Του Παναγιώτη Γκλαβίνη*
Η δυσεξήγητη απεργία των μέσων ενημέρωσης με υποχρεώνει να καταχραστώ την φιλοξενία του Liberal για να επισημάνω ορισμένα πολύ σημαντικά πράγματα που μαθαίνουμε από την επιστολή Lagarde που κυκλοφόρησε χθες.
Μαθαίνουμε, λοιπόν, ότι για τα μέτρα του πρώτου πακέτου ύψους 5,4 δισ. αν και είναι κοντά στο να συμφωνηθούν, υφίστανται ακόμη «σημαντικά κενά που πρέπει να γεφυρωθούν».
Τα δε πρόσθετα μέτρα των 3,6 δις, θα πρέπει, για να είναι αξιόπιστα, να προέλθουν κυρίως από μεταρρυθμίσεις στο ασφαλιστικό και στο φορολογικό σύστημα. Έτσι, το νομοσχέδιο που συζητείται σήμερα στην Ολομέλεια, μάλλον δεν ικανοποιεί το Ταμείο και ίσως χρειαστεί ν' αλλάξει πριν ακόμη στεγνώσει το μελάνι του ΦΕΚ όπου θα δημοσιευτεί, αν εφαρμοστούν τώρα και τα επιπλέον μέτρα που θέλει το Ταμείο.
Στο μεταξύ, και αυτό είναι εντυπωσιακό, πουθενά δεν αναφέρεται στην επιστολή Lagarde ότι τα πρόσθετα μέτρα των 3,6 δις θα πρέπει να θεσμοθετηθούν προληπτικά. Η Διευθύντρια του ΔΝΤ λέει ότι, για να επιτευχθεί πρωτογενές πλεόνασμα 3,5% το 2018, θα πρέπει να εφαρμοσθούν επιπλέον μέτρα 2% από τώρα. Διότι δεν πιστεύει ότι με το πακέτο των 5,4 δις θα επιτευχθεί πλεόνασμα 3,5%, παρά μόνον 1,5% για το 2018. Για να φτάσει το πλεόνασμα τη χρονιά αυτή στα 3,5%, θα πρέπει να εφαρμοσθούν επιπλέον μέτρα 3,6 δις εδώ και τώρα. Και πάντως όχι τα μέτρα που προτείνει η Κυβέρνηση, λόγος για τον οποίο απορρίπτει τον προτεινόμενο από αυτή μηχανισμό.
Από 'κει και πέρα, η κυρία Lagarde επιβεβαιώνει τη σύμπλευση του ΔΝΤ με το Eurogroup στην επιβολή πρόσθετων μέτρων αντί μιας αναδιάρθρωσης του χρέους, πλην όμως σε προσωρινή μόνο βάση, ώστε να επιτευχθεί ο δημοσιονομικός στόχος του 3,5% πλεονάσματος το 2018. Μακροπρόθεσμα, δεν θεωρεί ότι ένα τέτοιο πλεόνασμα είναι βιώσιμο.
Στο σημείο αυτό υπονοεί ότι για να μπει το ΔΝΤ στο πρόγραμμα, θα πρέπει να αναδιαρθρωθεί το χρέος της χώρας κάποια στιγμή μετά το 2018, εις τρόπον ώστε να επιτυγχάνεται ένα πιο ρεαλιστικό πλεόνασμα της τάξης του 1,5% του ΑΕΠ ετησίως, και τούτο με στενή εποπτεία για πολλά ακόμη χρόνια, διότι οι ελληνικές κυβερνήσεις είναι επιρρεπείς στο να σκορπάνε τα πλεονάσματα και αδυνατούν να πειθαρχήσουν.
Αυτό που έχει, πάντως, ιδιαίτερη σημασία για τη Δευτέρα, είναι η πλήρης ευθυγράμμιση του Ταμείου με τους Ευρωπαίους εταίρους του στο να επιβάλουν πρόσθετα μέτρα στη χώρα, ύψους 3,6 δισ. αντί μιας αναδιάρθρωσης του χρέους. Η κρίσιμη φράση της κυρίας Lagarde δεν αφήνει καμιά αμφιβολία:
«If the Eurogroup decided to hold Greece to this target, we could support an additional effort to temporarily reach this level».
