Η Ζήτηση για υπηρεσίες Υγείας, εκτός αυτών της Πρόληψης,
είναι ασυνεχής, απρόβλεπτη, ακανόνιστη. Οι υπηρεσίες Υγείας,αντιμετωπίζουν απειλές
για την ανθρώπινη υπόσταση, έχουν αξία αν παρασχεθούν ακριβώς
και μόνο τη στιγμή που εμφανίζονται οι ανάγκες.
Kenneth Arrow
Τόσο τα μοναδικά χαρακτηριστικά και η φύση των υπηρεσιών υγείας όσο και η τεράστια σημασία ενός σύγχρονου Συστήματος Υγείας, αναδεικνύονται ακόμα περισσότερο στη σημερινή υγειονομική απειλή της πανδημίας. Ένα ΕΣΥ με ισότιμη και καθολική πρόσβαση, με διαφάνεια, ανταποκρισιμότητα, με απολογισμό και μετρήσιμα ποσοτικά και ποιοτικά αποτελέσματα, έχει τεράστια σημασία για την ποιότητα ζωής, την κοινωνική ευημερία, την αναδιανομή του εισοδήματος, την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας.
Η Υγεία των πολιτών είναι ευθύνη του κράτους και αποτελεί στοιχείο κάθε πολιτισμένης Κοινωνίας. Για να επιτελέσει όμως τους ρόλους του αυτούς, η Επαγγελματική Διοίκηση και οι Αποτελεσματικές Οργανωτικές Δομές, με τα σύγχρονα εργαλεία διοίκησης, αποτελούν βασική και κρίσιμη προϋπόθεση, πρώτη προτεραιότητα κάθε κυβέρνησης. Οι τεράστιες σημερινές συγκινητικές δωρεές και κάθε είδους προσφορές στο ΕΣΥ των επιχειρήσεων του ιδιωτικού τομέα της οικονομίας, στα πλαίσια της Εταιρικής Κοινωνικής τους Ευθύνης, οι προσλήψεις προσωπικού, τόσο χρήσιμες και απαραίτητες, δεν θα παράγουν πολύ περισσότερες και καλύτερες υπηρεσίες υγείας, αν δεν αξιοποιηθούν από επαγγελματίες μάνατζερς και όχι από σημερινά και χθεσινά κομματικά στελέχη, συνδικαλιστές και αποτυχόντες πολιτευτές που βαφτίζονται Διοικητές.
Στους σημερινούς Δημοσιονομικούς περιορισμούς και συγχρόνως με τα συνεχώς αυξανόμενα κόστη των υπηρεσιών υγείας, λόγω γήρανσης του πληθυσμού, ακριβότερων υλικών της ιατρικής τεχνολογίας, ευρύτερης κάλυψης του πληθυσμού κλπ, η τυφλή, μονοδιάσταση, λαϊκίστικη ρητορία για περισσότερα λεφτά και προσλήψεις χωρίς όρους, διαιωνίζει την επιβίωση των αναχρονιστικών δομών και λειτουργιών.. Οι πολύτιμοι πόροι πουθενά δεν μπορεί να σπαταλούνται και η χρήση τους να μην υπακούει σε όρους μεγιστοποίησης της κοινωνικοοικονομικής αποτελεσματικότητας, όσο ιερός και να είναι ο σκοπός.
Το ΕΣΥ είναι ένα παραγωγικό σύστημα που πρέπει να λειτουργεί και να παρέχει υπηρεσίες υγείας ολόκληρο το εικοσιτετράωρο. Για να παραχθούν και παρασχεθούν οι υπηρεσίες υγείας, χρειάζεται κάθε φορά να συνδυαστούν και να συντονιστούν, ανθρώπινο δυναμικό πλήθους επαγγελματικών ειδικοτήτων, από τις πλέον χαμηλής μέχρις τις πλέον υψηλής επιστημονικής εξειδίκευσης, όπως αντίστοιχα υλικά και εξοπλισμός υψηλής τεχνολογίας. Το Δημόσιο Σύστημα υγείας, δεν αποτελεί μια τυπική Δημόσια υπηρεσία όπως πολλές άλλες, πολεοδομία, φορολογική διοίκηση κλπ, που μπορεί να διακόπτει τη λειτουργία της το μεσημέρι, τις γιορτές ή το σαββατοκύριακο και να συνεχίζει αύριο ή μεθαύριο. Οι άλλες υπηρεσίες μπορούν να περιμένουν, οι υπηρεσίες υγείας όμως όχι. Ανάλογα δε με τη σοβαρότητα της ανάγκης, αν δεν παρασχεθούν μόνο την κρίσιμη στιγμή, μετά μπορεί να είναι άχρηστες.
