Της Σοφίας Βούλτεψη*
Έχουν γούστο οι εν Ελλάδι αναλύσεις για την Ισπανία. Και ακόμη μεγαλύτερο γούστο έχουν οι αναλύσεις (λέμε τώρα) του ΣΥΡΙΖΑ και του κ. Τσίπρα. Αν δεν αποτελούσαν μια ακόμη απόδειξη του τυχοδιωκτισμού τους, θα μπορούσαμε να γελάμε μέχρι να μας δείξει για άλλη μια φορά ο Σάντσεθ τι πιρουέτες θα κάνει για να παραμείνει στην εξουσία. Γιατί μέχρι σήμερα, το μόνο που πέτυχε είναι να ξεθάψει για τα καλά τον Φράνκο!
Ο Σάντσεθ, που ανέτρεψε στη Βουλή τον Ραχόι, δεν έκανε τίποτε άλλο από το να σουλατσάρει ανάμεσα στους ακραίους και στους περιθωριακούς αυτονομιστές και εθνικιστές, με αποτέλεσμα η κυβέρνησή του να πέσει, επειδή οι πρώην (και προφανώς επόμενοι) σύμμαχοί του δεν ψήφισαν τον προϋπολογισμό στις 13 του περασμένου Φεβρουαρίου.
Με αποτέλεσμα να προκηρύξει πρόωρες εκλογές στις 15 του περασμένου Φεβρουαρίου, με την κυβέρνησή του να κερδίζει τον τίτλο της πιο βραχύβιας ισπανικής κυβέρνησης από την αποκατάσταση της Δημοκρατίας.
Στο μεσοδιάστημα, έκανε ό,τι μπορούσε για να αναβιώσει τον φρανκισμό, ξεθάβοντας και… ξαναθάβοντας (μέχρι στιγμής στα λόγια) τον Φρανθίσκο Φράνκο – λες και δεν είχε άλλη δουλειά να κάνει, λες και αυτό ήταν το πρόβλημα της Ισπανίας, αν θα παραμείνει ο Φράνκο στην Κοιλάδα των Πεσόντων ή θα μεταφερθεί η σορός του κάπου αλλού.
Και μπορεί ο Σάντσεθ να μην ξέθαψε ακόμη τον Φράνκο, ξέθαψε όμως τον φρανκισμό!
Στις 24 Αυγούστου 2018, η κυβέρνηση Σάντσεθ είχε εγκρίνει την εκταφή του Φράνκο, μετά άρχισε καυγάς για να μην ταφεί στον Καθεδρικό Ναό της Μαδρίτης, δημιουργήθηκε ένας νέος διχασμός και ο ηγέτης του Λαϊκού Κόμματος Πάμπλο Κασάδο, είχε πει: «Ο Σάντσεθ προτιμά να ξεθάβει τα φαντάσματα του παρελθόντος παρά να προσελκύσει τους ανθρώπους με το μέλλον. Ενδιαφέρεται περισσότερο να ανοίξει τα επουλωμένα τραύματα του χειρότερου παρελθόντος μας παρά να επικεντρωθεί στο καλύτερο παρόν μας».
Υπήρξε δηλαδή ο Σάντσεθ ο βασικός υπεύθυνος ενός νέου διχασμού– κι' ας λέει ό,τι θέλει ο κ. Τσίπρας, που πράττει το ίδιο – ο βασικός υπεύθυνος για την είσοδο στο ισπανικό κοινοβούλιο, για πρώτη φορά μετά την αποκατάσταση της Δημοκρατίας, των νοσταλγών του δικτατορικού καθεστώτος. Το κόμμα VOX του Σαντιάγκο Αμπασκάλ, κατόρθωσε να εξασφαλίσει το 10,26% των ψήφων και 24 ολόκληρες έδρες!
Στη διάρκεια της διακυβέρνησής του, ο Σάντσεθ δεν έκανε τίποτε, δεν κατάφερε να ψηφίσει κανέναν νόμο – ούτε καν τον προϋπολογισμό – και το μόνο που πέτυχε ήταν η… άδεια του Βατικανού για την εκταφή του Φράνκο, στέλνοντας και ξαναστέλνοντας αντιπροσωπείες στον πάπα και καυγαδίζοντας με τον αββά της Κοιλάδας των Πεσόντων!
