Του Αλέξανδρου Σκούρα
Κατέβηκε τελικά από τις στάσεις του μετρό και ύστερα από σχετική παρέμβαση του αρμόδιου Υπουργού η αφίσα του “Κινήματος υπέρ της ζωής” εναντίον των αμβλώσεων μετά από έντονη κατακραυγή.
Από τη μια μεριά, η ΣΤΑΣΥ πριν την υπουργική παρέμβαση είχε δηλώσει ότι πρόκειται για μια διαφήμιση όπως όλες οι άλλες που μπαίνουν σε χώρους του Μετρό, ότι ο διαφημιζόμενος φορέας “ κατέβαλε κανονικά το προβλεπόμενο ποσό για τη φιλοξενία του πόστερ”, ότι “ μπορεί κανείς να διαφωνεί με το περιεχόμενο του προβαλλόμενου μηνύματος αλλά κατά τη γνώμη μας δε στοιχειοθετείται λόγος για να μην υπάρχει η διαφήμιση” καθώς άλλωστε “προσφάτως φιλοξενήθηκε αφίσα και του vegan κινήματος όπου και είχαμε αντιδράσεις από την άλλη πλευρά”.
Από την άλλη πλευρά, ο αρμόδιος Υπουργός δικαιολογεί την απόφασή του λέγοντας ότι η αφίσα στρέφεται “εναντίον ενός απολύτως κατοχυρωμένου και αναμφισβήτητου δικαιώματος των γυναικών” και ότι “οι καμπάνιες που γίνονται στους δημόσιους χώρους δεν πρέπει να διχάζουν την κοινή γνώμη ούτε ασφαλώς να προσβάλουν γυναίκες που έχουν αναγκαστεί να κάνουν μια τέτοια δύσκολη επιλογή στη ζωή τους”.
Το περιεχόμενο της συγκεκριμένης αφίσας βεβαίως σηκώνει πολλή συζήτηση - άλλωστε αυτός είναι και ο επικοινωνιακός στόχος των δημιουργών της. Όμως παράλληλα, και σημαντικότερα, εγείρεται και ένα ευρύτερο ζήτημα αρχής: Ποια είναι εντέλει τα γενικά κριτήρια βάσει των οποίων θα αποφασίζεται στο εξής η καταλληλότητα της παρουσίασης ενός πληρωμένου μηνύματος στο μετρό;
Θα πρέπει άραγε τα μηνύματα αυτά να μην αμφισβητούν τον ισχύοντα νόμο; Θα πρέπει να μην διχάζουν την κοινή γνώμη; Να μην προσβάλλουν ομάδες του πληθυσμού; Και ποιος θα αποφασίζει για όλα αυτά, τα οποία είναι σε πολύ μεγάλο βαθμό ζητήματα ερμηνείας;
Εφόσον η ΣΤΑΣΥ, το Υπουργείο, η Κυβέρνηση αποφάσισαν ότι θα παρέχουν χώρους διαφήμισης στο μετρό, ανέλαβαν ταυτόχρονα την πολύ ευαίσθητη και συγκεκριμένη ευθύνη να διατυπώσουν ρητά έναν κώδικα δεοντολογίας γενικό, σαφή καθολικό στην εφαρμογή του και προβλέψιμο. Οι ad hoc αποφάσεις, ανεξάρτητα του αν είναι σωστές ή λάθος στην εκάστοτε περίπτωση, είναι δείγμα μιας επικίνδυνης αυθαιρεσίας.
Κακώς λοιπόν ανεβαίνουν διαφημίσεις στο μετρό χωρίς να υπάρχει σαφής κανόνας δεοντολογίας ως προς το τι επιτρέπεται και τι όχι, και βεβαίως κακώς κατέβηκε η συγκεκριμένη διαφήμιση έτσι όπως κατέβηκε. Από την αρχή μέχρι το τέλος της, αυτή η ιστορία είναι ένα λάθος.
Και ας πάμε τώρα στο πιο σαφές σενάριο: Έστω ότι αύριο το “Κίνημα υπέρ της ζωής” αποφασίζει αντί να διαφημιστεί στο μετρό, να κάνει μια διαδήλωση εναντίον των αμβλώσεων στο κέντρο της Αθήνας, τηρώντας τους σχετικούς νόμους και επιδεικνύοντας τις ίδιες αφίσες ως πανό. Εκεί πώς θα αντιδράσουμε άραγε - ιδίως οι φιλελεύθεροι;
Εδώ τα πράγματα γίνονται απολύτως ξεκάθαρα: Η ελευθερία του λόγου δεν υπάρχει για να συζητάμε τον καιρό. Σκοπός της είναι η κριτική, η αμφισβήτηση, η προσπάθεια της πειθούς και της αλλαγής. Και για να επωφελούμαστε από τα θετικά αποτελέσματα αυτής της κριτικής, οφείλουμε να καταβάλλουμε προθύμως το τίμημα και της έκθεσής μας σε χαζές ή και προκλητικές απόψεις.
