Συνέντευξη στον Γιώργο Μυλωνά
Τα πνευματικά δικαιώματα στον τόπο μας είναι μια ιστορία στο ημίφως. Τα τελευταία γεγονότα δημιουργούν την αίσθηση ότι μετά την αποκάλυψη του σκανδάλου της ΑΕΠΙ τίποτα δεν έχει αλλάξει. Θα επιχειρήσουμε να παρουσιάσουμε, όσο γίνεται με εύληπτο τρόπο, τι έχει συμβεί μετά την πρόσφατη παραίτηση της Ειρήνης Σταματούδη από τη θέση της διευθύντριας του Οργανισμού Πνευματικών Δικαιωμάτων και την αποκάλυψη σοβαρών καταγγελιών που κάνει η τέως διευθύντρια στον «Φιλελεύθερο».
Στις 15 Οκτωβρίου η κα Σταματούδη υπέβαλε την παραίτησή της από τον ΟΠΙ. Ο Οργανισμός αυτός ανήκει στο υπουργείο Πολιτισμού και είναι υπεύθυνος για τα πνευματικά δικαιώματα. Εποπτεύει τους οργανισμούς συλλογικής διαχείρισης που εκπροσωπούν δημιουργούς και συλλέγουν για λογαριασμό τους πνευματικά δικαιώματα από την αγορά για τη χρήση του έργου τους (καταστήματα που παίζουν μουσική, ξενοδοχεία που έχουν τηλεοράσεις στα δωμάτια, τηλεοπτικοί και ραδιοφωνικοί σταθμοί κ.λπ.).
Από τους πλέον ειδικούς στον τομέα της πνευματικής ιδιοκτησίας σε ευρωπαϊκό επίπεδο, η κα Σταματούδη έγινε ιδιαίτερα γνωστή τα τελευταία χρόνια, γιατί ήταν αυτή που έφερε στην επιφάνεια το σκάνδαλο της ΑΕΠΙ, οι ιδιοκτήτες της οποίας διερευνώνται για επτά κακουργήματα. Μέχρι τότε η ΑΕΠΙ ήταν παντοδύναμη. Όταν έγινε η καταγγελία εις βάρος της ΑΕΠΙ στο τέλος του 2013, η κα Σταματούδη χρειάσθηκε να προτείνει αλλαγές στον ατελή νόμο για να μπορέσει να ασκήσει σωστό έλεγχο.
Τα 5 άρθρα που υπήρχαν στο προηγούμενο νομοθετικό καθεστώς για τη συλλογική διαχείριση έγιναν 50. Η κα Σταματούδη υπήρξε το πρόσωπο που ζήτησε το 2015 από τον τότε υπουργό, Νίκο Ξυδάκη, μόλις ανέλαβε η νέα κυβέρνηση, να διενεργηθεί διαχειριστικός έλεγχος στην ΑΕΠΙ. Χειρίστηκε η ίδια την υπόθεση του διαχειριστικού ελέγχου.
Με εισήγησή της προς τον υπουργό, ο έλεγχος ανατέθηκε σε ιδιωτική εταιρεία και όχι σε κρατικές υπηρεσίες που θα καθυστερούσαν. Όταν η ΑΕΠΙ δεν συμμορφώθηκε με τον έλεγχο, εισηγήθηκε την αναφορά του υπουργού προς τον εισαγγελέα. Ζητήθηκε η παρέμβαση της σημερινής ΑΑΔΕ και του εισαγγελέα. Σε αυτή δόθηκαν τα σχετικά πορίσματα του ελέγχου. Μας λέει χαρακτηριστικά «ήταν μία πολύ δύσκολη περίοδος. Κινδύνευσα και δέχθηκα απειλές. Ανέλαβα την ευθύνη και κατέθεσα τα πορίσματα αμέσως στον εισαγγελέα».
Μετά την αποκάλυψη του σκανδάλου της ΑΕΠΙ, το υπουργείο τοποθέτησε ως προσωρινή διαχειρίστρια στην ΑΕΠΙ την κα Μαρία Βλάχου, προκειμένου να διασφαλίσει τα συμφέροντα των δημιουργών και να διερευνήσει αν ήταν δυνατή η εξυγίανσή της. Τελικά, τον Μάιο του 2018, με εισήγηση της κας Σταματούδη, ανακλήθηκε η άδεια της ΑΕΠΙ. Σχεδόν έναν μήνα αργότερα (τον Ιούνιο) συστήθηκε η κρατική Ειδική Υπηρεσία Έκτακτης Διαχείρισης (ΕΥΕΔ) για 2 έτη.
Έτσι, η Ελλάδα έγινε η μόνη χώρα της Ευρώπης όπου κρατικός οργανισμός συλλέγει πνευματικά δικαιώματα! Φιλοδοξία της ΕΥΕΔ ήταν να γίνει ΑΕΠΙ στη θέση της ΑΕΠΙ - στο στυλ χαλίφης στη θέση του χαλίφη. Η ΕΥΕΔ ζήτησε από τα μέλη της ΑΕΠΙ να παραμείνουν μαζί της. Αυτά έγιναν ενώ υπήρχε ήδη στην αγορά ένας άλλος οργανισμός συλλογικής διαχείρισης, η Αυτοδιαχείριση. Η Αυτοδιαχείριση ήταν και μέλος της CISAC, δηλαδή της παγκόσμιας συνομοσπονδίας οργανισμών συλλογικής διαχείρισης της κατηγορίας αυτής.
