Του Κώστα Χριστίδη*
Σε μια άκρως ενδιαφέρουσα εκδήλωση που συνδιοργάνωσαν προσφάτως το Ινστιτούτο Δημοκρατίας Κωνσταντίνος Καραμανλής και το Ίδρυμα Διεθνών Νομικών Μελετών (ιδρυθέν από τον καθηγητή Ηλία Κρίσπη) παρουσιάστηκαν τα δεδομένα σχετικά με το οξύτατο δημογραφικό πρόβλημα που αντιμετωπίζει η Ελλάδα. Μερικά στοιχεία:
1) Από τη δεκαετία του 1980 αρχίζει μείωση του αριθμού των γεννήσεων σε συνδυασμό με αύξηση του αριθμού των θανάτων. Το πρόβλημα επιδεινώνεται σημαντικά με την οικονομική κρίση της τελευταίας δεκαετίας και ήδη το 2017 οι γεννήσεις ήταν 91.847 και οι θάνατοι 121.212. Ως αποτέλεσμα, ο πληθυσμός της χώρας μειώνεται και, με τα δεδομένα αυτά, το 2050 θα κυμαίνεται μεταξύ 8,5 και 10 εκατ. στην καλύτερη περίπτωση.
2) Ο ελληνικός πληθυσμός γηράσκει. Η μέση διάρκεια ζωής το 2018 ήταν κατά 16 έτη μεγαλύτερη από ό,τι το 1950. Το ποσοστό των ατόμων άνω των 65 ετών πλησιάζει ήδη το ένα πέμπτο του συνόλου και η χώρα έχει τον τρίτο υψηλότερο δείκτη υπεργηρίας (30,6%) -που είναι ο λόγος του πληθυσμού ηλικίας 80 ετών και άνω προς τον πληθυσμό 65 ετών και άνω- μεταξύ όλων των κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
3) Το αποτέλεσμα των μεταναστευτικών εκροών - εισροών κατά την τελευταία δεκαετία ήταν καθαρή μείωση κατά 350.000 άτομα περίπου, λόγω φυγής στο εξωτερικό περίπου 500.000 νέων Ελλήνων επιστημόνων σε αναζήτηση καλύτερης τύχης (με αποτέλεσμα να χάνονται για τη χώρα και οι ίδιοι και τα παιδιά τους). Προπομπός των εξελίξεων που ήδη συμβαίνουν στην Ελλάδα είναι η Βουλγαρία, της οποίας ο πληθυσμός από 9 εκατ. το 1990 έχει μειωθεί σε 7 εκατ. σήμερα, λόγω επιδείνωσης της σχέσης γεννήσεων και θανάτων (περίπου 1 εκατ. αρνητική διαφορά κατά το διάστημα αυτό) και μετανάστευσης 1 εκατ. Βουλγάρων σε άλλες χώρες.
Η δημογραφική συρρίκνωση σημαίνει: λιγότεροι καταναλωτές, λιγότεροι παραγωγοί, χαμηλότερη ανταγωνιστικότητα, λιγότερες ευκαιρίες παραγωγικής απασχόλησης, επιδείνωση του ασφαλιστικού συστήματος, κίνδυνοι ακόμη και για την εθνική ασφάλεια και την εδαφική ακεραιότητα.
Πώς μπορεί να αντιστραφεί ο φαύλος κύκλος και να αρχίσουν και πάλι οι γεννήσεις να είναι περισσότερες των θανάτων; Τα δημογραφικά δεδομένα αντιστρέφονται με δυσκολία και σημαντικό χρονικό ετεροχρονισμό. Πρέπει, πάντως, να κινηθούμε άμεσα προς τις εξής κατευθύνσεις:
• Ανόρθωση της οικονομίας με προσέλκυση παραγωγικών επενδύσεων και δημιουργία νέων ποιοτικών θέσεων εργασίας (απαιτείται σειρά προϋποθέσεων που αφορούν τη μείωση της υπερφορολόγησης, τον εξορθολογισμό της δημόσιας διοίκησης, την ταχύτερη απονομή δικαιοσύνης, την αναμόρφωση του ασφαλιστικού συστήματος και πολλά άλλα).
• Μέτρα για την ενίσχυση της οικογένειας και τόνωση της γεννητικότητας, π.χ. φορολογικά κίνητρα, αλλά όχι μόνον.
• Εισαγωγή της τηλεργασίας και της μερικής απασχόλησης στο Δημόσιο για όσους νέους γονείς το επιθυμούν.
• Πριμοδότηση των μελλοντικών συνταξιούχων βάσει του αριθμού των τέκνων τους.
• Παράταση του εργασιακού βίου των ηλικιωμένων μέσω διαρκούς επιμόρφωσης.
• Προσπάθεια μείωσης του αριθμού των θανάτων με καλύτερη άσκηση προληπτικής ιατρικής, εφαρμογή του αντικαπνιστικού νόμου, μείωση των τροχαίων ατυχημάτων κ.λπ.
• Ενσωμάτωση των ποιοτικώς καλύτερων μεταναστών (π.χ. όσων διαθέτουν εξειδικευμένες γνώσεις) με παροχή εκπαίδευσης στα ανήλικα τέκνα τους και σε όσα γεννιούνται στη χώρα μας.
Εάν κινηθούμε εγκαίρως προς τις κατευθύνσεις αυτές, μπορούμε μεσομακροπρόθεσμα να εξουδετερώσουμε την ενεργοποιημένη δημογραφική βόμβα.
*Ο κ. Κώστας Χριστίδης είναι νομικός - οικονομολόγος
Αναδημοσίευση από τον Φιλελεύθερο Παρασκευής 18 Οκτωβρίου
