Με ΜΟΕ, το πρώτο εκ των οποίων προβλέπει την επέκταση του μορατόριουμ στην πραγματοποίηση ασκήσεων στο Αιγαίο ώστε να καλύπτει όλη την τουριστική περίοδο, φαίνεται ότι αποφάσισαν Αθήνα και Άγκυρα, να συντηρήσουν το κλίμα «μη έντασης» όπως αποκάλυψε ο Τούρκος Υπουργός Άμυνας Χ. Ακάρ.
Ο Τούρκος Υπουργός από το Χατάι εμφανίσθηκε και πάλι ως «περιστερά» λέγοντας ότι «ελπίζουμε να λύσουμε αυτά τα προβλήματα ως δύο πολιτισμένες χώρες, στο πλαίσιο των σχέσεων καλής γειτονίας, του διεθνούς δικαίου, των ειρηνικών τρόπων και μεθόδων, σύμφωνα με το πνεύμα της συμμαχίας, με αμοιβαίο σεβασμό και διάλογο». Συγχρόνως αποκάλυψε ότι αναμένονται «θετικές εξελίξεις» σε ορισμένα ζητήματα όπως ως η παράταση της περιόδου μορατόριουμ, που προβλέπει αποφυγή ασκήσεων στα διεθνή ύδατα και τον εναέριο χώρο του Αιγαίου μεταξύ 15 Ιουνίου και 15 Σεπτεμβρίου στην κορύφωση της τουριστικής περιόδου.Και επανέλαβε ότι «είναι η ειλικρινής μας ευχή το Αιγαίο και η Μεσόγειος να γίνουν τώρα πραγματικά θάλασσα φιλίας με τη δημιουργία ενός μόνιμου περιβάλλοντος συνεργασίας».
Η πρώτη επέκταση του μορατόριουμ ασκήσεων είχε αποφασιστεί το 2006 από ΥΠΕΞ Ντ. Μπακογιάννη και τον Α. Γκιουλ και κάλυπτε την περίοδο από 15 Ιουνίου -15 Σεπτεμβρίου, ενώ τώρα σύμφωνα με πληροφορίες μετά από την συνάντηση Παναγιωτόπουλου - Ακάρ υπάρχει συνεννόηση για επέκταση κατά δυο μήνες, με έναρξη του ένα μήνα νωρίτερα και λήξη ένα μήνα αργότερα, κάτι όμως που θα επανεξετασθεί. Ήδη πάντως ισχύει άτυπο μορατόριουμ για μεγάλης κλίμακας ασκήσεις.
Η εξέλιξη αυτή εφόσον η Τουρκία τηρήσει τις δεσμεύσεις της είναι προφανές ότι θα έχει θετικό αντίκτυπο και σε πολιτικό επίπεδο καθώς περιορίζονται οι πιθανότητες εκτός ελέγχου δραστηριότητες στο Αιγαίο και μάλιστα σε προεκλογική περίοδο και διαμορφώνεται θετικό κλίμα στην έναρξη μιας τουριστικής περιόδου που είναι εξαιρετικά σημαντική και για τις δυο χώρες.
Συγχρόνως δίνεται χρόνος και για συντήρηση Μέσων αεροπορικών και ναυτικών, εξοικονόμηση πόρων και «ξεκούρασης» του προσωπικού των Ενόπλων Δυνάμεων μετά από μια διαρκή επιφυλακή τουλάχιστον τριών ετών.
Όμως η διαδικασία των ΜΟΕ ήταν πάντοτε δύσκολη με την Τουρκία, καθώς υπάρχει ένα μακρύς κατάλογος Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης τα οποία όμως δεν εφαρμόζονται. Στις παρούσες συνθήκες είναι προφανές ότι η Τουρκία δεν έχει δυνατότητες διεξαγωγής μεγάλης κλίμακας ασκήσεων, καθώς οι Ένοπλες Δυνάμεις έχουν αφοσιωθεί ολοκληρωτικά στην ανοικοδόμηση των σεισμόπληκτων περιοχών και έτσι μετατρέπει την αδυναμία της σε «κίνηση καλών προθέσεων».
Ένα σημαντικό ερώτημα βεβαίως είναι το ποια διαδικασία έχει ακολουθηθεί και εάν η δέσμευση για επέκταση του μορατόριουμ έχει συμβατικό χαρακτήρα η απλώς πρόκειται για «σιωπηρή συνεννόηση».
Για την Ελλάδα βεβαίως οι ασκήσεις στο Αιγαίο έχουν κρίσιμο χαρακτήρα καθώς αφορούν την άμυνα ενός εκτεταμένου «μετώπου» από τον Έβρο μέχρι το Καστελόριζο με τις ιδιομορφίες που προκαλεί το ανάγλυφο της ελληνικής επικράτειας με τα δεκάδες νησιά του Αιγαίου. Για την Τουρκία η οποία έχει την δυνατότητα ασκήσεων σε μεγάλο βάθος της ηπειρωτικής Τουρκίας, επιχειρησιακά ένα μορατόριουμ στο Αιγαίο έχει μικρές επιπτώσεις στο αξιόμαχο των Ενόπλων Δυνάμεων της.