Οι υπηρεσίες υγείας, όταν παράγονται Δημόσια, κοστίζουν όσο το κόστος παραγωγής τους σε ανθρώπινους πόρους και υλικά, ενώ όταν παράγονται ιδιωτικά θα πρέπει να προστεθεί και το κέρδος των επιχειρήσεων. Εκτός από παράγοντες όπως, οικονομίες κλίμακας που μπορεί να πραγματοποιεί το Δημόσιο Σύστημα, η καθολική κάλυψη, οι επιλεγμένες υπηρεσίες στις οποίες επικεντρώνεται συχνά ο Ιδιωτικός τομέας, η δημόσια παραγωγή τους, μπορεί να είναι φθηνότερη στην κοινωνία. Αυτό αν δεν μεσολαβούν ποικίλες μορφές Δημόσιας σπατάλης, συχνά διαφθοράς, αναποτελεσματικής λειτουργίας και αναχρονισμών στη δημόσια παραγωγή. Η παραγωγή δεν χρειάζεται να συμπίπτει πάντα με την παροχή. Η παροχή θα είναι δημόσιο αγαθό, ενώ η παραγωγή μπορεί να συμφέρει να γίνεται ιδιωτικά στα πλαίσια συμπληρωματικότητας και συνεργασίας Δημόσιου και Ιδιωτικού τομέα.
Στο πλαίσιο και τη φιλοσοφία αυτή, χωρίς να χάνεται κανείς στην απεραντοσύνη των θεμάτων του χώρου της Υγείας, με βάση το τόσο αυτονόητο που συχνά αγνοείται, πως άλλο άσκηση Ιατρικής και άλλο άσκηση Διοίκησης, που καμία σχέση δεν έχει το ένα με το άλλο, προτάσεις και κατευθύνσεις όπως η παρακάτω, θα μπορούσαν να συμβάλουν στη δημιουργία ενός νέου ΕΣΥ που έχουμε ανάγκη.
1.α. Επιλογή Διοικητών για Νοσοκομεία και Περιφερειακές Διοικητικές δομές, με αποδεδειγμένη Εμπειρία και Γνώσεις Διοίκησης, κυρίως με σπουδές Διοίκησης και Οικονομικών της Υγείας.
β. Η επιλογή πρέπει να γίνεται από Ανεξάρτητη, θεσμοθετημένη, Ανώτατη Επιτροπή Αξιολόγησης Στελεχών Υγείας υψηλού κύρους. Ο υπουργός διορίζει μόνο από τον κατάλογο επιλογών της Επιτροπής αυτής.
γ. Η κάθε Θητεία διορισμού, συνδέεται με Συμβόλαιο Αποδοτικότητας με πολύ συγκεκριμένους και σαφείς στόχους επίδοσης που αξιολογούνται τακτικά.
2. Αποτελεσματική Διοίκηση χωρίς ουσιαστική Αποκέντρωση και κατάργηση των σημερινών παρωχημένων Οργανωτικών Δομών και αδιοίκητων καθεστώτων δεν μπορεί να υπάρξει.
α. Το Υπουργείο χαράσσει Πολιτική Υγείας, εποπτεύει, ελέγχει, κατευθύνει με ολιγομελή τμήματα εξειδικευμένων στελεχών, ενώ πλήθος σημερινών αρμοδιοτήτων του, μαζί με το αναρίθμητο προσωπικό, μεταφέρονται στα Περιφερειακά Συστήματα, εκεί όπου παράγονται οι υπηρεσίες υγείας.
