Την αγωνία που επικρατούσε στην πλευρά των Σκοπίων για την επίλυση του ονοματολογικού όσο στην κυβέρνηση είναι o ΣΥΡΙΖΑ, αποκαλύπτουν τα πρακτικά από τις δύο συναντήσεις των πολιτικών αρχηγών στην πΓΔΜ στις 27 Ιανουαρίου και στις 19 Μαΐου, τα οποία φέρνει στη δημοσιότητα η Καθημερινή. «Πώς θα είναι η Ελλάδα μετά τις εκλογές; Στην εξουσία θα είναι η Νέα Δημοκρατία. Πρέπει να βιαστούμε» λέει χαρακτηριστικά ο Ζόραν Ζάεφ.
Σύμφωνα με την Καθημερινή είναι δυο συσκέψεις που έγιναν στις 27 Ιανουαρίου, δυο βδομάδες πριν την έναρξη της διαδικασίας υπό τον Μάθιου Νίμιτς και στις 19 Μαΐου 2018 όταν πλέον είχε πέσει στο «τραπέζι» η πρόταση για Μακεδονία του Ίλιντεν. Η αποκάλυψη των πρακτικών δείχνει ότι μεγάλο μέρος των λεπτομερειών είχε ήδη συμφωνηθεί, έμεναν ωστόσο ακανθώδη ζητήματα που αφορούσαν τόσο στο όνομα, όσο όμως και στην ταυτότητα και τη γλώσσα.
«Πώς θα είναι η Ελλάδα μετά τις εκλογές; Στην εξουσία θα είναι η Νέα Δημοκρατία με τον Κυριάκο Μητσοτάκη, ο οποίος έχει σπουδάσει στη Δύση. Πρέπει να βιαστούμε» λέει χαρακτηριστικά ο Ζόραν Ζάεφ στη συνάντηση του Ιανουαρίου. «Ουδείς στην πΓΔΜ θέλει να λύσει το πρόβλημα. Αλλά η μη λύση είναι το πρόβλημα» συμπληρώνει ο Σκοπιανός πρωθυπουργός.
«Αν δεν βρούμε τώρα λύση, θα χάσουμε δέκα χρόνια» λέει ο Ζάεφ σε επόμενο σημείο της εισήγησής του στη συνάντηση στην οποία μετείχαν ο πρόεδρος της πΓΔΜ Γκιόργκι Ιβανόφ, ο υπουργός Εξωτερικών Νικολά Ντιμιτρόφ, η υπουργός Άμυνας Ραντμίλα Σεκέρινσκα, ο πρόεδρος του VMRO Χρίστιαν Μιτσόσκι, ο πρόεδρος του DUI Αλί Αχμέτι και ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Μπουγιάρ Οσμάνι.
Συνεχίζοντας το ίδιο επιχείρημα ο Ζάεφ καταγράφεται να λέει «οι προϋποθέσεις (σ.σ. επίλυσης) είναι ευνοϊκές αφού στην Ελλάδα είναι η Αριστερά στην εξουσία. Ο Τσίπρας συμφώνησε με το χρονοδιάγραμμα του Νίμιτς αλλά διαφωνεί με τη γραφή του ονόματος στα λατινικά. Προτείνε το όνομα «Δημοκρατία της Μακεδονίας» ή «Άνω Μακεδονία» κατά το πρότυπου του Μαυροβουνίου ή της Λευκορωσίας». «Ο Τσίπρας θέλει λύση. Του είπα, τι θα γίνει αν ανέβει στην εξουσία πάλι το VMRO και ζητήσει να επιστρέψει στην αρχική του μορφή το Σύνταγμα;» συμπληρώνει ο Ζάεφ.
Την ίδια εκτίμηση για το πόσο σημαντική είναι η παρουσία του Αλέξη Τσίπρα στην εξουσία προκειμένου να υπάρξει επίλυση του Σκοπιανού κάνει στην ίδια σύσκεψη και ο πρόεδρος της πΓΔΜ Γκιόργκι Ιβανόφ. «Ο Τσίπρας είναι θετικότερος από τον Παπανδρέου. Θέλει λύση. Δεν ορκίστηκε ενώπιον της Εκκλησίας, είναι πιο ελεύθερος».
