Σε μια προσπάθεια διατήρησης λεπτών ισορροπιών, καθώς η διαδικασία προσέγγισης αποδεικνύεται καθημερινά ότι έχει τα όριά της, ενώ συγχρόνως υπάρχει βούληση και από τις δύο πλευρές για διατήρηση της «μη έντασης», αναμένεται να συναντηθούν πιθανότατα την Τρίτη στη Νέα Υόρκη, ο πρωθυπουργός Κυρ. Μητσοτάκης και ο Τούρκος πρόεδρος Τ. Ερντογάν.
Η συνάντηση αυτή είχε προαναγγελθεί από τους δυο ηγέτες στην τελευταία συνάντησή τους στην Ουάσιγκτον τον Ιούλιο στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ, καθώς θα καθορισθεί το χρονοδιάγραμμα των επόμενων επαφών στο τριπλό πλαίσιο του Πολιτικού Διαλόγου, της Θετικής Ατζέντας και των ΜΟΕ, που θα προετοιμάσουν ουσιαστικά τη σύγκληση του Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας που αυτή τη φορά θα γίνει στην Τουρκία πιθανότατα τον Δεκέμβριο.
Σύμφωνα με πληροφορίες στη συνάντηση Μητσοτάκη - Ερντογάν δε θα δοθεί το «νεύμα» στους δυο υπουργούς εξωτερικών για να προχωρήσουμε στην επόμενη φάση της διαδικασίας προσέγγισης που είναι η συζήτηση έστω και σε διερευνητικό επίπεδο του κεντρικού προβλήματος στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, το θέμα της οριοθέτησης υφαλοκρηπίδας/ΑΟΖ.
Οι συνθήκες δεν έχουν «ωριμάσει» και ο βασικός λόγος βεβαίως είναι ότι η αναθεωρητική ατζέντα της Τουρκίας κάθε άλλο παρά έχει αλλάξει στο παραμικρό και αυτό είναι απαγορευτικό για την έναρξη τέτοιας συζήτησης, όπου ένα πρόωρο αδιέξοδο πιθανότατα θα επηρέαζε άμεσα και το σημερινό ήπιο κλίμα στις σχέσεις.
Η Τουρκία παρά το γεγονός ότι τηρεί σε μεγάλο βαθμό αυτό το μορατόριουμ αποφυγής προκλήσεων στον αέρα του Αιγαίου, με κάθε ευκαιρία προβάλει τις γνωστές διεκδικήσεις της εις βάρος της Ελλάδας που αφορούν την κυριαρχία, τα κυριαρχικά δικαιώματα αλλά ακόμη και διεθνείς αρμοδιότητες της χώρας μας στον διεθνή εναέριο χώρο και στα διεθνή ύδατα του Αιγαίου και της Αν. Μεσογείου.
Η επαναφορά και διεύρυνση των «γκρίζων ζωνών», η προσπάθεια επιβολής και προάσπισης του Τουρκολυβικού Μνημονίου επί του πεδίου, η συνεχής έγερση θέματος αποστρατικοποίησης των νησιών, η αμφισβήτηση των διεθνών αρμοδιοτήτων της Ελλάδας εντός του FIR Αθηνών, τους τελευταίους μήνες αποτυπώνουν το δύσκολο τοπίο στα ελληνοτουρκικά.
Επίσης, συστηματικά και με έντονο συχνά τρόπο τίθεται από την Τουρκία θέμα «τουρκικής μειονότητας» στη Θράκη, με τα κρατικά τουρκικά ΜΜΕ το τελευταίο διάστημα να θέτουν όλη την ατζέντα της τουρκικής πολιτικής στη Θράκη. Ένα δύσκολο θέμα το οποίο θέτει ο Τ. Ερντογάν σε κάθε συνάντησή του με τον πρωθυπουργό, λαμβάνοντας βεβαίως την ελληνική απορριπτική απάντηση.
