Το οικονομικό και πολιτικό σύστημα απειλείται σήμερα από το μεγαλύτερο κραχ που έχει συμβεί ποτέ στην ιστορία της ανθρωπότητας. Όχι γιατί ο καπιταλισμός απέτυχε να δώσει λύσεις. Κάθε άλλο! Κι αυτό ακριβώς είναι το πρόβλημα. Δεν έχει άλλο αντίπαλο από μία πανδημία. Κάπως έτσι πρέπει να ένιωσαν και οι δεινόσαυροι την ώρα που έβλεπαν τον μετεωρίτη να διασχίζει τον ουρανό…
Το εντυπωσιακό είναι ότι τις δύσκολες και κρίσιμες αυτές ώρες οι θιασώτες του ανύπαρκτου σοσιαλισμού (καθότι ηττημένος) αναζητούν τη... δικαίωση. Κάνουν δεήσεις στο χρεοκοπημένο κοινωνικό κράτος και δηλώνουν βέβαιοι για την κατάρρευση του καπιταλισμού.
Η αλήθεια είναι ότι ανάλογες συνθήκες δεν έχει ζήσει τα τελευταία ογδόντα χρόνια ο δυτικός κόσμος. Θα τολμούσαμε να πούμε ότι αυτές μοιάζουν περισσότερο με καταστάσεις που έχουμε μάθει ότι υπήρξαν σε καιρό πολέμου. Παύση πληρωμών, αθέτηση υποσχέσεων. Η λεγόμενη ανωτέρα βία. Σήμερα ίσως είναι περισσότερο αισθητό, αφού ο κόσμος μας κόντευε να πνιγεί στην υπερβολική ευμάρεια. Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι τα σούπερ μάρκετ δέχονται μαζικές επιθέσεις επί σειρά ημερών και όμως εξακολουθούν να αντέχουν. Κρατούν χαρακτήρα και δεν θυμίζουν σε κάτι τους μαυραγορίτες της κατοχής ή τον γερολαδά του Καζαντζάκη.
Μετά από τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, όμως, δεν χάθηκε ο καπιταλισμός. Έγινε επανεκκίνηση της οικονομίας. Με νέους παίκτες στο προσκήνιο, καθώς οι Βρετανοί έδωσαν την σκυτάλη στη νέα ηγέτιδα δύναμη, τις ΗΠΑ. Πιο πιθανό είναι να αναγκαστούμε σε έναν νέο μηδενισμό του κοντέρ από το να δούμε τα κόκκινα στρατά να παρελαύνουν στις πρωτεύουσες της Ευρώπης. Είναι πιθανόν οι ΗΠΑ να πάψουν να είναι αυτό που είναι σήμερα. Για την ακρίβεια, όλα είναι πιθανά. Εξαρτάται από το πόσο θα διαρκέσει η κρίση.
Μία καραντίνα πέντε – δέκα ή έστω δεκαπέντε ημερών είναι κάτι που οι οικονομίες μπορούν να το αντέξουν. Αλλά μία καραντίνα δύο και τριών μηνών σημαίνει παύση πληρωμών, ακόμη κι αν οι εκτυπωτικές μηχανές των κεντρικών τραπεζών δουλεύουν νυχθημερόν.
Ας σκεφτούμε το εξής απλό: Το κράτος δίδει χρήματα στους πολίτες για να αγοράσουν προϊόντα. Και ποιος μας λέει ότι θα υπάρχουν αυτά τα προϊόντα έπειτα από δύο ή τρεις μήνες; Διότι τα προϊόντα κάποιοι άνθρωποι τα φτιάχνουν, οι οποίοι δεν ξέρουμε αν θα είναι στη θέση τους για να εργαστούν. Κι ακόμη χρειάζονται πρώτες ύλες. Θα υπάρχουν; Και πόσα χρήματα μπορεί τελικά να δώσει το κράτος πριν αυτά χάσουν σταδιακά την αξία τους;
Είναι δεδομένο ότι οι κοινωνίες μας θα δοκιμαστούν και μάλιστα σκληρά. Ανθρώπινες σχέσεις θα δοκιμαστούν μαζί με τα συναλλακτικά ήθη. Αλλά αυτό δεν θα είναι ήττα του... καπιταλισμού. Δεν έφερε ο καπιταλισμός τον κορονοϊό. Μόνο στα μυαλά άρρωστων ανθρώπων υπάρχουν τέτοιες σκέψεις.
Τι θα συμβεί την επόμενη ημέρα; Εξαρτάται! Δεν ξέρουμε ακόμη την έκταση του προβλήματος. Μπορεί σε έναν μήνα να ανακοινώσουν ότι βρήκαν φάρμακα για να ανακόψουν τον ιό. Ή να μετατεθεί η μάχη για το Φθινόπωρο! Το τέλος του κόσμου, πάντως δεν θα είναι.
«Αυτή είναι η νίκη του κοινωνικού κράτους και η ήττα του νεοφιλελευθερισμού» μας λένε κάτι κρατικοδίαιτοι τύποι που πουλάγανε πάντοτε στην ελληνική κοινωνία σοσιαλισμό και ανθρωπισμό. Ξεχνούν ότι το δικό τους κοινωνικό κράτος, η αλόγιστη σπατάλη κρατικών πόρων, οδήγησε στην χρεοκοπία της χώρας, η οποία μας ταλαιπωρεί εδώ και δέκα χρόνια. Εντάξει, έχουν μάθει να τρέφονται από το κράτος – πατερούλη. Αλλά δεν είναι αυτή η ευκαιρία τους. Αυτή η ώρα δεν είναι η κατάλληλη για να τραφούν οι φαντασιώσεις του κάθε ανεπάγγελτου.
Μετά τον καπιταλισμό θα υπάρχει και πάλι καπιταλισμός. Το ζητούμενο είναι να μην μειωθεί το καθεστώς ελευθερίας στις κοινωνίες. Καπιταλισμό έχει η Γαλλία, καπιταλισμό και η Κίνα. Προτιμούμε, όμως, τον καπιταλισμό της Γαλλίας. Αλλά σε κάθε περίπτωση αυτή είναι μία συζήτηση που θα ακολουθήσει. Δεν είναι του παρόντος. Με ποιους όρους θα διεξαχθεί αυτή η συζήτηση εξαρτάται από την έκβαση των μαχών στα μέτωπα του πολέμου που βιώνουμε.
Θανάσης Μαυρίδης
[email protected]
