Η επικοινωνία και η προσπάθεια συνεννόησης με την Τουρκία μπροστά στην απειλή νέων προσφυγικών ροών είναι προφανώς αναγκαία, αλλά δεν θα πρέπει να χαθεί η μεγάλη εικόνα των ελληνοτουρκικών και να δημιουργηθεί ένα πλασματικό σκηνικό που οδηγεί σε επικίνδυνο εφησυχασμό.
Η τηλεφωνική επικοινωνία του πρωθυπουργού Κυρ. Μητσοτάκη με τον Τούρκο πρόεδρο Τ. Ερντογάν έδωσε την ευκαιρία να υπάρξει μια αναγκαία επαφή μεταξύ των δυο χωρών που εφόσον όπως όλα δείχνουν υπάρξει κύμα φυγής από το Αφγανιστάν θα επωμισθούν το μεγαλύτερο βάρος μιας νέας προσφυγικής - μεταναστευτικής κρίσης.
Σε αυτή την πρώιμη φάση τα συμφέροντα των δυο χωρών είναι συμβατά καθώς η έκκληση είναι προς την διεθνή κοινότητα ώστε να ληφθούν προληπτικά μέτρα για να αποφευχθεί αυτό το κύμα φυγής από το Αφγανιστάν να στραφεί τελικά προς Δυσμάς με προορισμό τα ελληνοτουρκικά σύνορα.
Οι δυο χώρες συμφωνούν στα αίτια της προσφυγικής κρίσης και στην ανάγκη έγκαιρης αντιμετώπισης της αλλά μην ξεχνάμε ότι στη διαχείριση της οι δυο χώρες θα βρεθούν και πάλι αντίπαλες…
Ήδη ο Τ. Ερντογάν στις επαφές του με ξένους ηγέτες, χθες με τη Γερμανίδα καγκελάριο Α.Μέρκελ ξεκαθάρισε ότι η Τουρκία δεν μπορεί να σηκώσει άλλο βάρος πέραν των 3,5 εκατομμυρίων προσφύγων που φιλοξενεί στο έδαφος της και ότι θα πρέπει άμεσα να ληφθούν μέτρα επικεντρωμένα στο ίδιο το Αφγανιστάν αλλά και στο Ιράν ώστε να αποφευχθεί μια νέα προσφυγική κρίση.
Η Τουρκία έχει ολοκληρώσει τον φράκτη στα σύνορα της με το Ιράν, αλλά αυτό κάθε άλλο παρά αποτελεί εγγύηση ότι θα μπορέσει να ανακόψει μια νέα μαζική προσφυγική ροή προς Δυσμάς. Πολύ περισσότερο όταν το Ιράν ήδη φιλοξενεί σχεδόν 3 εκατομμύρια Αφγανούς και πλέον μετά τις εξελίξεις στο Αφγανιστάν θεωρείται δεδομένο ότι όλο και περισσότεροι φυγάδες από τη χώρα θα αναζητήσουν διέξοδο προς τη Δύση, ελπίζοντας ότι με τα νέα δεδομένα, όπου δεν θα επιτρέπεται ο επαναπατρισμός τους στη χώρα τους θα κερδίσουν μόνιμη εγκατάσταση έστω και με το καθεστώς ασύλου στις χώρες της Δυτικής Ευρώπης. Αυτή η προσδοκία είναι που δίνει ακόμη μεγαλύτερη δύναμη και ώθηση στις προσφυγικές ροές τις οποίες δύσκολα μπορεί να ανακόψουν φράκτες και κατασταλτικά μέτρα.
Για την Τουρκία ιδιαίτερα που θέλει να έχει ρόλο στην περιοχή, θα ήταν καταστροφικό σενάριο η άσκηση βίας εναντίον των Αφγανών που θα επιχειρήσουν να περάσουν από το Ιράν στο τουρκικό έδαφος.
Ταυτόχρονα η Τουρκία αναδεικνύει τη σημασία της ως ανάχωμα των προσφυγικών ροών προς την Ευρώπη, αποκτώντας ακόμη πιο ισχυρά επιχειρήματα στην υπό εξέλιξη διαπραγμάτευση με την ΕΕ για τη νέα προσφυγική Συμφωνία. Το ερώτημα φυσικά είναι τι βοήθεια θα μπορούσε να προσφερθεί στο Ιράν και με ποιο τρόπο, λόγω και του ειδικού καθεστώτος των κυρώσεων, ώστε να είναι αποτελεσματική μια παρέμβαση για την ανακοπή των ροών.
Σε όλα αυτά η Ελλάδα προφανώς συμπλέει με την αρχική προσέγγιση της Τουρκίας. Το ερώτημα όμως είναι κατά πόσον αυτό το «καλό κλίμα» στην τηλεφωνική επικοινωνία Μητσοτάκη - Ερντογάν, θα έχει συνέχεια και περιεχόμενο εφόσον ξεσπάσει μια νέα προσφυγική κρίση.
