Ο Ακαδημαικός, Καθηγητής Χρήστος Ζερεφός* μιλάει στο Liberal για την πρόσφατη συνάντησή του με τον πρωθυπουργό, την πρόταση που κατέθεσε στον ΟΗΕ η Διεύθυνση Κλιματικής Αλλαγής του Υπουργείου Εξωτερικών και για τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στο περιβάλλον. Επισημαίνει ακόμα, την ανάγκη απεξάρτησης της χώρας από τον λιγνίτη και το πετρέλαιο και αισιοδοξεί για τις γενναίες αλλαγές που πρέπει να πραγματοποιηθούν ώστε να ισορροπήσει στο μέλλον, ο άνθρωπος με τη φύση.
Συνέντευξη στον Ανδρέα Ζαμπούκα
- Κύριε καθηγητά, είστε ένας από τους επιστήμονες που βρίσκονται πάντα στη διάθεση της πολιτείας για να προσφέρετε τις υπηρεσίες σας. Τι αποκομίσατε από την πρόσφατη συνάντησή σας με τον πρωθυπουργό; Υπάρχει αυτή τη φορά η πολιτική βούληση για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής στην Ελλάδα;
Πιστεύω πως ναι. Γιατί αυτή τη φορά δεν εκφράστηκαν μόνο ενδιαφέρον και ευχολόγια. Διαπίστωσα ότι ο κ. Μητσοτάκης είναι απολύτως ενήμερος σε επίπεδο αριθμών αλλά και στο τι πραγματικά συμβαίνει με την κλιματική αλλαγή στην διεθνή κοινότητα. Συζητήσαμε για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων στο περιβάλλον αλλά και στην πολιτιστική κληρονομιά της Ελλάδας.
- Σας φάνηκε αποφασισμένος;
Είναι όντως αποφασισμένος. Και ο ίδιος ο πρωθυπουργός και ο υπουργός Ενέργειας Κωστής Χατζηδάκης έχουν δεδηλωμένη διάθεση για την ενεργειακή απεξάρτηση της χώρας από τον λιγνίτη και το πετρέλαιο. Κατανοούν απολύτως την ανάγκη στροφής στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, πράγμα που θα σηματοδοτήσει και τον χαρακτήρα της ενεργειακής τους πολιτικής από δω και πέρα.
Το σημαντικότερο όμως είναι η πλήρης συνειδητοποίηση της κατάστασης, μέσα από τους αριθμούς: Η Έκθεση της Τραπέζης της Ελλάδος προβλέπει πως αν δεν λάβουμε μέτρα, καθ΄όλη την διάρκεια του 21ου αιώνα, το κόστος που θα προκαλέσει η κλιματική αλλαγή θα ανέλθει στα 700 δισεκατομμύρια! Ένα ποσό διπλάσιο από το ελληνικό χρέος.
- Αναφέρεστε συχνά σε αριθμούς για να πείσετε για τους κινδύνους…
Μα πώς αλλιώς; Ο Πασκάλ έλεγε «αν μπορώ να εκφράσω κάτι με αριθμούς, μπορώ και να το καταλάβω». Μόνο με μετρήσεις μπορούμε να ξυπνήσουμε τις συνειδήσεις των πολιτών και να τους στρέψουμε σε έμπρακτη συμμετοχή στις αποφάσεις των κυβερνήσεων για προστασία του περιβάλλοντος.
- Τι περιλαμβάνει η πρόταση που κατέθεσε στον ΟΗΕ η Διεύθυνση Κλιματικής Αλλαγής του Υπουργείου Εξωτερικών;
Είναι μία πρόταση στη βάση των εισηγήσεων του Κέντρου Έρευνας Φυσικής της Ατμόσφαιρας και Κλιματολογίας της Ακαδημίας Αθηνών, για συντονισμένες δράσεις.
Η ελληνική πρωτοβουλία, υποστηρίζεται από τον Παγκόσμιο Μετεωρολογικό Οργανισμό (WMO) και την UNESCO. Είναι επιλογή του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ Antonio Guterres, και θα είναι μια από τις εννέα Εμβληματικές Προτάσεις που θα συζητηθούν στην Σύνοδο για την κλιματική αλλαγή.
Το σημαντικό είναι πως πρόκειται για ελληνική πρόταση η οποία στοχεύει στη λήψη μέτρων και τη δημιουργία μηχανισμών για την προστασία της πολιτιστικής και φυσικής κληρονομιάς, την ενίσχυση της ανθεκτικότητας και των προσαρμοστικών δυνατοτήτων της, καθώς και την προώθηση της έρευνας και της εκπαίδευσης. Πάρτε παράδειγμα το Φαράγγι της Σαμαριάς ή άλλα μνημεία της φύσης στην Ελλάδα. Οφείλουμε να τα προστατεύσουμε, από όσα μπορεί να αλλοιώσουν την φυσιογνωμία εξαιτίας των κλιματικών επιδράσεων.
Ο κ. Μητσοτάκης πρόκειται να αναπτύξει στην Νέα Υόρκη, σε επίπεδο αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων, την σημασία της πρωτοβουλίας και έχω την τιμή να είμαι ο επισπεύδων εμπειρογνώμονας εκ μέρους της ελληνικής κυβέρνησης.