Τι ήταν όμως αυτό που ύστερα από 11,5 χρόνια ενασχόλησης στον ΟΠΙ οδήγησε την κα Σταματούδη σε παραίτηση; Ηδη από τον Ιούνιο, ξεκίνησε να αντιδρά σε ενέργειες που θεώρησε «αντιθεσμικές, παράτυπες και ενδεχομένως παράνομες. Ο πρόεδρος επιθυμούσε να λάβει έναν υπέρογκο μισθό, να προβεί σε μια περιττή ενοικίαση χώρου, προκειμένου στην ουσία να στεγάσει το γραφείο του, και δεν συμπεριέλαβε τις προβλεπόμενες αυτές δαπάνες στον προϋπολογισμό του ΟΠΙ ως όφειλε.
Επίσης, η εποπτεία της ΕΥΕΔ ήταν σχεδόν ανύπαρκτη, υπήρχε παντελής έλλειψη διαφάνειας των εξόδων της καθώς και διαφοροποίηση μισθών μεταξύ μελών προσωπικού ΟΠΙ και εκείνων που εργάζονται για την ΕΥΕΔ. Αδιανόητο είναι επίσης ότι υπήρχε έγγραφο που σχετιζόταν με τον έλεγχο στην ΑΕΠΙ και δεν υπήρχε βούληση κατάθεσής του στον εισαγγελέα». Αυτά όλα ξεσήκωσαν θύελλα αντιδράσεων εναντίον της.
Σε δημοσίευμα εφημερίδας («Εθνος», 17/10) αναφέρεται ότι η υπουργός Πολιτισμού, Μ. Ζορμπά, αρχικά προσπάθησε να συμφιλιώσει τις δύο πλευρές και στη συνέχεια έλαβε την επιστολή του Δ.Σ. του ΟΠΙ για την απομάκρυνση της διευθύντριας. Ωστόσο, σύμφωνα με πληροφορίες μας, η επιστολή του Δ.Σ. εστάλη στο υπουργείο στις 6 Σεπτεμβρίου. Συνεπώς, όταν η υπουργός συναντήθηκε αρχικά με την κα Σταματούδη, γνώριζε πολύ καλά την επιστολή.
Σε ερώτησή μας προς την κα Σταματούδη, εάν κατέθεσε απόψεις για όσα αναφέρονταν στην επιστολή του Δ.Σ. προς το υπουργείο, απάντησε ότι το υπουργείο ήταν υποχρεωμένο να ζητήσει τις απόψεις της, τις οποίες και κατέθεσε. «Είχα ενημερώσει την υπουργό ότι ήθελα να παραιτηθώ, ήδη από τις πρώτες συναντήσεις μας (11 και 12 Σεπτεμβρίου). Την ενημέρωσα επίσης και για τις προσχηματικές καταγγελίες που της είχαν ήδη κατατεθεί από το Δ.Σ., με στόχο την απομάκρυνσή μου ακριβώς λόγω των αντιδράσεων που είχα.
Ουδέποτε μου ζήτησε να παραιτηθώ. Στην τελευταία μας συνάντηση, της προσκόμισα πλήρη φάκελο απόψεων και εγγράφων με αριθμό πρωτοκόλλου. Ήταν αδύνατον να μείνω ύστερα από όσα είχα δει και είχα καταγγείλει. Της ευχήθηκα καλή επιτυχία στο έργο της, διότι γνωρίζω ότι είναι ένα έργο δύσκολο και απαιτητικό».
Οι καταγγελίες Σταματούδη
1. Σε σχέση με το ζήτημα του μισθού του προέδρου Ιωάννη Αντωνιάδη, υπάρχει προσωπικό έγγραφο του ιδίου που ζητεί από το υπουργείο την αύξηση του μισθού του (κατά 9.500%, δηλαδή 4.800 ευρώ μηνιαίως). Η υπουργός απαντάει ότι δεν έχει ακόμη βγει η σχετική υπουργική απόφαση. Το ερώτημα είναι εάν τελικώς θα ικανοποιηθεί το αίτημα του προέδρου του ΟΠΙ.
2. Σε σχέση με την ενοικίαση επιπλέον χώρου για τον ΟΠΙ, αναφέρεται σε δημοσίευμα πως «το Δ.Σ. του ΟΠΙ εξετάζει το ενδεχόμενο μίσθωσης χώρου [...] καθώς ο υπάρχων χώρος δεν επαρκεί για τη στέγαση του προσωπικού. Για τον λόγο αυτόν ζητήθηκε και εγκρίθηκε από το ΥΠΠΟ επιχορήγηση ύψους 120.000 ευρώ». Η κα Σταματούδη μας αναφέρει ότι «καμία τέτοια ανάγκη δεν υπάρχει.