Θα έχει ενδιαφέρον εάν στη συνάντηση συζητηθεί και το έργο της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας - Κύπρου, στο οποίο έχει εναντιωθεί η Τουρκία, προβάλλοντας μάλιστα και αξιώσεις, ώστε να ζητηθεί η συναίνεση της, προκειμένου να γίνουν οι έρευνες για την πόντιση του καλωδίου. Οι εργασίες αναμένεται να επαναληφθούν πολύ σύντομα μετά την υπογραφή της Συμφωνίας μεταξύ των Υπουργείων Ενέργειας της Ελλάδας και της Κύπρου την Παρασκευή.
Το έργο πάντως εκτός από τη στήριξη που έχει από το Ισραήλ και από τις ΗΠΑ εξασφάλισε και την υποστήριξη της Γαλλίας η οποία εκφράσθηκε από τον πρόεδρο Μακρόν σε τηλεφωνική επικοινωνία που είχε χθες με τον πρόεδρο της Κύπρου Ν. Χριστοδουλίδη. Η Λευκωσία μάλιστα αποκάλυψε ότι στη Νέα Υόρκη αναμένεται να πραγματοποιηθεί συνάντηση Κορυφής Ελλάδας - Γαλλίας - Κύπρου.
Το Κυπριακό παραμένει πάντοτε ένα πολύ δύσκολο ζήτημα στις ελληνοτουρκικές συναντήσεις κορυφής, καθώς πλέον η ώρα της κρίσης, μετά από ρητορικές δηλώσεις υποστήριξης επίλυσης του Κυπριακού, έφθασε, με τις συναντήσεις που θα έχει ο ΓΓ του ΟΗΕ με τον πρόεδρο Ν. Χριστοδουλίδη και τον Τουρκοκύπριο ηγέτη Ε.Τατάρ στο τέλος της εβδομάδας στη Νέα Υόρκη. Με τα σημερινά δεδομένα φαίνεται να περιορίζονται σημαντικά τα περιθώρια για σύγκληση Τριμερούς συνάντησης και επανέναρξης των συνομιλιών.
Ο κ. Ερντογάν μάλιστα αναχωρώντας από την Τουρκία για τη Νέα Υόρκη δήλωσε ότι θα ζητήσει και πάλι από το βήμα της ΓΣ του ΟΗΕ την αναγνώριση του ψευδοκράτους επιβεβαιώνοντας φυσικά την αμετακίνητη θέση της Τουρκίας για αναζήτηση λύσης στη βάση των δυο κρατών, κάτι που φυσικά απορρίπτεται κατηγορηματικά από την Αθήνα και τη Λευκωσία αλλά και από τη διεθνή κοινότητα. Αυτό βεβαίως καθόλου δεν αποκλείει μια προσπάθεια από τον κ. Γκουτέρες να παρακάμψει το αδιέξοδο και να προτείνει ως μέτρα εμπιστοσύνης κινήσεις που ουσιαστικά ικανοποιούν την απαίτηση της τουρκοκυπριακής πλευράς να αντιμετωπισθεί το ψευδοκράτος ως «κρατική οντότητα», όμως η Λευκωσία δεν μπορεί και δε θα αποδεχθεί τέτοιες προτάσεις που ουσιαστικά εκφεύγουν από το πλαίσιο λύσης που έχει θέσει το ΣΑ του ΟΗΕ αλλά και το ευρωπαϊκό κεκτημένο.