- Τι έχει αλλάξει στην συμπεριφορά της φύσης τα τελευταία χρόνια; Ζούμε στις πόλεις και η εικόνα των αλλαγών για μας, είναι, πολλές φορές, μόνο τηλεοπτική…
Η σύσταση της ατμόσφαιρας έχει αλλάξει. Το διοξείδιο του άνθρακα έχει αυξηθεί κατά 25% τα τελευταία χρόνια, με αποτέλεσμα την αύξηση της θερμοκρασίας στην ατμόσφαιρα η οποία συμπαρασύρει τη θάλασσα, τους ωκεανούς και τα έμβια όντα. Στο παρελθόν απαιτούνταν χιλιάδες χρόνια για να γίνουν τέτοιες μεταβολές στο διοξείδιο του άνθρακα.
Είναι γεγονός ότι απ'' όλα τα στοιχεία που έχουμε συλλέξει με επιστημονικές μεθόδους ποτέ στο παρελθόν δεν παρουσιάζονταν τόσο συχνά ακραία καιρικά φαινόμενα μέσα σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα. Τα τελευταία πενήντα χρόνια σε όλο τον πλανήτη έχουμε δει περισσότερους καύσωνες, πλημμύρες και φαινόμενα ξηρασίας, από ποτέ.
- Στη χώρα μας πως αισθητοποιούνται οι συνέπειες;
Στην περίπτωσή μας, η άνοδος της θερμοκρασίας τα τελευταία εκατό καλοκαίρια έχει αγγίξει τους δυόμισι βαθμούς Κελσίου. Το κλίμα θα ευνοήσει την εξάπλωση ασθενειών και τα επόμενα χρόνια ο μισός πλανήτης προβλέπεται να υποφέρει από επικίνδυνες περιόδους καύσωνα. Για παράδειγμα, περιοχές όπου ενδημούσε η ελονοσία αναμένεται να λειτουργήσουν ως διαβιβαστές νοσημάτων και ασθενειών, όπως η ελονοσία, εξαιτίας των κουνουπιών.
- Διαπιστώνεται ότι σε επίπεδο πρόληψης ο πλανήτης βελτιώνεται;
Έχουμε ανάγκη από γενναίες πολιτικές αποφάσεις. Υπάρχει όμως μία αισιοδοξία στο επίπεδο των μηχανισμών της κρατικής προστασίας. Στη Γαλλία για παράδειγμα, μια μέτρηση δείχνει ότι από φυσικές καταστροφές είχαμε το 2003, 15 χιλ θύματα ενώ αυτήν την χρόνια μόνο 1500. Αυτό σημαίνει ότι μαθαίνουμε να προφυλασσόμαστε.
- Πρέπει να αλλάξουμε τρόπο ζωής; Αρχής γενομένης από τον δυτικό κόσμο;
Πρέπει να απεξαρτηθούμε από οτιδήποτε προκαλεί ζημιά στη φύση και στο περιβάλλον. Να αλλάξουμε συνήθειες σε ό τι αφορά την ενέργεια πρωτίστως και κατ΄επέκταση στην αλλοίωση των περιβαλλοντικών όρων. Ειδικά στην Ελλάδα, οφείλουμε να απανθρακοποιήσουμε την οικονομία και να στραφούμε στις ΑΠΕ. Είμαστε ευλογημένοι χάρη στον ήλιο και στον άνεμο και επιμένουμε να το αγνοούμε…
- Είναι θέμα συνείδησης επομένως. Θέμα παιδείας και περιβαλλοντικής αγωγής.
Απολύτως. Η περιβαλλοντική αγωγή θα πρέπει να είναι ένα από τα βασικά μαθήματα στα σχολεία ώστε οι νέες γενιές να συνειδητοποιήσουν πόσο αναγκαία είναι η προστασία της φύσης για την ποιότητα ζωής όλων μας. Δεν φτάνει μόνο η ευμάρεια, έχουμε ανάγκη και την ευημερία για να είμαστε ασφαλείς και ευδαίμονες.
- Οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής μπορεί να φέρουν στο προσκήνιο μια νέα «πράσινη» ιδεολογία σε συνδυασμό με την 4η Βιομηχανική Επανάσταση;
Δεν αποκλείεται. Δεν πιστεύω όμως ότι οι ιδεολογίες θα σώσουν τον κόσμο. Ούτε και πρέπει να περάσουμε από την «οικοφοβία» στην «ανθρωποφοβία» εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής. Πιστεύω ότι οι θεσμοί της δημοκρατίας, οι αποτελεσματικοί μηχανισμοί των κρατών και η αλλαγή στην κουλτούρα των ανθρώπων θα περιορίσει τους κινδύνους και θα μας καταστήσει υπεύθυνους για την σχέση μας με τη φύση.
*Ο Χρήστος Ζερεφός είναι Φυσικός και Ακαδημαϊκός. Γεννήθηκε στο Κάιρο της Αιγύπτου, ζει στο Ντράφι Αττικής και το 2007 η Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή των Ηνωμένων Εθνών, στην οποία συμμετείχε ως μέλος, τιμήθηκε με το Νόμπελ Ειρήνης.
