Του Γιάννη Παντελάκη
Ένα ωραίο μεσημέρι λίγο καιρό πριν, είδα στο δρόμο μια κυρία που κάπου την γνώριζα. Γρήγορα συνειδητοποίησα πως ήταν μεγαλομέτοχος στη μιντιακή επιχείρηση που πτώχευσε και που μου οφείλει πολλές χιλιάδες ευρώ. Μαζί με εμένα και σε άλλους 850. Σύνολο οφειλών μόνο σε εργαζόμενους, γύρω στα 20 εκατ. ευρώ. Την έβλεπα άνετη και ανέμελη και θυμήθηκα την περιπέτειά μας. Που δεν είναι περιπέτεια μόνο δική μας, αλλά αναδεικνύει τον περιπετειώδη τρόπο με τον οποίο πορεύθηκε το μιντιακό σύστημα της χώρας. Αυτό που καταρρέει μέρα με τη μέρα.
Τι έχει συμβεί με τα ΜΜΕ εδώ και αρκετά χρόνια; Ας ξεκινήσουμε με το αποτέλεσμα. Οι εκδότριες της «Ελευθεροτυπίας» οδήγησαν σε πτώχευση την επιχείρησή τους αφήνοντας τεράστια χρέη. Κυκλοφορούν κάπου ανάμεσά μας σαν να μη συμβαίνει τίποτα. Ο άλλοτε πανίσχυρος ιδιοκτήτης του ΔΟΛ, το ίδιο. Ο εκδότης της «Πήγασος» είναι φανερό πως ακολουθεί ανάλογη πορεία, τα δάνειά του έχουν ήδη καταγγελθεί. Και υπάρχουν και οι μικρότεροι που κατά καιρούς, χάθηκαν από το χάρτη των ΜΜΕ, αλλά όλο και σε κάποιες επικερδείς δραστηριότητες βρίσκονται. Τι αλήθεια έγινε με όλους αυτούς και ποια αποτυπώματα άφησαν πίσω τους;
Αν συνειδητοποιήσουμε τι έγινε, θα έχουμε έναν καλό απολογισμό για μια σειρά από παραμέτρους που μας αφορούν όλους. Πως λειτούργησε το μιντιακό σύστημα για πολλά χρόνια, πως οι υπάρχοντες νόμοι αφήνουν ουσιαστικά στο απυρόβλητο μιντιάρχες που χρωστάνε παντού, πως οι ίδιοι νόμοι αφήνουν απροστάτευτους τους εργαζόμενους και τελικά ποιος πληρώνει το «μάρμαρο», τα υπέρογκα χρέη που αφήνουν πίσω τους δηλαδή.
Αυτό το τελευταίο, έχει την πιο εύκολη απάντηση. Το κόστος των υπερχρεωμένων δημοσιογραφικών συγκροτημάτων θα το πληρώσουμε οι φορολογούμενοι. Τα περίπου 200 εκατ. του ΔΟΛ, τα 170 του Πήγασου, πολλά ακόμα εκατ. που άφησαν ανεκπλήρωτα ως χρέη στις Τράπεζες οι υπόλοιποι ιδιοκτήτες τους, θα κληθούμε (συμβαίνει ήδη), να τα δώσουμε εμείς. Ανάμεσα σε εμάς, ο συνταξιούχος που του κόπηκε το ΕΚΑΣ, ο μισθωτός με 380 ευρώ τον μήνα και ο άνεργος με το πενιχρό κομμένο επίδομα.
Παρ'' ότι κάθε περίπτωση είναι ξεχωριστή, στις περισσότερες κοινή συνισταμένη της κατάρρευσης ήταν ότι έπαψε να λειτουργεί το τρίγωνο πολιτική-μιντιακή-τραπεζική διασύνδεση. Οι Τράπεζες πέρασαν στον έλεγχο των δανειστών και η λειτουργία του τριγώνου ακόμα και αν το επιθυμούσαν οι κυβερνήσεις ήταν ανέφικτη. Ή τουλάχιστον αρκετά δύσκολη. Συγκροτήματα που στηριζόντουσαν σε δανεισμό χωρίς αντίκρυσμα (και άλλους έμμεσους τρόπους), αδυνατούσαν ν'' ανταποκριθούν στα νέα δεδομένα και οι ιδιοκτήτες δεν ήθελαν να βάλουν το χέρι στην τσέπη.
Στην τσέπη εκείνη η οποία για πολλά χρόνια γέμιζε με πολλά εκατομμύρια από τις προσοδοφόρες μιντιακές επιχειρήσεις τους και τις παράλληλες δραστηριότητες τους. Και τι προβλέπουν οι νόμοι γι'' αυτές τις περιπτώσεις; Ο,τι και να προβλέπουν, υπάρχουν κάποια δεδομένα που τους ξεπερνούν. Ένας επιχειρηματίας -όχι απαραίτητα μιντιάρχης- μπορεί άνετα να έχει μεταφέρει τα κέρδη προϊόντα των προηγούμενων ετών οπουδήποτε ώστε να μην εντοπιστούν ποτέ και να μην απαιτηθούν ποτέ. Σε εξωχώριες εταιρείες, σε φιλικά πρόσωπα, οπουδήποτε.
Αν κάποια στιγμή δείτε – όπως εγώ- πρώην πανίσχυρους χρεωκοπημένους εκδότες να κυκλοφορούν με περίσσια άνεση να μη σας κάνει εντύπωση...
Οι νόμοι ωστόσο, δεν προστατεύουν ούτε καν τα άμεσα θύματα των πτωχεύσεων, τους εργαζόμενους. Με τον ισχύοντα για πτωχεύσεις, οι εργαζόμενοι στον ΔΟΛ για παράδειγμα, θα πάρουν ψίχουλα, το συντριπτικά μεγάλο κομμάτι των εκποιηθέντων στοιχείων θα πάει στις Τράπεζες χωρίς να καλύπτει όμως ούτε καν εκεί το 10% των δανείων. Εργαζόμενοι μετά από χρόνια στην ίδια επιχείρηση και μετά από πολλούς μήνες απλήρωτοι, δεν θα εισπράξουν σχεδόν τίποτα. Οι νόμοι δεν είναι μαζί τους.
Κάπως έτσι πορεύθηκε ένα ολόκληρο μιντιακό σύστημα παρέα με άλλες εξουσίες. Και κάπως έτσι κατέρρευσε. Με θύματα, όχι μόνο μερικές χιλιάδες εργαζόμενους, αλλά κυρίως πολλά εκατομμύρια ανθρώπων που ήταν οι αποδέκτες των παραγόμενου προϊόντος το οποίο συχνά επηρεαζόταν από τις άσχετες δραστηριότητες των μιντιαρχών. Τα κακά νέα ωστόσο, δεν είναι μόνο αυτά. Και οι ισχυροί νεοεισερχόμενοι επίδοξοι μιντιάρχες, δεν αγοράζουν ή στήνουν νέα ΜΜΕ με άλλο σκοπό, παρά να συμμετάσχουν σε μια νέα διαπλοκή. Με ελαφρώς διαφορετικούς όρους. Το καλό νέο είναι πως πάντα θα υπάρχει ένας τρόπος ή ένα Μέσο, για να μαθαίνουμε τι πραγματικά συμβαίνει...