Όμως οι δυο χώρες έχουν εντελώς διαφορετική προσέγγιση για το θέμα της Γάζας και αυτό είναι ένα επίσης δύσκολο θέμα στη Συνάντηση Κορυφής. Ο Τ. Ερντογάν έφθασε στη Νέα Υόρκη με πρώτο θέμα στην ατζέντα του τη στήριξη των παλαιστινίων και την καταδίκη του Ισραήλ, καθώς έχει επενδύσει πολιτικά στην κρίση της Γάζας υπηρετώντας τον στόχο του για να αναδείξει την Τουρκία ως προστάτη όχι μόνο των παλαιστινίων αλλά και όλων των «καταπιεζόμενων» μουσουλμάνων. Δεν έχει περάσει εξάλλου πολύς καιρός από τη στιγμή που ανώτεροι Τούρκοι αξιωματούχοι προσπάθησαν να κατηγορήσουν την Ελλάδα και την Κύπρο ότι εμπλέκονται στον πόλεμο της Γάζας στηρίζοντας το Ισραήλ στοχοποιώντας εσκεμμένα τις δυο χώρες στα μάτια του μουσουλμανικού κόσμου.
Οι διμερείς επαφές που θα έχουν στη Νέα Υόρκη τόσο ο Κυρ. Μητσοτάκης όσο και ο Γ. Γεραπετρίτης είναι έντονα προσανατολισμένες στην κρίση στη Μ. Ανατολή και στη Γάζα. Όχι μόνο λόγω της εγγύτητας της χώρας μας στην περιοχή, κάτι που δημιουργεί κινδύνους, αλλά και υποχρεώσεις σε περίπτωση κλιμάκωσης της κρίσης, αλλά και επειδή η Ελλάδα από την 1η Ιανουαρίου αναλαμβάνει θέση μη μονίμου μέλους του ΣΑ του ΟΗΕ το οποίο έχει σοβαρό θεσμικό ρόλο στην αντιμετώπιση των παγκόσμιων κρίσεων και φυσικά στον Πόλεμο της Γάζας.
Ο Κυρ. Μητσοτάκης θα έχει συναντήσεις με τον Μ. Νετανιάχου αλλά και με τον πρόεδρο της Παλαιστινιακής Αρχής, Μ. Αμπάς. Δεν είναι τυχαίο ότι τις τελευταίες εβδομάδες υπήρξαν πολλά αιτήματα υπουργών εξωτερικών από Αραβικές και άλλες χώρες που έχουν αναπτύξει πρωτοβουλίες για τον Πόλεμο στη Γάζα, για συναντήσεις με τον Γ. Γεραπετρίτη.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχουν όμως και οι Τριμερείς συναντήσεις σε επίπεδο Υπουργών Εξωτερικών Ελλάδας - Κύπρου - Αιγύπτου και Ελλάδας - Κύπρου - Ιορδανίας και λόγω της επαναπροσέγγισης του Καΐρου με την Άγκυρα, όσο και του κινδύνου αποσταθεροποίησης στην ευρύτερη περιοχή και με δεδομένο τον κομβικό ρόλο που έχουν η Αίγυπτος και η Ιορδανία στην κρίση της Μ.Ανατολής.
Εντύπωση πάντως προκαλεί το γεγονός ότι λίγα εικοσιτετράωρα πριν από τη συνάντηση Μητσοτάκη - Ερντογάν, ο Τούρκος υπουργός Παιδείας, Γιουσούφ Τεκίν, σε δηλώσεις του χθες στο CNN Türk, άφησε ανοικτό το ενδεχόμενο επαναλειτουργίας της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης, λέγοντας ότι «έχουμε κάνει τις προετοιμασίες μας, έχουμε ετοιμάσει τις προτάσεις μας για το άνοιγμα της Σχολής και πιστεύω προσωπικά ότι είναι θετικό από την άποψη της εξωτερικής πολιτικής της Τουρκίας, και από την άποψη των δικαιωμάτων και των ελευθεριών». Ο κ.Τεκίν έχει αναφερθεί και πάλι στο θέμα της Χάλκης, χωρίς να αποκαλύψει βεβαίως το πως βλέπει την επαναλειτουργία της Θεολογικής Σχολής για το οποίο πιέζει συστηματικά η Διεθνής κοινότητα, τονίζοντας ότι το μόνο που απομένει είναι η πολιτική απόφαση σε ανώτατο επίπεδο.
