Οι κοσμικής σημασίας αλλαγές, γεωπολιτικές και τεχνολογικές, που συντελούνται καθημερινά γύρω μας, θέτουν υπό διακινδύνευση όλα όσα γνωρίζαμε και απαιτούν εγρήγορση και διαρκή ενημέρωση. Και το Δίκαιο μεταβάλλεται συνεχώς και αυτό. Διεθνοποιείται, αλλάζει μορφή. Η Κύπρος είναι σταυροδρόμι των εξελίξεων αυτών, σημειώνει ο πρώην Υπουργός, Καθηγητής και Πρόεδρος του Επιστημονικού Συμβουλίου της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Λευκωσίας, Αντώνης Μανιτάκης
Συνέντευξη στον Γιώργο Δασκαλόπουλο
- Κύριε Μανιτάκη, πριν σχεδόν ένα χρόνο, πραγματοποιήσατε μια εντυπωσιακή στροφή στην πλούσια ακαδημαϊκή σταδιοδρομία σας, αναλαμβάνοντας Πρόεδρος του Επιστημονικού Συμβουλίου της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Λευκωσίας. Τι ήταν αυτό που σας οδήγησε στη Λευκωσία και την κυπριακή ακαδημαϊκή κοινότητα;
Προφανώς η ποιότητα της ακαδημαϊκής δουλειάς που γίνεται και αναγνωρίζεται διεθνώς στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας. Το πανεπιστήμιο συγκαταλέγεται πλέον, επίσημα, στα 800-1000 καλύτερα του κόσμου, σύμφωνα με το Times Higher Education World University Rankings 2021. Η Νομική Σχολή αξιολογήθηκε από εξωτερικούς κριτές πέρυσι και πήρε πιστοποίηση με άριστα (9). Διατηρεί σχέσεις ακαδημαϊκής και ερευνητικής συνεργασίας και με τις τρεις Νομικές Σχολές της Ελλάδος. Και βέβαια με ερευνητικά κέντρα και πανεπιστήμια του εξωτερικού.
Θα ήθελα ενδεικτικά να προσθέσω σε αυτά, τις πάνω από 10 διαδικτυακές επιστημονικές εκδηλώσεις (συζητήσεις), που διοργανώθηκαν και διοργανώνονται μέχρι και τώρα με καθηγητές, επιστήμονες εγνωσμένου κύρους και επιστημονικά κέντρα των Νομικών
Σχολών της Ελλάδος.
Θα συνιστούσα ένθερμα όσους μας διαβάζουν και ενδιαφέρονται να μάθουν, να τις παρακολουθήσουν στο YouTube ή στις αναρτήσεις ηλεκτρονικών βιντεοσκοπήσεων της Σχολής.
- Έχοντας αδιαμφισβήτητα κορυφαία εμπειρία για τις νομικές σπουδές στην Ελλάδα, πως τις συγκρίνετε με το επίπεδο των αντίστοιχων σπουδών στην Κύπρο;
Δεν νομιμοποιούμαι να μιλήσω για όλες τις Νομικές Σχολές της Κύπρου, αλλά μόνον για τη δική μας. Θα απαντούσα χωρίς αμφιβολία ισάξια, και σε ό, τι αφορά τα αριθμόν των φοιτητών ανά διδάσκοντα, αρκεί να λάβει κανείς υπόψη του ότι στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας ο ανώτατος αριθμός φοιτητών για κάθε μάθημα είναι 30 φοιτητές και στην Ελλάδα 500 ή και παραπάνω. Υπάρχει καθημερινή προσωπική επαφή διδασκόντων και φοιτητών και άρα η διαδικασία μάθησης είναι και αυτή προσωπική και άμεση.
