Του Γιάννη Παντελάκη
Συμβαίνει αργά μ' έναν σχεδόν ανεπαίσθητο τρόπο. Ένα μεγάλο μέρος της κοινωνίας μετατοπίζεται σταθερά σε πιο συντηρητικές θέσεις. Γέρνει προς τα δεξιά με την παραδοσιακή έννοια. Αποκτά έντονα εθνοκεντρικά χαρακτηριστικά, νοιώθει θεαματικά περήφανο για την καταγωγή του, επιλέγει τον απομονωτισμό απ' ότι την παγκοσμιοποίηση και θεωρεί τις ένοπλες δυνάμεις και τον στρατό ως τους σημαντικότερους θεσμούς. Όλα αυτά, παρατηρούνται ιδιαίτερα τα δυο τελευταία χρόνια που κυβερνά ένα-υποτίθεται-αριστερό κόμμα!
Πρόκειται για απόλυτη αποτυχία ενός κόμματος που επικαλείται αριστερό πρόσημο; Η μήπως το κόμμα αυτό δεν έχει υλοποιήσει καμία πολιτική διαφορετική από εκείνες του παρελθόντος στις χειρότερες μάλιστα εκδοχές τους ;
Ίσως χωράνε περισσότερες από μια απαντήσεις σ' ένα πολυσύνθετο ζήτημα. Πάντως, η ίδια η κοινωνία δίνει μια ερμηνεία που γέρνει περισσότερο προς την δεύτερη απάντηση. Θεωρεί πως το σημαντικότερο πρόβλημα της χώρας δεν είναι η οικονομική κρίση αλλά η διαφθορά-διαπλοκή και το πελατειακό κομματικό κράτος.
Οι δυο αυτές κυρίαρχες αιτίες, προφανώς και προϋπήρχαν της έλευσης των ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ. Αποτελούν κατά κάποιο τρόπο διαχρονικές αιτίες μιας πολύπλευρης κρίσης που αναδείχτηκε με αφορμή την οικονομική. Όπως δείχνουν οι έρευνες, η μεγάλη πλειονότητα των πολιτών θεωρεί πως οι αιτίες παραμένουν. Κάτι που σημαίνει πως το κυβερνητικό σχήμα τις διατηρεί αναλλοίωτες.
Όλες οι έρευνες που καταγράφουν τις τάσεις της Ελληνικής κοινωνίας, συγκλίνουν στις προαναφερόμενες εκτιμήσεις. Ότι δηλαδή η κοινωνία σπρώχνεται προς τα δεξιά και προς συντηρητικές επιλογές, ιδιαίτερα σε κοινωνικά ζητήματα. Κατά 59,5% διαφωνούν με τους γάμους ομοφυλόφιλων, κατά 73,3% πιστεύουν στον Θεό, σε ποσοστό 58,6% δεν θέλουν τζαμιά στη χώρα (DiaNeosis)
Η Public Issue μετά από ερευνά της τον περασμένο Φεβρουάριο, επισημαίνει πως «την τελευταία διετία συντελείται μια αργόσυρτη αλλά εξαιρετικά σταθερή διαδικασία ιδεολογικής μεταστροφής του εκλογικού σώματος προς πολιτικά συντηρητικότερες θέσεις». Όπως παρατηρεί, για πρώτη φορά οι αυτοτοποθετούμενοι στις θέσεις «αριστερά» και «κεντροαριστερά» είναι όσοι και αυτοτοποθετούνται στην «δεξιά» και «κεντροδεξιά». Έως τώρα οι πρώτοι κυριαρχούσαν.
Σε μια άλλη έρευνα της εταιρείας ProRata δυο μήνες πριν, καταγραφόταν επικράτηση συντηρητικότερων απόψεων (κάτι που δεν υπήρχε δυο χρόνια πριν) σε μια σειρά από ζητήματα που διαχρονικά έχουν λειτουργήσει ως πολιτικά σύνορα μεταξύ των εννοιών δεξιά-αριστερά. Η πλειοψηφία τάσσεται κατά του διαχωρισμού εκκλησίας-κράτους, υπέρ της απόλυσης δημοσίων υπαλλήλων κ.ο.κ.
Στην συμπεριφορά αυτή πρέπει να προστεθεί μια τάση απομάκρυνσης από την Ευρώπη (όχι μόνο την ευρωζώνη, αλλά την Ε.Ε.), αφού έχουν μειωθεί κατά περίπου δέκα μονάδες σ' έναν χρόνο αυτοί που αποτιμούν θετικά την πορεία της χώρας στην Ε.Ε. (έρευνα Dianoesis). Μειώνονται και αυτοί που προτιμούν την παραμονή στο ευρώ (από 73,9% τον Απρίλιο του 2015 έφτασαν στο 65,3%). Σε μεγάλα ποσοστά (57,8%) θεωρούν την παγκοσμιοποίηση ως απειλή, σε συντριπτικά μεγάλα ποσοστά (95,3) αισθάνονται υπερήφανοι που είναι Έλληνες και σε εντυπωσιακά υψηλά ποσοστά (72,9%) πιστεύουν πως παρά την κρίση οι Έλληνες ξεχωρίζουν για την ευφυίας και τον πολιτισμό τους. Πως ένας ευφυής λαός τα κατάφερε και έφτασε ως εδώ, είναι ένα ερώτημα.
Στην προαναφερόμενη πάντως άποψη της πλειοψηφίας ότι η διαφθορά-διαπλοκή και το πελατειακό-κομματικό κράτος αποτελούν τα μεγαλύτερα προβλήματα της χώρας, έρχεται να προστεθεί ένα άλλο σημαντικό εύρημα των μετρήσεων. Ότι για να πετύχει κάποιος στην Ελλάδα το ζητούμενο δεν είναι η δουλειά, η προσπάθεια ή τα προσόντα. Είναι το μέσο, μια άποψη που ενστερνίζεται το 43,5%. Μήπως και εδώ δεν έχει αλλάξει τίποτα;
Όλα αυτά τα συμπεράσματα οδηγούν στην σκέψη πως η σημερινή κυβέρνηση στην δίχρονη πορεία της δεν φρόντισε ν' αλλάξει οτιδήποτε από τα αρνητικά χαρακτηριστικά που είχε η χώρα. Το μόνο που κατάφερε είναι να οδηγήσει την κοινωνία σε πιο συντηρητικές επιλογές. Κατάφερε και κάτι άλλο. Όπως καταγράφεται από την χθεσινή έκθεση του συνηγόρου του πολίτη, να χαρακτηρίζεται το 2016 ως μια χρονιά όπου η κρίση έχει πάρει άλλες διαστάσεις. Από δημοσιονομική και οικονομική κρίση έχει μετεξελιχθεί σε κρίση ευρύτερα κοινωνική με τάσεις και χαρακτηριστικά ανθρωπιστικής κρίσης…