Επίσης ένα σημαντικό ερώτημα είναι τι ακριβώς εννοεί ο κ.Ακάρ όταν ομιλεί για μορατόριουμ ασκήσεων σε «διεθνή ύδατα και διεθνή εναέριο χώρο» του Αιγαίου.
Ως γνωστόν η Τουρκία δεν αναγνωρίζει ως ελληνικό τον εναέριο χώρο μεταξύ των 6 και 10 ν.μ. Συνεπώς, ένα Μορατόριουμ ασκήσεων θα πρέπει να δούμε εάν θα οδηγήσει την Αθήνα σε αυτοπεριορισμό και διεξαγωγή αεροπορικών ασκήσεων μέχρι τα 6 ν.μ. κάτι που βεβαίως θα είναι εξαιρετικά επικίνδυνο καθώς θα συνιστά έμπρακτη αποδοχή των τουρκικών διεκδικήσεων.
Ενα ακόμη προβληματικό σημείο είναι ότι η Τουρκία θεωρεί ότι η Ελλάδα δεν έχει δικαίωμα για πραγματοποίηση ασκήσεων που στον σχεδιασμό τους περιλαμβάνουν και τις εγκαταστάσεις αλλά ακόμη και την υπέρπτηση ελληνικών νησιών τα οποία θεωρεί ότι έχουν υποχρέωση αποστρατικοποίησης. Θα συμπεριλάβει και αυτές τις τουρκικές απαιτήσεις η επέκταση του Μορατόριουμ ;
Πάντως φαίνεται ότι θα δοθεί ο αναγκαίος χρόνος ώστε να καταστεί δυνατή η διεξαγωγή της μεγάλης πολυεθνικής άσκησης ΗΝΙΟΧΟΣ στο δεύτερο δεκαπενθήμερο του Απριλίου , που ο αρχικός σχεδιασμός της προέβλεπε και περιοχές του Εθνικού Εναέριου Χώρου τον οποίον η Τουρκία θεωρεί …«διεθνή» εναέριο χώρο.
Η Συμφωνία Ντ.Μπακογιάννη- Α.Γκιουλ (2006)
Στις 10 Ιουνίου 2006 οι υπουργοί εξωτερικών των δυο χωρών Ν.Μπακογιάννη και Α.Γκιουλ συναντήθηκαν στην Κωνσταντινούπολη και αποφάσισαν την επέκταση του μορατόριουμ ασκήσεων κατά ένα μήνα ΜΟΕ και μια σειρά ΜΟΕ, τα οποία είχε ανακοινώσει ο τότε Τούρκος ΥΠΕΞ:
- «Στο πλαίσιο του μνημονίου Παπούλια-Γιλμάζ του 1988, συμφωνήθηκε να υπάρχει μορατόριουμ στο Αιγαίο από 15 Ιουνίου ως 15 Σεπτεμβρίου, δηλαδή θα ισχύσει για ένα τρίμηνο αντί του διμήνου που προέβλεπε το Μνημόνιο.
- Συμφωνήθηκε να εγκατασταθεί απευθείας γραμμή επικοινωνίας μεταξύ των αρχηγών των ενόπλων δυνάμεων των δύο χωρών. Ο Τούρκος αρχηγός ΓΕΕΘΑ προσκάλεσε τον Έλληνα ομόλογό του να επισκεφθεί την Τουρκία.
- Για την απευθείας «κόκκινη γραμμή» μεταξύ των αεροπορικών στρατηγείων Λάρισας και Εσκί Σεχίρ ολοκληρώθηκαν οι τεχνικές εργασίες και υπογράφηκε συμφωνία την Παρασκευή. Η λειτουργία της θα αρχίσει την 1η Ιουλίου.
- Συμφωνήθηκε να πραγματοποιηθούν αμοιβαίες επισκέψεις μεταξύ των αρχηγών του λιμενικού των δύο χωρών.
- Αποφασίστηκε να πραγματοποιηθούν κοινές ασκήσεις για την αντιμετώπιση των φυσικών καταστροφών και η πρώτη αναμένεται τον Νοέμβριο του 2006. Από ελληνικής πλευράς θα μετέχει η ΕΜΑΚ και από τουρκικής η αντίστοιχη υπηρεσία.
- Το φθινόπωρο προβλέπεται κοινή πολιτική άσκηση για τις φυσικές καταστροφές.
- Υπογράφτηκε συμφωνία για τη δημιουργία δεύτερης γέφυρας (Ύψαλα- Κήποι) στον Έβρο και αποφασίστηκε να συσταθεί ομάδα ειδικών για τη λήψη μέτρων προκειμένου να ελεγχθούν οι πλημμύρες στον Εβρο»