- Για όσους Έλληνες σκέφτονται τις σπουδές στο εξωτερικό, το Brexit διαμόρφωσε μια σειρά εμποδίων που καθιστούν δυσκολότερη και ακριβότερη τη φοίτηση στη Μεγάλη Βρετανία. Θεωρείτε ότι η Κύπρος, γίνεται μια ισχυρή εναλλακτική πρόταση; Και ποια πλεονεκτήματα μπορεί να παρουσιάζει;
Πολλά, πέρα από τα οικονομικά. Πρώτον, οι Ελλαδίτες μπορούν να σπουδάσουν ελληνικό δίκαιο και να έχουν πτυχίο ισότιμο και αντίστοιχο των ελληνικών νομικών σχολών. Κύπριοι και Ελλαδίτες μπορούν να παρακολουθήσουν τα μαθήματα αγγλικού (κοινού) δικαίου στο αντίστοιχο τμήμα που υπάρχει στη Νομική Λευκωσίας.
Αλλά και όσοι επιλέξουν να σπουδάσουν ελληνικό ή κυπριακό δίκαιο έχουν την δυνατότητα να παρακολουθήσουν κατ΄επιλογήν μαθήματα του Κοινού Δικαίου. Η δυνατότητα εξοικείωσης των φοιτητών με την αγγλική ορολογία και τη Λογική του Κοινού Δικαίου είναι ένα μεγάλο συγκριτικό πλεονέκτημα για τον γνωστικό εξοπλισμό των και αυτό θα φανεί τόσο στην άσκηση του δικηγορικού ή δικαστικού επαγγέλματος όσο και στις μεταπτυχιακές σπουδές τους.
- Ερχόμενοι στα καθ’ ημάς, τώρα. Γνωρίζοντας ότι το Πανεπιστήμιο Λευκωσίας έχει περισσότερα από 25 χρόνια εμπειρίας στις νομικές σπουδές και ένα πλήρες πρόγραμμα στο Ελληνικό Δίκαιο, το οποίο διδάσκεται από κορυφαίους ακαδημαϊκούς νομικούς και μάχιμους δικηγόρους στην Κύπρο και στην Ελλάδα, τι είναι αυτό που μπορεί να περιμένει ένας Έλληνας φοιτητής που θα κάνει αυτήν την επιλογή για τις σπουδές του;
Πέρα από αυτά που ανέφερα πιο πάνω, αυτό που αποκτά ένας φοιτητής νομικών σπουδών στη Κύπρο είναι η ένταξή του σε ένα ακαδημαϊκό περιβάλλον πλήρως διεθνοποιημένο, ανοικτό στο κόσμο και στις διεθνείς εξελίξεις. Οι κοσμικής σημασίας αλλαγές, γεωπολιτικές και τεχνολογικές, που συντελούνται καθημερινά γύρω μας, θέτουν υπό διακινδύνευση όλα όσα γνωρίζαμε και απαιτούν εγρήγορση και διαρκή ενημέρωση, κλονίζουν μάλιστα πολλές από τις παλαιές βεβαιότητές μας. Και το Δίκαιο μεταβάλλεται συνεχώς και αυτό. Διεθνοποιείται, αλλάζει μορφή. Η Κύπρος είναι σταυροδρόμι των εξελίξεων αυτών.
Εισπράττει άμεσα τον αντίκτυπό τους. Ένας φοιτητής της Νομικής γίνεται αναγκαστικά αποδέκτης όλων αυτών, δέχεται πολλά ερεθίσματα και όχι μόνον από τα μαθήματα, αλλά και από τις διαλέξεις, τα σεμινάρια, τα συνέδρια και τις διεθνείς επιστημονικές συναντήσεις που γίνονται στην πρωτεύουσα της Κύπρου, στη Λευκωσία. Το πανεπιστήμιο είναι δεμένο με όλα αυτά και συμμετέχει ενεργά. Στον φοιτητή εναπόκειται να τα συνειδητοποιήσει και να επωφεληθεί.
- Αν δεν κάνω λάθος, μάλιστα, το Τμήμα Νομικής είναι το μοναδικό στον κόσμο που προσφέρει συγκριτική νομική εκπαίδευση από τη σκοπιά του Κοινοδικαίου, του Ηπειρωτικού Δικαίου και του Μικτού Νομικού Συστήματος. Πως μεταφράζεται αυτό για τα εφόδια που αποκτά ένας φοιτητής νομικών σπουδών;
Τα όσα ανέφερα πιο πάνω ισχύουν ως απάντηση και σε αυτό που με ρωτάτε. Με μία φράση, ο συγκριτικός, ηπειρωτικού και κοινού δικαίου, εξοπλισμός ενός φοιτητή Νομικής στην Κύπρο είναι το μεγαλύτερο συγκριτικό πλεονέκτημα που αποκτά και μπορεί να αποδειχθεί πολύτιμο για την σταδιοδρομία του.