Πάλι κυβέρνηση με αυτούς που τον έριξαν
Και τώρα, αφού η Ισπανία οδηγήθηκε τρεις φορές σε εκλογές μέσα σε τέσσερα χρόνια, ο Σάντσεθ ψάχνεται πάλι για να σχηματίσει κυβέρνηση με… αυτούς που προκάλεσαν την πτώση του – μεταξύ των οποίων και τα δύο καταλανικά κόμματα – και με τους οποίους υποτίθεται ότι είχε συμμαχήσει. Δηλαδή με τη ριζοσπαστική αριστερά, τους Καταλανούς αυτονομιστές και τους Βάσκους εθνικιστές. Όλοι αυτοί συμμάχησαν μαζί του για να ρίξουν τον Ραχόι και μετά έριξαν και τον ίδιο! Διότι οι Καταλανοί συνέχισαν να ζητούν δημοψήφισμα για την αυτοδιάθεση, που δεν θα μπορούσε να γίνει αποδεκτό ούτε από την κυβέρνηση του Σάντσεθ, καθώς κάτι τέτοιο θα προκαλούσε εξέγερση σε όλη τη χώρα!
Στο μεταξύ, και οι Βάσκοι εθνικιστές ζητούν δημοψήφισμα για ανεξαρτησία και αμέσως μετά την πτώση του Ραχόι και την άνοδο στην εξουσία του Σάντσεθ, σχημάτισαν ανθρώπινη αλυσίδα 202 χιλιομέτρων για να προβάλουν το αίτημά τους.
Λογικό αφού το βασκικό Εθνικιστικό Κόμμα είχε, στις 31 Μαΐου 2018, διαθέσει τους πέντε βουλευτές του, προκειμένου να συγκεντρώσει ο Σάντσεθ τον απαιτούμενο αριθμό βουλευτών για να πέσει ο Ραχόι στην πρόταση μομφής.
Μέσα σε ένα ανάλογο πλαίσιο ανωμαλίας, με πέντε φυλακισμένους Καταλανούς να έχουν εκλεγεί και με απαγόρευση συμμετοχής στις ευρωεκλογές του φυγά Κάρλες Πουτζεδεμόν που επιμένει ότι μπορεί να λαμβάνει μέρος σε εκλογές ενώ βρίσκεται στο Βέλγιο για να διαφύγει τη σύλληψη, ετοιμάζεται να ξανακυβερνήσει ο Σάντσεθ.
Δυο μέρες πριν από τις εκλογές, ο Σάντσεθ ήθελε να δώσει… απαντήσεις από τα αριστερά, μιλούσε με τα καλύτερα λόγια για τον ηγέτη των Ποδέμος Πάμπλο Ιγκλέσιας, που κατακρημνίστηκε στις εκλογές, επετίθετο στους Ciudadanos, το Κόμμα των Πολιτών και πάει στις ευρωεκλογές με επικεφαλής του ψηφοδελτίου του τον υπουργό των Εξωτερικών Ζοζέπ Μπορέλ, που διέκοψε τηλεοπτική συνέντευξή του επειδή ο δημοσιογράφος έδειχνε να υποστηρίζει την ανεξαρτησία της Καταλονίας. Δηλαδή, τρικυμία εν κρανίω.
Ο Σάντσεθ κέρδισε μεν τις εκλογές της 28ης Απριλίου, με 28,68%, εξασφαλίζοντας 123 από τις 350 έδρες του κοινοβουλίου – το Λαϊκό Κόμμα έλαβε 16,70% και 66 έδρες – αλλά οι οπαδοί του δεν θέλουν συνεργασία με τους Ciudadanos (που έλαβαν 15,86% και 57 έδρες), οπότε θα αναζητήσει και πάλι την τύχη του στους αποδεκατισμένους Ποδέμος που με ένα 14,31% περιορίζεται στις 42 έδρες.
Η δεύτερη περίοδος ομηρίας
Αν ο Σάντσεθ συμμαχήσει με τους Ποδέμος, τότε θα χρειάζεται άλλες 11 έδρες για να λάβει ψήφο εμπιστοσύνης. Οπότε, ξανά μανά από την αρχή τα πάρε δώσε με τους Καταλανούς αυτονομιστές και τους Βάσκους εθνικιστές.
