Αντιλαμβάνομαι ότι όλος αυτός ο αρνητισμός που ορισμένοι εκπέμπουμε με το να βλέπουμε την Τουρκία ως ζωτική απειλή, δεν βοηθάει τους υπεύθυνους με «κουλτούρα συμβιβασμού» στο «να τα βρούμε» επιτέλους με τη γείτονα.
Γι αυτό σήμερα δεν θα ασχοληθώ με τα ελληνοτουρκικά. Θα αναφερθώ σε δυο περιπτώσεις, όπου κατόπιν παραινέσεων και πιέσεων του διεθνούς παράγοντα και σε κρίσιμες περιόδους για τα κράτη που έγιναν αποδέκτες των πιέσεων, τελικά προσχώρησαν στη λογική του «βρείτε τα» και συνθηκολόγησαν με τον αναθεωρητισμό. Ας δούμε λοιπόν τα αποτελέσματα…
Ισραήλ – Παλαιστίνιοι
Στις αρχές της δεκαετίας του 1990 το Ισραήλ απείχε πολύ από το Ισραήλ που ξέρουμε σήμερα. Η δυναμική των πρώτων γενεών που οικοδόμησαν το Κράτος του Ισραήλ, που ορκίστηκαν να μην αφήσουν κανένα Ναζί ατιμώρητο για τα εγκλήματα που διέπραξαν στο Ολοκαύτωμα και αυτών που πολέμησαν και νίκησαν τους Άραβες το ’67 και το ’73 είχε εξανεμιστεί μαζί με την όποια δυναμική της οικονομίας τους και των προοπτικών τους. Το Ισραήλ ήταν κουρασμένο και διεθνώς πιεσμένο από την πρώτη Ιντιφάντα, σε μια εποχή ιστορικών αλλαγών!
Για να μπορέσουν να πάρουν αποφάσεις για το μέλλον τους, έπρεπε πρώτα να διευθετήσουν το μεγάλο αγκάθι του Αραβικού και Παλαιστινιακού αναθεωρητισμού, που αρνούνταν στο Ισραήλ και τον λαό του το δικαίωμα της φυσικής παρουσίας και της κρατικής υπόστασης στην περιοχή.
Κατόπιν πολύ ισχυρών αμερικανικών πιέσεων και υπό το βάρος των προβλημάτων που έπρεπε να αντιμετωπιστούν, η τότε Ισραηλινή ηγεσία αποφάσισε να συνθηκολογήσει με τον Παλαιστινιακό αναθεωρητισμό και να προχωρήσει με τις συμφωνίες του 1993 στο Όσλο στην αναγνώριση της PLO (της άλλοτε τρομοκρατικής οργάνωσης) ως επίσημου συνομιλητή και στη συγκρότηση ενός υβριδικού Παλαιστινιακού κράτους.
Θεωρητικά όλα ήταν ωραία και τακτοποιημένα! Οι χθεσινοί τρομοκράτες θα είχαν πλέον θεσμική και ελεγχόμενη υπόσταση, και τα δυο κράτη θα συνυπήρχαν και θα συνεργάζονταν. Θεωρητικά… Γιατί πρακτικά εμφανίστηκε η Χαμάς των ακραίων Παλαιστινίων φεουδαρχών να συνεχίσει τον τρόμο. Η πολλά υποσχόμενη Γάζα έγινε με δημοκρατικές διαδικασίες το νέο φέουδο της τρομοκρατίας, οι κήποι και οι ταράτσες των σπιτιών αθώων Παλαιστινίων μετατράπηκαν σε βάσεις εκτόξευσης πυραύλων εναντίον των Ισραηλινών.
Υπάρχουν ακόμη και σήμερα γειτονιές του Ισραήλ κοντά στη Λωρίδα της Γάζας που οι κάτοικοι χαιρετιούνται καθημερινά σαν να είναι η τελευταία φορά που βλέπονται. Και αυτό κάθε μέρα!
Κάθε φορά που η Ισραηλινή ηγεσία ζητά από την κυβέρνηση στη Ραμάλα να ελέγξει τους ακραίους Παλαιστινίους και να σταματήσει η αιματοχυσία, η Παλαιστινιακή κυβέρνηση χρησιμοποιεί τη Χαμάς για να εκβιάζει Ισραηλινούς και τη διεθνή κοινότητα με περισσότερες αξιώσεις.
Τελικά, οι Παλαιστίνιοι κράτος δεν κατάφεραν να κάνουν, η τρομοκρατία βασιλεύει, οι ακραίοι Παλαιστίνιοι φεουδάρχες εξακολουθούν να εκμεταλλεύονται το λαό, η ένταση δεν σταμάτησε, οι Ισραηλινοί εξακολουθούν να είναι προβληματισμένοι με την ασφάλειά τους… Και ίσως να ήταν πολύ χειρότερα τα πράγματα και για τους δυο λαούς αν δεν υπήρχαν οι Αμερικανοί από πίσω να πληρώνουν αδρά για να διατηρούνται οι ελάχιστες ισορροπίες.