Εάν, λέει στο Eurogroup, αποφασίσετε να επιβάλλετε στην Ελλάδα την υποχρέωση να πετύχει πλεόνασμα 3,5% το 2018, εγώ θα στηρίξω μια πρόσθετη προσπάθεια ώστε να επιτευχθεί προσωρινά αυτός ο στόχος. Πλην όμως, μακροπρόθεσμα δεν τον θεωρώ βιώσιμο.
Συμπερασματικά:
Το ΔΝΤ ζητά τα επιπλέον μέτρα 3,6 δις να προσδιοριστούν, να ψηφιστούν και να εφαρμοστούν άμεσα, διότι πιστεύει ότι το πακέτο των 5,4 δισ. δεν θα αποφέρει πλεόνασμα μεγαλύτερο του 1,5% το 2018. Για να βγάλει, λοιπόν, η χώρα 3,5% τη χρονιά αυτή, θα πρέπει να λάβει τώρα και να εφαρμόσει άμεσα επιπλέον μέτρα 3,6 δισ. τα οποία επιπροσθέτως θα πρέπει να πληρούν τις ποιοτικές προδιαγραφές του Ταμείου.
Το ΔΝΤ είναι αποφασισμένο να βάλει τώρα «πλάτη» στο Eurogroup, πλην όμως μόνο για να επιτευχθεί προσωρινά ο στόχος του 3,5% πλεονάσματος το 2018. Από ΄κει κι έπειτα, για να μείνει το ΔΝΤ στο πρόγραμμα, εμμέσως πλην σαφώς απαιτεί αναδιάρθρωση του χρέους, ώστε το πλεόνασμα να κατέβει σε πιο ρεαλιστικά επίπεδα, της τάξης του 1,5% κατ' έτος, με την επιπλέον προϋπόθεση ότι η Ελλάδα θα εξακολουθήσει για πολλά χρόνια ακόμη να τελεί υπό επιτήρηση.
Οι απαιτήσεις αυτές της κυρίας Lagarde, αν γίνουν δεκτές από το Eurogroup της Δευτέρας, δρομολογούν πολιτικές εξελίξεις στη χώρα, εκτός αν η Κυβέρνηση καταφέρει να περάσει μια υπόσχεση για μελλοντική αναδιάρθρωση του χρέους ως επαρκές αντάλλαγμα στα μάτια της κοινοβουλευτικής της πλειοψηφίας, ώστε να ψηφίσει τώρα πρόσθετα μέτρα 3,6 δις, τα οποία και θα πρέπει να εφαρμόσει μέχρι το 2018, πλέον αυτών που φέρνει σήμερα για ψήφιση στη Βουλή.
Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, το package deal που ζητά η κυρία Lagarde συνιστά έναν καινούργιο συμβιβασμό μεταξύ του Ταμείου και των Ευρωπαίων δανειστών μας. Σημαίνει ότι το Eurogroup θα πρέπει να δεσμευτεί έναντι του Ταμείου ότι θα αναδιαρθρώσει το χρέος μας κάποια στιγμή από το 2018 και μετά σε βάθος τέτοιο, ώστε να μπορεί η χώρα να επιτυγχάνει πλεόνασμα της τάξης του 1,5% κατ' έτος, αντί του 3,5% που προβλέπεται τώρα.
Μια παρόμοια δέσμευση έχει ήδη αναλάβει το Eurogroup έναντι του Ταμείου και της χώρας μας σε δυο περιπτώσεις στο παρελθόν: τον Φλεβάρη του 2012 και τον Νοέμβρη του ίδιου έτους. Δεν θα του είναι, συνεπώς, πολύ δύσκολο να την επαναλάβει και τώρα. Θα είναι, όμως, αρκετή στα μάτια του Ταμείου, αφενός, και της Κυβέρνησης, αφετέρου;
* Ο κ. Παναγιώτης Γκλαβίνης είναι αν. καθηγητής διεθνούς οικονομικού δικαίου στη Νομική Σχολή του ΑΠΘ.
