Χωρίς να υπάρξει αισθητή πρόοδος που θα εξασφάλιζε την ανακοίνωση των πρώτων βημάτων για την ομαλοποίηση των σχέσεων Τουρκίας -Αιγύπτου, ολοκληρώθηκε στην Άγκυρα η διήμερη συνάντηση υψηλόβαθμων αξιωματούχων των δυο χωρών. Ένα παζάρι που η έκβαση του θα επηρεάσει άμεσα τις εξελίξεις στην περιοχή μας αλλά και τις γενικότερες ισορροπίες που διαμορφώνονται στο ευρύτερο πλαίσιο της Μ. Ανατολής, του Κόλπου και της Α. Μεσογείου.
Η λιτή και «στεγνή» κοινή ανακοίνωση που εκδόθηκε μετά την ολοκλήρωση των συνομιλιών ανέφερε ότι οι δύο πλευρές εξέτασαν μια σειρά περιφερειακών θεμάτων, όπως η Λιβύη, η Συρία, το Ιράκ, η Παλαιστίνη και η Ανατολική Μεσόγειος και «συμφώνησαν να συνεχίσουν τις διαβουλεύσεις επιβεβαιώνοντας την επιθυμία τους να επιτύχουν πρόοδο στα θέματα που έχουν τεθεί προς συζήτηση και για την ανάγκη περαιτέρω βημάτων για την διευκόλυνση της ομαλοποίησης των σχέσεων τους».
Την αδυναμία επίτευξης ουσιαστικής προόδου είχε προαναγγείλει το τουρκικό πρακτορείο Ανατολού, καθώς λίγο πριν την έκδοση της ανακοίνωσης είχε δημοσιεύσει αναλυτικό ρεπορτάζ με εκτιμήσεις «ειδικών» που προέβλεπαν ότι «η ομαλοποίηση των τουρκοαιγυπτιακών σχέσεων αναμένεται, αλλά όχι σύντομα».
Από την πλευρά της Άγκυρας έχει υπάρξει σημαντική πίεση το τελευταίο διάστημα για να δρομολογηθεί η αποκατάσταση των σχέσεων με το Κάϊρο που είναι παγωμένες και σε εχθρικό κλίμα από το 2013, καθώς η ρήξη των σχέσεων με το Κάϊρο και η προσπάθεια του Τ. Ερντογάν να αναμειχθεί και να επιβάλει τις θέσεις του στην μεγαλύτερη Αραβική χώρα, έχει ερεθίσει και κινητοποιήσει εναντίον του και χώρες όπως τα ΗΑΕ και η Σ. Αραβία, ενώ η προσπάθεια του να πιέσει τις χώρες αυτές με «προγεφυρώματα» σε Λιβύη, Συρία, Ιράκ, στον Κόλπο και στο Κέρας της Αφρικής, έχουν φέρει την Τουρκία σε ανοικτή αντιπαράθεση με την ισχυρή αυτή ομάδα του Αραβικού κόσμου.
Συγχρόνως η κρίση στις τουρκοαιγυπτιακές σχέσεις, έχει σημαντικό οικονομικό κόστος στην Τουρκία αλλά το ακόμη πιο σημαντικό, άνοιξε τον δρόμο για μια στρατηγικής σημασίας συνεννόηση του Καΐρου με την Ελλάδα και την Κύπρο και μέσω των Τριμερών, εμμέσως και με το Ισραήλ, που δημιουργούν «άγχος» στην τουρκική εξωτερική πολιτική για το ενδεχόμενο δημιουργίας «αντιτουρκικού άξονα» στο μαλακό υπογάστριο της.
Τα κίνητρα και οι λόγοι για τους οποίους η Τουρκία θέλει την αποκατάσταση των σχέσεων με το Κάϊρο είναι προφανή. Όμως και η Αίγυπτος, κυρίως η γραφειοκρατία του ΥΠΕΞ αλλά και ένα σημαντικό μέρος των κέντρων λήψης αποφάσεων θέλει την αποκατάσταση των σχέσεων, θεωρώντας ότι ξοδεύεται πολιτικό κεφάλαιο στην αντιπαράθεση με την Τουρκία. Δεν είναι και λίγες οι φωνές που θα ήθελαν να υπάρξει και συμφωνία οριοθέτησης θαλασσίων ζωνών μεταξύ Τουρκίας και Αιγύπτου η οποία ουσιαστικά θα επικάλυπτε μεγάλο μέρος της ελληνικής υφαλοκρηπίδας στην περιοχή του Καστελόριζου.