Στη συνάντηση του Ιανουαρίου συζητήθηκε και το θέμα της γλώσσας με τον πρόεδρο Ιβάνοφ να σημειώνει «αν γίνουμε κάποια στιγμή μέλος της ΕΕ, τότε θα αναγράφεται εκεί «μακεδονική γλώσσα»» με τον Ζόραν Ζάεφ να περιγράφει ότι τότε η θέση των Σκοπίων ήταν «όχι συνταγματική αλλαγή και ταυτότητα. Αυτές είναι οι κόκκινες γραμμές. Αν υπάρξει συναίνεση στη «μακεδονική» πλευρά, είναι καλύτερο από μια συνταγματική αλλαγή. Ένα δημοψήφισμα θα είναι επιτυχημένο μόνο αν συμφωνούν όλοι».
Τέσσερις μήνες αργότερα στη δεύτερη σύσκεψη, τον Μάιο, ο Νικολά Ντιμιτρόφ ενημερώνοντας τους ηγέτες των πολιτικών κομμάτων στα Σκόπια για όσα συζητήθηκαν στο Σούνιο στη συνάντηση που είχε με το Νίκο Κοτζιά περιγράφει τη «Δημοκρατία της Μακεδονίας του Ίλιντεν» ως τη δημιουργική κατάληξη στην οποία κατέληξαν οι ειδικοί από τις δύο χώρες. Τόνισε, δε, ότι το επίθετο «Ίλιντεν» αντανακλά τον πολυεθνικό χαρακτήρα, το μανιφέστο του Κρούσοβο καλεί σε μια τέτοα συμβίωση.
Στην δεύτερη αυτή συνάντηση επί τάπητος τέθηκε το θέμα του δημοψηφίσματος με τον ηγέτη της αντιπολίτευσης Χρίστιαν Μιστκόσκι να αναρωτιέται «τι θα γίνει αν οι πολίτες αποφασίσουν να μην το δεχτούν; Είναι η πρόσκληση στο ΝΑΤΟ άκυρη; Και θα μπλοκαριστούν οι διαπραγματεύσεις στην ΕΕ;».
Όπως αναφέρει η εφημερίδα, τα πρακτικά περιλαμβάνουν και ορισμένες λεπτομέρειες που υποδηλώνουν τις προθέσεις του Αλέξη Τσίπρα.
Τον Ιανουάριο, ο κ. Τσίπρας εμφανιζόταν να θέλει να έχει κλείσει τη συμφωνία με την ΠΓΔΜ ταχέως και να πάει σε εκλογές με κύριο επιχείρημα το τέλος του μνημονίου. Τον Μάιο αυτή η αφήγηση απουσιάζει.
Όπως, επίσης, διαφορετική είναι η αντιμετώπιση της ΝΔ. Η στάση της αξιωματικής αντιπολίτευσης τον Ιανουάριο περιγράφεται ως ενδεχομένως θετική, ενώ τον Ιούνιο οι ηγέτες της ΠΓΔΜ εμφανίζονται βέβαιοι ότι συμφωνία με κυβέρνηση ΝΔ δεν μπορεί να υπάρξει.
Και στις δύο συσκέψεις το χάσμα ανάμεσα στην κυβέρνηση του Ζόραν Ζάεφ και στον Πρόεδρο Γκιόργκι Ιβάνοφ είναι ορατό.
Ο υπουργός Εξωτερικών της ΠΓΔΜ Νίκολα Ντιμιτρόφ γνωρίζει και την παραμικρή λεπτομέρεια των συνομιλιών και είναι ιδιαίτερα επίμονος στο ζήτημα του ταχύτερου δυνατού χρόνου επικύρωσης.
Παρότι οι συζητήσεις αυτές λαμβάνουν χώρα μήνες πριν από το δημοψήφισμα της 30ης Σεπτεμβρίου, η ανησυχία είναι έκδηλη.
Μάλιστα, προκύπτει ότι οι Αλβανοί ηγέτες της ΠΓΔΜ δεν είχαν πρόβλημα με την παράκαμψη του συγκεκριμένου βήματος. Σαφής αναφορά γίνεται και για κίνδυνο παρέμβασης από τη Ρωσία στην περιοχή με σκοπό να μην υπάρξει συμφωνία.