β. Δημιουργία ισχυρών Περιφερειακών Δομών, που ασκούν και εφαρμόζουν Πολιτικές Υγείας, όχι διεκπεραίωσης, που δεν υπάγονται στις Υπηρεσίες της Διοικητικής Περιφέρειας, ενώ καταργούνται τα όρια των σημερινών Υγειονομικών Περιφερειών όπως ορίστηκαν από συγχωνεύσεις το 2007 και επανέρχονται στα προηγούμενα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το αδιοίκητο για Σύστημα Υγείας καθεστώς στη Δυτική Ελλάδα με τη συγχώνευση 4 Περιφερειών.
γ. Οι Υγειονομικές Περιφέρειες ή Περιφερειακά Συστήματα, είναι ΝΠΔΔ και αποκτούν Διοικητικά Συμβούλια, καταργώντας το σημερινό παράδοξο, όπου ο ΝΠΔΔ δεν έχει Δ.Σ.
δ. Τα Νοσοκομεία αποτελούν Αποκεντρωμένες Μονάδες του Περιφερειακού Συστήματος και είναι ΝΠΙΔ για μεγαλύτερη ευελιξία λειτουργίας και εισαγωγή συστήματος αμοιβών των γιατρών με αξιολόγηση του παραγόμενου έργου. Αποκτούν πάλι Συμβούλια Διοίκησης από Διοικητή και Προϊσταμένους των Υπηρεσιών του Νοσοκομείου (Ιατρικής, Νοσηλευτικής, Διοικητικής). Καταργούνται τα σημερινά Διοικητικά Συμβούλια από εκπροσώπους εντός και εκτός Νοσοκομείου, συνδικαλιστικής και κομματικής προέλευσης.
3. Το ΕΣΥ με τις τεράστιες ποσότητες και τις επαναλαμβανόμενες ανάγκες, πρέπει να αξιοποιήσει την ισχυρή διαπραγματευτική του δύναμη απέναντι στους προμηθευτές, για καλύτερες τιμές και ποιότητα υλικών σε σχέση με τα δεδομένα της αγοράς.
α. Με Συγκεντρωτικούς Διαγωνισμούς Ενιαίων Προδιαγραφών σε Περιφερειακό αλλά και Κεντρικό επίπεδο, ανάλογα με την κατηγορία υλικών, μπορεί να σταματήσει ο κατακερματισμός των προμηθειών, οι αδιαφανείς και χρονοβόρες διαδικασίες, οι υψηλότερες και διαφορετικές τιμές.Από αυτούς προμηθεύονται τα Νοσοκομεία των οποίων η Διοίκηση είναι μόνο υπεύθυνη για την εσωτερική διαχείριση και χρήση.
β. Καθιέρωση του Αλληλόχρεου Λογαριασμού μεσολαβούσας Τράπεζας, για πληρωμή των προμηθευτών στην ώρα τους, καταργώντας τις τεράστιες καθυστερήσεις πληρωμών, αφορμή για πολύ υψηλότερες και ανεξέλεγκτες τιμές.
Με προτάσεις σαν αυτές και αξοποιώντας την πολύτιμη εμπειρία των μεταρρυθμίσεων του 2001 (Ν2889 και 2955) η χώρα πρέπει και μπορεί να αποκτήσει ένα σύγχρονο ΕΣΥ που το έχει ανάγκη. Για να αξιοποιήσει τις τεράστιες δυνατότητες των Ευρωπαϊκών πόρων χρηματοδότησης όπως του ESM, τη σύγχρονη εμπειρία και γνώση χωρίς τους αναχρονισμούς και αγκυλώσεις του παρελθόντος. Στο πρόγραμμα του Σουηδικού Σοσιαλδημοκρατικού κόμματος, 100 περίπου χρόνια πριν, το 1925, αναφέρονταν ρητά πως "Δεν πρέπει σε καμία περίπτωση τη διοίκηση των Δημοσίων Επιχειρήσεων και Οργανισμών μας να την αναθέσουμε σε κομματικά μας στελέχη και αποτυχόντες πολιτευτές. Θα πρέπει να την αναθέσουμε σε στελέχη με Γνώση και Εμπειρία, καταξιωμένα από την Αγορά.
Αν αυτό ισχύει για όλους τους Δημόσιους Οργανισμούς, στη Διοίκηση των μονάδων του ΕΣΥ που αφορά την Υγεία των πολιτών, για τους λόγους που αναφέραμε ως τώρα, ισχύει αποκλειστικά..