Αλλά ως γνωστόν, οι τυχοδιώκτες δεν νοιάζονται για τέτοιες λεπτομέρειες…
Ο Σάντσεθ ετοιμάζεται για τη δεύτερη περίοδο της ομηρίας του…
Το ίδιο και η Ισπανία…
Στις εκλογές της 20ής Δεκεμβρίου 2015, το κόμμα του Ραχόι είχε εκλέξει 123 βουλευτές, ενώ ο Σάντσεθ με το Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα της Ισπανίας (PSOE), είχε αποσπάσει 90 έδρες. Δεν δέχθηκε, όμως, να συνεργαστεί στον σχηματισμό κυβέρνησης. Αυτό που επεδίωκε ήταν να συνεργαστεί με τους Podemos, που είχαν εξασφαλίσει 69 έδρες, και τα μικρότερα αριστερά κόμματα «Compromis» και «Izquierda Unida».
Ακολούθησε πολιτικό αδιέξοδο καθώς ο Σάντσεθ εννοούσε να σχηματίσει κυβέρνηση αποκλειστικά από σοσιαλιστές και ανεξάρτητες προσωπικότητες. Στα τέλη Φεβρουαρίου 2016, το Podemos ανακοίνωσε ότι διακόπτει τις συνομιλίες με τους Σοσιαλιστές, διαφωνώντας με τη συμφωνία του Σάντσεθ με τους φιλελεύθερους Ciudadanos, ενώ από την πλευρά τους οι Σοσιαλιστές κατήγγειλαν για ψέματα και εκβιασμούς τους Podemos. Προηγουμένως, οι Ciudadanos είχαν αρνηθεί να μπουν σε κυβέρνηση συνεργασίας με τους Podemos και τους άλλους υποστηρικτές της καταλανικής αυτονομίας.
Άλλωστε και το ίδιο το Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα είχε από τον Δεκέμβριο του 2015 αποκλείσει το ενδεχόμενο σχηματισμού κυβέρνησης με οποιοδήποτε κόμμα υποστήριζε τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος για την ανεξαρτησία της Καταλονίας. «Δεν θα συζητήσουμε θέματα για την εδαφική ακεραιότητα της χώρας», είχε πει τότε ο Σάντσεθ (που τελικά συνεργάστηκε μαζί τους).
Στα τέλη του Μαρτίου 2016, ο ηγέτης των Podemos Πάμπλο Ιγκλέσιας δήλωσε πρόθυμος να συμβιβαστεί και να μην είναι μέλος της κυβέρνησης, προκειμένου ο Σάντσεθ να προχωρήσει.
Βοήθεια από τον Τσίπρα
Λίγες μέρες νωρίτερα, στις 17 Μαρτίου 2016, κατά την συνάντησή τους στη Σύνοδο των Ευρωπαίων Σοσιαλιστών, ο Σάντσεθ είχε ζητήσει από τον Τσίπρα να μεσολαβήσει στον Ιγκλέσιας και να ασκήσει όλη την επιρροή του προκειμένου να σχηματισθεί κυβέρνηση αριστερού συνασπισμού. Ήταν η πρώτη φορά που ο Τσίπρας έδινε το παρών σε μια τέτοια σύναξη, ως παρατηρητής, βέβαια, για να τηρούνται τα προσχήματα.
Είχαν προηγηθεί δύο ψηφοφορίες στη Βουλή, όπου ο Σάντσεθ είχε αποτύχει να συγκεντρώσει τον αναγκαίο για τη Δεδηλωμένη αριθμό βουλευτών. Είχε καταφέρει να εξασφαλίσει μόνο την ψήφο των «Ciudadanos» και ενός μικρού κόμματος από τις Κανάριες Νήσους. Εναντίον του είχαν ψηφίσει το Λαϊκό Κόμμα, το Podemos, το Izquierda Unida και τέσσερα περιφερειακά κόμματα από την Χώρα των Βάσκων και την Καταλονία.
Στις 25 Ιουνίου 2016 η Ισπανία οδηγήθηκε και πάλι στις κάλπες. Το Λαϊκό Κόμμα ήλθε και πάλι πρώτο, με περισσότερες αυτή τη φορά έδρες (137), ενώ οι Podemos, με 71 έδρες, δεν κατάφεραν να εξασφαλίσουν την πολυπόθητη δεύτερη θέση. Οι «δεύτεροι», οι Σοσιαλιστές, με 85 έδρες, όπως και οι Ciudadanos, που έπεσαν στις 32 έδρες, ανακοίνωσαν αμέσως πως δεν θα στηρίξουν τον Ραχόι.
