Του Ιπποκράτη Δασκαλάκη*
Περιπλανώμενος πριν λίγες μέρες στη γενέτειρα μου Θεσσαλονίκη, αντίκρισα ένα τεράστιο πανό που έγραφε: «αν ζούσε σήμερα ο Μέγας Αλέξανδρος…». Εκτιμώ ότι η ερωτηματική φράση αναφέρονταν στους προβληματισμούς όλων μας, για το σημαντικό και ευαίσθητο θέμα του «Μακεδονικού» που οδήγησε χιλιάδες Έλληνες να συμμετάσχουν αυθόρμητα και μαζικά στα δύο πρόσφατα εντυπωσιακά συλλαλητήρια. Συνεχίζοντας την περιπλάνηση μου δεκάδες ανακατεμένες σκέψεις και σενάρια στριφογύρισαν στη φαντασία μου. Αισθήματα ανάμεικτα, εθνικής έξαρσης και περηφάνιας για λαμπρές περιόδους ακμής και δημιουργίας αλλά συνάμα απογοήτευσης και οργής για τραγικά γεγονότα και καταστροφές. Ανάμεσα σε όλες αυτές τις νοερές αντιπαραθέσεις σεναρίων και υποθέσεων, ανέτρεξα στην ίδια την ιστορία του μεγάλου στρατηλάτη, αναζητώντας μια απάντηση στο φανταστικό ερώτημα. Νομίζω ότι η καλύτερη απάντηση δίδεται από τον τρόπο που ο Μέγας Αλέξανδρος αντιμετώπισε εχθρούς, ουδέτερους και φίλους.
Όταν λοιπόν ο στρατηλάτης θα πήγαινε στα Σκόπια, πρώτα-πρώτα θα θυσίαζε στους θεούς των κατοίκων. Εν συνεχεία θα διόριζε «σατράπη», μάλλον τον Γκρουέφσκι. Δίπλα του θα έβαζε έναν μακεδόνα αξιωματούχο ως «θησαυροφύλακα» (οικονομική εξάρτηση, έλεγχος, καθοδήγηση). Παραδίπλα θα εγκαθιστούσε μια συμβολική μακεδονική φρουρά να θυμίζει διακριτικά, σε καλόπιστους και μη, τη στρατιωτική του ισχύ. Θα άφηνε εκεί πλήθος από επιστήμονες και αξιωματούχους για να διαδώσουν τον ελληνικό πολιτισμό και να βοηθήσουν στη θεσμική συγκρότηση του νέου κράτους. Ταυτόχρονα θα πάντρευε Μακεδόνες νέους με ντόπιες κοπέλες των τοπικών ελίτ. Γόνους των τοπικών αρχόντων θα έπαιρνε στην «αυλή» του να τον συνοδεύουν στις εκστρατείες του. Πιθανόν να δημιουργούσε και ένα επίλεκτο στρατιωτικό σώμα (από Αλβανούς και Σλαβομακεδόνες) που θα μοιράζονταν τη δόξα και τις επιτυχίες του ελληνικού-μακεδονικού στρατού. Η ακατανόητη τότε, για πολλούς Μακεδόνες, συμπεριφορά του Αλέξανδρου εφαρμόστηκε από την Ιλλυρία μέχρι τον Ινδό ποταμό. Aποτέλεσμα, η ελληνιστική παρουσία να επιζήσει πολύ περισσότερο στις περιοχές αυτές από τα ελληνιστικά κράτη που διαδέχθηκαν τον στρατηλάτη και νομοτελειακά -και λόγω μεταξύ τους ανταγωνισμών- υπέκυψαν στις ρωμαϊκές λεγεώνες.
Δεν σας απήντησα στο ερώτημα πως ο Μέγας Αλέξανδρος θα επέλυε το φλέγον θέμα του ονόματος αυτού του κράτους. Έχετε δίκαιο, δυστυχώς η μικρότητα μου δεν μπορεί να δώσει μια πειστική απάντηση. Απλά ανατρέχοντας στην ιστορία, προσπάθησα να ιχνηλατήσω τον τρόπο με τον οποίο θα προσέγγιζε το πρόβλημα ως «Μέγας», στρατηλάτης, πολιτικός και διπλωμάτης. Η προσέγγιση μου αυτή δε συνδέεται με καμία συγκεκριμένη γραμμή ή θέση επίλυσης αυτού του πολυσύνθετου προβλήματος. Δεν αποσκοπεί στην παρουσίαση συγκεκριμένου τρόπου ενεργείας. Απλά, με αφορμή ένα απλοϊκό και αγωνιώδες ερώτημα, προσπάθησα να φωτίσω τη μεγάλη εικόνα και να εστιάσω στον τελικό αντικειμενικό μας στόχο (υψηλή στρατηγική) που δεν πρέπει να χάνουμε από τα μάτια μας στην προσπάθεια διαμόρφωσης της τακτικής μας. Βασικό σημείο, πάντα μακριά και έξω από κάθε μορφή κομματικών και προσωπικών σκοπιμοτήτων και επιδιώξεων.
* Ο κ. Ιπποκράτης Δασκαλάκης είναι Υποστράτηγος (εα). Πτυχιούχος τμήματος Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών Παντείου Πανεπιστημίου. Μεταπτυχιακό στις Διεθνείς Σχέσεις και Στρατηγικές Σπουδές στο Πάντειο Πανεπιστήμιο.Διευθυντής Μελετών του Ελληνικού Ινστιτούτου Στρατηγικών Μελετών (ΕΛΙΣΜΕ). Συνεργάτης του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων (ΙΔΙΣ).Διαλέκτης στη Σχολή Εθνικής Αμύνης (ΣΕΘΑ).
Φωτογραφία: AP/Giannis Papanikos