Για την Τουρκία είναι θέμα ζωτικής σημασίας το να επιτύχει είτε να ακυρώσει την ελληνοαιγυπτιακή συμφωνία του 2020 για μερική οριοθέτηση ΑΟΖ, είτε να πείσει τους Αιγυπτίους να δεχθούν την θέση της για την Ανατολική Μεσόγειο και να υπογράψουν οριοθέτηση μεταξύ των δυο χωρών τους Ανατολικά του 28ου μεσημβρινού.
Όλα αυτά βεβαίως δεν είναι εύκολο να προχωρήσουν καθώς η Αίγυπτος έχει θέσει μια σειρά προϋποθέσεις για την αποκατάσταση των σχέσεων, αλλά και επειδή ο πρόεδρος Αλ Σίσι δεν είναι πρόθυμος να υποκύψει στις πιέσεις του Τ. Ερντογάν, ο οποίος εξάλλου τον έχει πολλές φορές αποκαλέσει δικτάτορα, παροτρύνοντας για την ανατροπή του…
Οι προϋποθέσεις αυτές είναι η διακοπή των παρεμβάσεων στα εσωτερικά της Αιγύπτου, διακοπή της απροκάλυπτης στήριξης και «φιλοξενίας» των Αδελφών Μουσουλμάνων, η διακοπή της μετάδοσης τηλεοπτικών εκπομπών σε δορυφορικά δίκτυα που καλούν σε κινήσεις εναντίον της αιγυπτιακής κυβέρνησης και φυσικά η αποφυγή παρεμβάσεων της Τουρκίας στα εσωτερικά του Αραβικού Κόσμου, με πρώτη την εμπλοκή της στην κρίση της Λιβύης, η οποία είναι ζωτικής σημασίας για το Κάϊρο.
Η Τουρκία ζήτησε και έχουν πέσει οι τόνοι των τηλεοπτικών εκπομπών που στρέφονται εναντίον του Καΐρου, όμως έχει αρνηθεί να παραδώσει στην Αίγυπτο στελέχη των Αδελφών Μουσουλμάνων. Και όπως όλα δείχνουν η απόφαση για να κοπούν οι δεσμοί με το κίνημα του μετριοπαθούς Ισλάμ κάθε άλλο παρά είναι εύκολη για την Άγκυρα που έχει επενδύσει στην ανάδειξη του Ερντογάν σε άτυπο ηγέτη αυτού του θρησκευτικοπολιτικού κινήματος. Η εγκατάλειψη των Αδελφών Μουσουλμάνων θα έπληττε καίρια την εικόνα που καλλιεργούν η Τουρκία και ο Ερντογάν ως «προστάτες» των απανταχού καταπιεσμένων μουσουλμάνων.
Όμως και στην Λιβύη η Τουρκία έχει επενδύσει πολλά και δεν είναι μόνο οι προσδοκίες για οικονομικά οφέλη από επενδύσεις τουρκικών εταιριών, αλλά η συνέχιση της στρατιωτικής παρουσίας της κρίνει και την διατήρηση της άσκησης επιρροής στην χώρα αυτή επισφραγίζοντας και μάλιστα με εντυπωσιακό τρόπο, μετά την Συρία, την εμπλοκή του τουρκικού παράγοντα στις ενδοαραβικές υποθέσεις.
Τα δημοσιεύματα τουρκικών ΜΜΕ τις τελευταίες ημέρες έσπρωχναν την «είδηση» ότι στην ατζέντα των επαφών Τουρκίας -Αιγύπτου είναι και το θέμα της οριοθέτησης των μεταξύ τους θαλασσίων ζωνών, στο δημοσίευμα μάλιστα του Ανατολού γίνονταν λόγος για πρόταση της Άγκυρας να αναγνωρίσει το καθεστώς Αλ Σίσι ως νόμιμη κυβέρνηση, με αντάλλαγμα μια εναλλακτική συμφωνία θαλασσίων αρμοδιοτήτων στην Ανατολική Μεσόγειο.