Τον Οκτώβριο του 2016, οι Σοσιαλιστές ήραν το βέτο και αποφάσισαν αποχή από την ψηφοφορία στη Βουλή, ώστε ο Μαριάνο Ραχόι να σχηματίσει κυβέρνηση. Όλα αυτά μέχρι την τελευταία ευκαιρία ανατροπής του, με τον γερμανικό Τύπο να πανηγυρίζει.
Στις 31 Μαΐου 2018 ο Σάντσεθ κέρδισε την πρόταση μομφής χάρη στους Βάσκους αυτονομιστές και στις 2 Ιουνίου ορκιζόταν πρωθυπουργός ως… αρχηγός των ατάκτων!
Η μάχη του Ραχόι
Στα χρόνια του Ραχόι (πρωθυπουργός από το 2011), η Ισπανία ξεπέρασε με επιτυχία την κρίση, με τον ρυθμό ανάπτυξης να φθάνει στο 3,2%, ισχυρές καταναλωτικές δαπάνες, μείωση των επιτοκίων, μείωση της ανεργίας κατά 8 μονάδες (354.203 λιγότεροι άνεργοι το 2015, η μεγαλύτερη μείωση από το 1996), μείωση του ελλείμματος στο 5,7% το 2014, στο 5,16% το 2015, στο 4,6% το 2016 και στο 3,1% το 2017. Μάλιστα, χωρίς να περιλαμβάνονται τα κεφάλαια που χρησιμοποιήθηκαν για τη διάσωση των τραπεζών, το έλλειμμα διαμορφώθηκε στο 4,3% του ΑΕΠ.
Σημειώστε επίσης ότι τον Ιούνιο του 2015, εργοδότες και συνδικάτα είχαν συμφωνήσει σε μισθολογικές αυξήσεις 1% το 2015 και 1,5% το 2016, μετά από ένα τριετές πάγωμα μισθών.
Επιπλέον, η Ισπανία, που το 2012 και το 2013 είχε λάβει δάνειο 41,3 δις ευρώ για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών της, από τον Ιούλιο του 2014 ως τον Νοέμβριο του 2017 είχε προχωρήσει σε έξι πρόωρες αποπληρωμές.
Με λίγα λόγια, ο Ραχόι είχε δώσει μάχη για να ξεπεράσει η χώρα του την οικονομική κρίση, ενώ παράλληλα έδινε και τη μάχη για την ακεραιότητά της, απορρίπτοντας κάθε προσπάθεια για απόσχιση της Καταλονίας.
Όλα αυτά ανατράπηκαν και βρέθηκε εκτός εξουσίας για ένα σκάνδαλο παράνομης χρηματοδότησης του κόμματός του που ανάγεται στη δεκαετία του 1990 και πάντως δέκα χρόνια πριν ο ίδιος βρεθεί στην πρωθυπουργία.
Σημειώστε ότι ανάλογο σκάνδαλο – και μάλιστα υπεξαίρεσης του κομματικού ταμείου και μάλιστα μόλις το 2012 – δεν εμπόδισε στην Ιταλία τη «Λέγκα του Βορρά» να βρεθεί στην εξουσία.
Και τώρα, η Ισπανία βρίσκεται μπροστά σε μια ακόμη περιπέτεια, καθώς ένας ακόμη ετερόκλητος συνασπισμός δημαγωγών και ακραίων προετοιμάζει μια νέα περίοδο ακυβερνησίας.
Αρκεί ο Σάντσεθ να βρεθεί στο Παλάτι Μονκλόα. Μόνο που αυτή τη φορά ο κίνδυνος για την Ισπανία, αυτό το πολιτικό deja vu, μπορεί να τον οδηγήσει σε μοιραίες παραχωρήσεις προς τους ακραίους συμμάχους του…
*Η κα Σοφία Βούλτεψη είναι βουλευτής Β'' Αθηνών (Νότιος Τομέας), πρώην υφυπουργός παρά τω πρωθυπουργώ και κυβερνητική εκπρόσωπος, δημοσιογράφος
