Άμυνα.
Το Bloomberg
Πριν από λίγες ημέρες, το Bloomberg, με δημοσίευμα που είχε τίτλο «Mapping the Turkish Military''s Expanding Footprint», πρόβαλε τη δυνατότητά της πλέον να επεκτείνει τη στρατιωτική δράση και παρουσία εκτός των συνόρων της:
«Ποτέ από την εποχή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας ο τουρκικός στρατός δεν είχε τόσο εκτεταμένο σε παγκόσμιο επίπεδο αποτύπωμα. Υπό την ηγεσία του φιλόδοξου προέδρου Τ. Ερντογάν, η Τουρκία επεκτείνει την παρέμβασή της στη Συρία, ενώ διατηρεί στρατιωτική παρουσία στο Ιράκ, στο Κατάρ, στη Σομαλία και στο Αφγανιστάν και συμμετέχει στις ειρηνευτικές δυνάμεις στα Βαλκάνια.
Την ίδια ώρα, το τουρκικό Ναυτικό περιπολεί στη Μεσόγειο και στο Αιγαίο. Όλες αυτές οι προσπάθειες έχουν κόστος, καθώς ο αμυντικός προϋπολογισμός αυξήθηκε από 1,8 % του ΑΕΠ το 2015 σε 2,2 % το 2017».
Η διακωμώδηση του αντίπαλου, με τη μείωση των δυνατοτήτων του, όπως την είδαμε στη δημόσια παρουσίαση της τουρκικής άσκησης, τονώνει ίσως την εθνική αυτοπεποίθηση, αλλά δεν αρκεί. Η πραγματικότητα είναι αρνητική και δεν χρειάζονται υπερβολές. Ούτε υποτίμηση της Τουρκίας, ούτε όμως φόβος και ηττοπάθεια.
Απέναντι ακόμη και στον πιο δύσκολο αντίπαλο, το πρώτο βήμα είναι η καθαρή «ανάγνωσή» του, χωρίς παραμορφωτικούς φακούς.
*Το άρθρο δημοσιεύτηκε στον Φιλελεύθερο στις 12 Μαρτίου 2019.