Αλλά και ο ίδιος ο Τούρκος ΥΠΕΞ Μ.Τσαβουσογλου σε συνέντευξη του την Τρίτη στο NTV υποστήριξε ότι δεν μπορεί να υπάρξει συνεργασία στην Ανατολική Μεσόγειο, χωρίς τη συμφωνία της Τουρκίας και σε ότι αφορά τις συνομιλίες με την Αίγυπτο ανέφερε χαρακτηριστικά:
«Μπορούμε να ξεκινήσουμε διαπραγματεύσεις για τις θαλάσσιες δικαιοδοσίες, αν το θέλουν και αυτοί. Αν συμφωνήσουν μαζί μας θα πάρουν περισσότερο θαλάσσιο χώρο. Αυτά είναι πράγματα που είναι πιθανά και πρέπει να συμβούν..». Η οικονομική μας σχέση αυξάνεται μέρα με τη μέρα».
Μια τέτοια συμφωνία θα οδηγούσε σε σοβαρή κρίση τις σχέσεις της Αιγύπτου με την Ελλάδα και την Κύπρο και συνεπώς και με την Ε.Ε. και θα έθετε τέλος στις τόσο σημαντικές και για το Κάϊρο τριμερείς συνεργασίες, ενώ θα δημιουργούσε κλίμα ανησυχίας και στο Ισραήλ. Πάντως το κλίμα και στην συνάντηση που είχε την προηγούμενη εβδομάδα ο πρόεδρος Αναστασιάδης με τον Αιγύπτιο πρόεδρο Αλ Σίσι ήταν εντελώς διαφορετικό καθώς ο Αιγύπτιος πρόεδρος εξέφρασε την αλληλεγγύη του στην Κύπρο και προσέφερε την στήριξη του έναντι κάθε κίνησης που στρέφεται εναντίον της κυριαρχίας της Κύπρου.
Η Αθήνα παρακολουθεί στενά τις κινήσεις που γίνονται σε προσκήνιο και παρασκήνιο μεταξύ της Τουρκίας από την μια και των ΗΑΕ και της Αιγύπτου από την άλλη, καθώς επηρεάζουν άμεσα τις ισορροπίες που διαμορφώνονται στην περιοχή, περισσότερο μάλιστα όταν η Ελλάδα έχει επενδύσει πολιτικά στην ανάπτυξη των σχέσεων με τις αραβικές χώρες που ήταν σε αντιπαράθεση με την Τουρκία.
Και αυτό που εξηγεί αναλυτικά η ελληνική πλευρά σε συνομιλητές τόσο από την Αίγυπτο όσο και από τα Εμιράτα, είναι η αναξιοπιστία της Τουρκίας και ότι οι τακτικές κινήσεις στις οποίες υποχρεώνεται λόγω της συγκυρίας κάθε άλλο παρά περιορίζουν ή αλλοιώνουν τις νεοθωμανικές βλέψεις και επιδιώξεις, βασικό στοιχείο των οποίων είναι η επέκταση της επιρροής και ο ηγεμονικός ρόλος στον ίδιο τον Αραβικό κόσμο.
Και πολλές από τις πράξεις και δηλώσεις της τουρκικής ηγεσίας επιβεβαιώνουν τις ελληνικές προειδοποιήσεις …
Πάντως η Τουρκία παίζοντας άριστα το παιγνίδι των εντυπώσεων, μετά τα ΗΑΕ και την Αίγυπτο, με διαρροές στα ΜΜΕ, άφηνε να εννοηθεί ότι τα… βρίσκει ακόμη και με το καθεστώς Άσαντ. Δημοσιεύματα έκαναν λόγο για συνάντηση του Διευθυντή της ΜΙΤ Χακαν Φινταν με τον Σύριο ομόλογο του Αλι Μαμλουκ, στην Βαγδάτη. Το ΥΠΕΞ της Συρίας έσπευσε να διαψεύσει επισήμως τις πληροφορίες αυτές τις οποίες είχε εμμέσως επιβεβαιώσει και ο Μ. Τσαβούσογλου λέγοντας ότι οι επαφές αφορούν «θέματα ασφαλείας» και τον αγώνα εναντίον της «τρομοκρατίας» όπως εκλαμβάνει η Τουρκία τον αγώνα εναντίον του ΡΚΚ.
Η Δαμασκός δήλωσε ότι δεν υπάρχει καμία τέτοια συνάντηση, καθώς η Άγκυρα είναι ο «κύριος υποστηρικτής της τρομοκρατίας και συνιστά απειλή για την σταθερότητα της Συρίας» Το ΥΠΕΞ της Συρίας αρνήθηκε την «ύπαρξη κάθε είδους επικοινωνίας με το τουρκικό καθεστώς ειδικά στο θέμα της αντιμετώπισης της τρομοκρατίας»...