Η Τουρκία έχει δηλώσει ότι δεν πρόκειται να γίνει «αποθήκη» προσφύγων και μεταναστών, κάτι που ερμηνεύεται φυσικά ως προειδοποίηση ότι δεν είναι διατεθειμένη να κρατήσει στο έδαφος της όσους πρόσφυγες καταλήξουν στην Τουρκία. Και με δεδομένο ότι λόγω της κατάστασης στο Αφγανιστάν δεν θα επιτρέπονται οι επαναπατρισμοί, είναι προφανές ότι η τουρκική προειδοποίηση σημαίνει ότι οι προσφυγικές ροές που θα φθάσουν στην Τουρκία θα προωθηθούν σε άλλη… κατεύθυνση.
Και η Αθήνα, με ρητές δηλώσεις έχει προαναγγείλει το «σφράγισμα» των συνόρων και με τον φράκτη στον Έβρο και την αύξηση επιτήρησης των συνόρων με σύγχρονα μέσα αλλά και με την ακόμη πιο στενή επιτήρηση των θαλασσίων συνόρων από το Λιμενικό και το Πολεμικό Ναυτικό.
Και εάν οι προσφυγικές ροές ανακοπούν στο Ιράν, δεν θα υπάρξει κανένα πρόβλημα, αλλά το ερώτημα είναι τι θα συμβεί, εάν αυτός ο στόχος δεν επιτευχθεί. Και σε αυτό το ερώτημα δεν έδωσε ούτε μπορούσε να δώσει απαντήσεις η τηλεφωνική επικοινωνία Μητσοτάκη - Ερντογάν, καθώς οι δυο χώρες θα βρεθούν απέναντι...
Η «συνεννόηση» που διαφημίστηκε ότι υπήρξε στην τηλεφωνική επικοινωνία των δυο ηγετών δεν θα πρέπει να παραπλανά και να δημιουργεί προσδοκίες για τα ελληνοτουρκικά.
Η θερινή ανάπαυλα των προκλήσεων στην Ανατολική Μεσόγειο, δεν αποτελεί μόνιμη κατάσταση και η Τουρκία κάθε άλλο παρά έχει υποχωρήσει στο ελάχιστο από τη διεκδικητική πολιτική της έναντι της Ελλάδας και της Κύπρου, ενώ οι νέες προκλήσεις για το καθεστώς Ερντογάν σε ένα ευρύ μέτωπο από τη Λιβύη μέχρι το Αφγανιστάν είναι προφανές ότι συνέβαλλαν σε αυτή τη φάση αποκλιμάκωσης.
Η Τουρκία εξάλλου όλο αυτό το διάστημα δηλώνει ότι στις προτεραιότητες της παραμένει η προστασία των «συμφερόντων» της στην Ανατολική Μεσόγειο (που ταυτίζονται με την Γαλάζια Πατρίδα), ενώ με κάθε ευκαιρία ήγειρε θέματα τα οποία το τελευταίο διάστημα επικεντρώθηκαν στο κυπριακό αλλά και στη Θράκη.
Η αναφορά, σύμφωνα με την Τουρκική Προεδρία, του Τ. Ερντογάν προς τον Κυρ. Μητσοτάκη να συγκληθεί το Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας, είναι θετική καθώς θα αποτελέσει ένα βήμα προώθησης της διμερούς συνεργασίας σε μια σειρά τομείς(εμπόριο, τουρισμός, υποδομές κ.α.). Όμως από την άλλη πλευρά δεν μπορεί να δοθεί εικόνα κανονικότητας στις διμερείς σχέσεις, όταν η Άγκυρα έχει ξετυλίξει όλο το ακραίο φάσμα των διεκδικήσεων της και των αναθεωρητικών επιδιώξεων της.
Σε ό,τι αφορά μάλιστα το προσφυγικό η Τουρκία έχει δείξει επανειλημμένα τη διάθεση εργαλειοποίησης του και η Αθήνα θα βρεθεί σε ιδιαίτερα δύσκολη θέση όταν η Άγκυρα απαιτεί ανταλλάγματα που υπερπηδούν την διαχείριση του προσφυγικού και άπτονται του μέλλοντος των ευρωτουρκικών σχέσεων.
Για παράδειγμα, η Αθήνα που τώρα εμφανίζεται να είναι σε συνεννόηση με την Τουρκία για το προσφυγικό θα έχει πολύ δύσκολη επιλογή όταν θα κληθεί από τους Γερμανούς και από τα θεσμικά όργανα της Κομισιόν να συνυπογράψει την αναθεώρηση της Τελωνειακής Ένωσης με την Τουρκία, απλώς και μόνο επειδή οι Ευρωπαίοι θα θελήσουν να την ανταμείψουν επειδή…απέτρεψε προσφυγικές ροές από το Αφγανιστάν. Γατί το μέλλον των ευρωτουρκικών σχέσεων είναι πολύ μεγάλο διακύβευμα και για την Ελλάδα, καθώς αποτελεί το τελευταίο «ευρωπαϊκό χαρτί» απέναντι στην Τουρκία. Και είναι προφανές ότι δεν μπορεί να χαραμισθεί ως αντάλλαγμα για έναν προσωρινό χειρισμό της Τουρκίας στο προσφυγικό…