Άλλωστε αρμόδιος για να βεβαιώνει τις ανάγκες του προσωπικού είναι ο διευθυντής που έχει τη διοικητική διεύθυνση του ΟΠΙ και όχι ο πρόεδρος. Τα 120.000 ευρώ συνιστούν έκτακτη επιχορήγηση ενός έτους για σωρεία εξόδων και σε καμία περίπτωση δεν είναι επιχορήγηση για τη στέγαση του γραφείου προέδρου. Κάτι τέτοιο θα ήταν παράλογο.
Επιπλέον, το συμφωνητικό που εστάλη στα μέλη του Δ.Σ. προς έγκριση πριν από τη συνεδρίαση της 9ης Οκτωβρίου αναφέρει ρητά μίσθωση τριών ετών, και όχι ενός έτους, όπως η επιχορήγηση. Οταν υπάρχει ενδεχόμενο μίσθωσης και όχι καθαρή βούληση μίσθωσης, δεν στέλνεις συμφωνητικό έτοιμο προς υπογραφή στα μέλη του Δ.Σ. για έγκριση».
3. Σε σχέση με την κατάθεση εγγράφου με προκαταβολές δημιουργών στον εισαγγελέα προκύπτει από δημοσιεύματα με σαφήνεια ότι δεν υπήρχε πρόθεση κατάθεσής του, παρόλο που σχετίζεται με την υπόθεση της ΑΕΠΙ. Το έγγραφο αυτό, μας λέει η κα Σταματούδη, εστάλη από την Ernst & Young στον πρόεδρο, στο πλαίσιο του διαχειριστικού ελέγχου που είχε διενεργηθεί στην ΑΕΠΙ. «Τις προκαταβολές τις έδινε η ΑΕΠΙ σε δημιουργούς, συνήθως για να ασκεί επιρροή».
Σε απάντηση της πρώην υπουργού Πολιτισμού κας Κονιόρδου προς τη Βουλή, υπάρχει αναφορά σε εκκρεμείς προκαταβολές κατά τη λήξη της θητείας τής προσωρινής επιτρόπου. Αναρωτιόμαστε: ζητήθηκαν οι προκαταβολές αυτές πίσω από τους δημιουργούς που τις είχαν λάβει αχρεωστήτως και με ποια μέσα; Ενδεχομένως, αυτό να είναι ένα σημείο που χρειάζεται εισαγγελική διερεύνηση.
4. Χαρακτηριστικό είναι ότι σε κανένα δημοσίευμα δεν δίδονται απαντήσεις για την εποπτεία της ΕΥΕΔ (έχει γίνει άραγε εποπτεία; Από ποια έγγραφα προκύπτει;). Επίσης δεν γίνεται λόγος για τον έλεγχο νομιμότητας του αμοιβολογίου της ΕΥΕΔ. Δεν γίνεται ακόμη λόγος γιατί δεν υπάρχει τίποτα από τα έξοδα της ΕΥΕΔ αναρτημένο στη «Διαύγεια», ποιο είναι το συμφωνημένο με την ΑΕΠΙ μίσθωμα, αν προβλέπεται σε αυτό συμψηφισμός του μισθώματος με τα οφειλόμενα από την ΑΕΠΙ προς τον ΟΠΙ κ.ο.κ.
Σε δημοσίευμα του «Φ» (10/10) αποκαλύπταμε ότι εγκρίθηκε κονδύλι 3 εκατ. ευρώ προς την ΕΥΕΔ για τα έξοδά της. Και αναρωτιόμαστε: έχουν γίνει εισπράξεις από την αγορά; Τι ύψους; Πότε θα γίνουν διανομές; Θα γίνουν διανομές και από την κρατική επιχορήγηση; Θα δοθούν προκαταβολές ή πραγματικά οφειλόμενα δικαιώματα; Αν δοθούν προκαταβολές, θα πρέπει οι δημιουργοί να τις επιστρέψουν εντόκως; Το γνωρίζουν αυτό οι δημιουργοί;
Ενδιαφέρον επίσης παρουσιάζει το ερώτημα αν οι διανομές προς τους δημιουργούς θα γίνουν με νέο λογισμικό (και ποιο) ή με το λογισμικό για το οποίο η εταιρεία που διενήργησε τον διαχειριστικό έλεγχο στην ΑΕΠΙ διαπίστωσε ότι είναι ακατάλληλο, διότι δεν μπορεί κανείς να συνάγει ασφαλή συμπεράσματα. Το γνωρίζουν αυτό οι δημιουργοί;
Η κα Μυρσίνη Ζορμπά, στον λιγοστό χρόνο που ανέλαβε, έχει σηκώσει στις πλάτες της μια ιστορία με πολλές σκιές. Άραγε, έχει καταλάβει σε τι τρύπα έχει πέσει;
Η συνέντευξη δημοσιεύτηκε στον Φιλελεύθερο τη Δευτέρα 22 Οκτωβρίου