- Διάβασα πρόσφατα ότι η Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Λευκωσίας έγινε δεκτή στο Δίκτυο Δεξαμενών Σκέψης και Ακαδημαϊκών Οργανισμών του ΟΑΣΕ, ενώ κατέστη και η πρώτη ακαδημαϊκή μονάδα κυπριακού ιδρύματος τριτοβάθμιας εκπαίδευσης που γίνεται δεκτή ως πλήρες θεσμικός μέλος στο Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Δικαίου (ELI). Τι μπορεί να σημαίνουν αυτές οι διακρίσεις για τους φοιτητές σας;
Με τη συμμετοχή σε διεθνή φόρα, όπως το ELI (European Law Institute), το Πανεπιστήμιο Λευκωσίας διευρύνει τόσο την παρουσία όσα και την ενεργό ανάμιξή του σε fora προαγωγής του οριζόντιου επιστημονικού διαλόγου, υπό συνθήκες πρωτόγνωρες για τα παραδοσιακά δεδομένα της εθνοκεντρικής νομικής επιστήμης, γεγονός το οποίο είναι ενδεικτικό μίας ευρύτερης κουλτούρας υπέρβασης των στεγανών και προώθησης της καινοτομίας, από την οποία οι φοιτητές μπορούν να επωφεληθούν τα μέγιστα.
Όλα αυτά τα επιτεύγματα αποτελούν απόδειξη τρανή, διεθνώς αναγνωρισμένη της ακαδημαϊκής αξίας του Πανεπιστημίου Λευκωσίας, που γίνεται ανταγωνιστικό όχι μόνον με τα ελληνικά πανεπιστήμια αλλά και με τα ξένα. Χαρακτηριστικά αναφέρω το ιδιαίτερα δραστήριο Κέντρο Ανοικτών Προβλέψεων «Μακριδάκης», που διευθύνει ο Σπύρος Μακριδάκης, γνωστός ανά τον κόσμο στην ειδικότητα του, που επικεντρώνεται σε έρευνες παγκόσμιας εμβέλειας στον θεμελιώδη τομέα των προβλέψεων (forecasting). Πολύ αγαπητός φίλος και συνάδελφος από τα παλιά. Ένας εξαιρετικός, και αφοσιωμένος ερευνητής που τιμά 30 χρόνια την Ελλάδα και τώρα την Κύπρο, στο εξωτερικό.
- Μετά την απόφαση του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατά Ουγγαρίας(Υπόθεση C-66/18) πιστεύετε ότι υπάρχει κάποια ελπίδα να παρακαμφθεί η απόλυτη και αναχρονιστική διάταξη του άρθρου 16 του Συντάγματος και να επιτραπεί η εγκατάσταση και λειτουργία μη κρατικών πανεπιστημίων στην Ελλάδα;
Ανοίγονται πράγματι κάποιες νέες προοπτικές που για να αξιοποιηθούν χρειάζονται ωστόσο, την πρόκληση μια δίκης από τα Ελληνικά δικαστήρια και ειδικά από το ΣτΕ, μόνο που όλα αυτά απαιτούν χρόνο και θα αργήσει μια σχετική απόφαση. Επειδή όμως το περιβάλλον είναι ευνοϊκό πιστεύω πως αξίζει τον κόπο να επιχειρηθεί μία δίκη ώστε να καταστεί η σχετική συνταγματική διάταξη ανενεργή, όπως έγινε με τη συνταγματική διάταξη για τον βασικό μέτοχο, πρίν από την προσεχή Αναθεώρηση του Συντάγματος.
*Ο κ. Αντωνης Μανιτάκης είναι διακεκριμένος Καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου, Ομότιμος Καθηγητής του ΑΠΘ, πρώην Υπουργός, Καθηγητής και Πρόεδρος του Επιστημονικού Συμβουλίου της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Λευκωσίας