Συρία – Τουρκία
Στα 1998, η Μπααθική Συρία του Χαφέζ Αλ Άσαντ είχε χάσει αρκετό από τον δυναμισμό του κράτους που ήταν τη δεκαετία του ’80. Το Κουρδικό ΡΚΚ είχε πλέον αυτονομηθεί και λειτουργούσε ανεξέλεγκτα, απειλώντας ακόμη και το ίδιο το Συριακό καθεστώς. Η δράση του εξέθετε διεθνώς τον άρρωστο ηγέτη της Συρίας, που χωρίς τη στήριξη πλέον της πρώην Σοβιετικής Ένωσης έβλεπε ότι η χώρα του έπρεπε να περάσει σε μια νέα κανονικότητα κάνοντας επώδυνους ενδεχομένως συμβιβασμούς.
Ο διεθνής παράγοντας του είχε έτοιμη τη «λύση». Για να γίνει η Συρία ένα κανονικό κράτος που θα μετέχει ενεργά στον ευρύτερο και πολλά υποσχόμενο Ευρωμεσογειακό σχεδιασμό θα πρέπει να αποχωρήσει από το Λίβανο, να θέσει εκτός νόμου το ΡΚΚ και «να τα βρει» με την Τουρκία, η οποία το 1938-39 είχε υφαρπάζει νομότυπα και με τη συμφωνία των Γάλλων ολόκληρη την περιοχή της Αλεξανδρέττας από τη Συρία, χωρίς ποτέ η Δαμασκός να αποδεχτεί επίσημα αυτή την κλοπή!
Με την Συμφωνία των Αδάνων του 1998 άνοιξε ο δρόμος για την προσέγγιση της Συρίας με την Τουρκία. Πολλοί κάνουν λόγο για τα μυστικά πρωτόκολλα αυτής της Συμφωνίας όπου εικάζεται πως η Δαμασκός έδωσε de jure την επαρχία Hatay δώρο στην Άγκυρα μαζί με ΡΚΚ.
Το 2000 ο Χαφέζ Αλ Άσαντ πέθανε και τον διαδέχθηκε ο γιος του Μπασάρ. Ένας άνθρωπος με ελάχιστη γνώση και ικανότητα στη διακυβέρνηση. Για δέκα χρόνια παρέδωσε τη Συρία στο αστυνομικό κράτος και στα ολιγαρχικά συμφέροντα, με εκείνον να απολαμβάνει στιγμές Μεσανατολίτη προέδρου-μονάρχη και σε διακοπές με την οικογένεια Ερντογάν, αφού οι σχέσεις των δυο χωρών έμοιαζαν να είναι οι πλέον θερμές στην περιοχή.
Μέχρι που ξέσπασε η Αραβική Άνοιξη στη Συρία τον Μάρτη του 2011 και η Δαμασκός είδε στην πράξη το αληθινό πρόσωπο της Άγκυρας.
Η Τουρκία βρήκε την ευκαιρία από το χάος στη Συρία και ολοκλήρωσε ταχύτατα το γιγάντιο έργο GAP. Σήμερα είναι σε θέση να ελέγχει την οικονομική και πολιτική σταθερότητα στη Συρία μέσω του ελέγχου των νερών του Ευφράτη. Στήριξε και λειτούργησε ως προστάτης αντικαθεστωτικών και Σαλαφιστών στη Συρία. Με το πρόσχημα της ζώνης προστασίας των αντικαθεστωτικών και των προσφύγων, έβαλε πόδι στον βόρειο τομέα της Συρίας και σήμερα πολύ έξυπνα μηχανεύεται την ενσωμάτωση της Επαρχίας Ιντλίμπ και της περιοχής του Αφρίν στην τουρκική επικράτεια.
Επωφελής Συνθηκολόγηση με τον Αναθεωρητισμό;
Η εμπειρία της γειτονιάς μας δείχνει ότι με τον αναθεωρητισμό δεν μπορείς να κάνεις συνθηκολόγηση. Αντίθετα από τα παραπάνω παραδείγματα, οι πετυχημένες περιπτώσεις του Ισραήλ με την Αίγυπτο και την Ιορδανία δείχνουν ότι μόνο όταν και τα δυο μέρη αποφασίσουν πραγματικά να αφήσουν στην άκρη τον αναθεωρητισμό, τότε και μόνο τότε, οικοδομείται ένα βιώσιμο μέλλον.
Στην περίπτωση των ελληνοτουρκικών, το ερώτημα δεν βρίσκεται στην Ελληνική πλευρά. Το ερώτημα βαραίνει την πλευρά της Τουρκίας στο κατά πόσο μπορεί να λειτουργήσει ως μη αναθεωρητικό κράτος. Αν εμείς τώρα αναρωτηθούμε σοβαρά και όχι με όρους πολιτικής εργολαβίας, ποιο είναι άραγε το status quo στο οποίο η Τουρκία θα αισθανόταν ευχαριστημένη, θα βλέπαμε με τρόμο ένα χάρτη της Χώρας μας πολύ διαφορετικό από τον σημερινό!
Ας βάλουν, λοιπόν, καλά στο μυαλό τους οι έχοντες «κουλτούρα συμβιβασμού» το γεγονός ότι με τον αναθεωρητισμό δεν κάνεις συνθηκολόγηση. Επίσης να ρίξουν μια ματιά προς την ελληνική κοινωνία η οποία κουράστηκε από τα συνεχή mea culpa. Γιατί με την «έλλειψη κουλτούρας συμβιβασμού» που τη χαρακτηρίζει, φοβάμαι ειλικρινά ότι το επόμενο mea culpa δεν θα το προσπεράσει όπως προσπέρασε και τα προηγούμενα…
*Ο Βασίλης Κοψαχείλης είναι Διεθνολόγος
