Του Δημήτρη Τσιόδρα*
Στην εποχή της κρίσης, εκτός από την ταλαιπωρία των ανθρώπων, είχαμε και την ταλαιπωρία των όρων. Ένας από αυτούς που κακοποιήθηκαν περισσότερο από τον ΣΥΡΙΖΑ και πολλούς άλλους που διέπονται από ολοκληρωτική λογική, είναι ο φιλελευθερισμός.
Ο υποτιμητικός όρος «φιλελέ» ήταν και παραμένει η «καραμέλα» στο στόμα των κυβερνητικών στελεχών εναντίον αντιπάλων τους κι εναντίον απόψεων που δεν τους αρέσουν ή δεν τις καταλαβαίνουν. Στην προεκλογική περίοδο μάλιστα αυτή η «καραμέλα» έχει εμπλουτιστεί και με διάφορα ευφάνταστα που συνιστούν πλήρη διαστρέβλωση του προγράμματος της ΝΔ. Αυτό όμως που αποτελεί κακό για τα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ, είναι τίτλος περηφάνιας για μας.
Ο φιλελευθερισμός ήταν και παραμένει ένα ανοιχτό πλαίσιο αξιών και ιδεών. Ο πολιτικός φιλελευθερισμός είναι συνδεδεμένος με τον αγώνα για ατομικά και πολιτικά δικαιώματα. Απόγονος του Διαφωτισμού, διατρέχει ένα ευρύ πολιτικό φάσμα. Δύο είναι οι συμπληρωματικές αρχές του. Η πρώτη είναι η ελευθερία του ατόμου. Η δεύτερη είναι το κοινό συμφέρον: ότι «η ανθρώπινη κοινωνία μπορεί να είναι μια ένωση για το καλό όλων».
Ο φιλελευθερισμός είναι η μήτρα από την οποία γεννήθηκαν το συνταγματικό κράτος, τα ατομικά δικαιώματα (με πρώτα από όλα την ελευθερία του λόγου και το απαραβίαστο της συνείδησης), η ισότητα ενώπιον του νόμου, το κράτος δικαίου, η δικαστική ανεξαρτησία αλλά και τα πολιτικά δικαιώματα, η ισοπολιτεία και η σύγχρονη δημοκρατία.
Ο πολιτικός φιλελευθερισμός υποστηρίζει την ελευθερία της ψήφου, της έκφρασης και του συνέρχεσθαι, την αντιπροσωπευτική δημοκρατία, τα δικαιώματα των μειονοτήτων. Δεν προβάλει κάποιο πρότυπο, αλλά επιδιώκει να εξασφαλίσει για κάθε άτομο την ανάπτυξη της προσωπικότητας, τη διαφορετικότητα, την ελευθερία της σκέψης. Οι φιλελεύθερες αξίες αποτέλεσαν την πιο ισχυρή μηχανή για δημιουργία ευημερίας σε όλη την Ιστορία. Ο σεβασμός του φιλελευθερισμού στις διαφορετικές απόψεις και τους τρόπους ζωής περιόρισε σε σημαντικό βαθμό προκαταλήψεις απέναντι σε θρησκευτικές, εθνικές και κοινωνικές μειονότητες.
Ο σύγχρονος φιλελευθερισμός βασίζεται σε δύο πυλώνες: τον πολιτικό και τον οικονομικό φιλελευθερισμό. Ο ένας πυλώνας προϋποθέτει αλλά και τροφοδοτεί συγχρόνως τον άλλον. Οι χώρες που εμφανίζουν σήμερα τα μεγαλύτερα επίπεδα ευημερίας είναι εκείνες που εξασφαλίζουν στους πολίτες τους τη μεγαλύτερη πολιτική, κοινωνική και οικονομική ελευθερία.
«Πώς να επανεφεύρουμε τον φιλελευθερισμό για τον 21ο αιώνα». Με αυτό το αφιέρωμα γιόρτασε το βρετανικό περιοδικό «Economist» τη συμπλήρωση 175 ετών κυκλοφορίας του. Στο μανιφέστο του περιοδικού αναφέρεται ότι οι φιλελεύθεροι έχουν ξεχάσει ότι η ιδρυτική ιδέα είναι σεβασμός για όλους. Το σύνθημα θα έπρεπε να είναι: φιλελευθερισμός για τον λαό, περισσότερες προσπάθειες για τον πολίτη στα θέματα της φορολογίας, της πρόνοιας, της εκπαίδευσης.
Ο φιλελευθερισμός όντως, αντιμετωπίζει προβλήματα. Κυρίως στην Αμερική αλλά και στην Ευρώπη βρισκόμαστε στα πρόθυρα μιας λαϊκής εξέγερσης εναντίον των φιλελεύθερων ελίτ, που θεωρείται ότι κοιτούν μόνο το όφελός τους και είναι ανίκανες - ή απρόθυμες - να επιλύσουν τα προβλήματα του μέσου πολίτη.
Το κοινωνικό συμβόλαιο- όπως διαμορφώθηκε στον 20ο αιώνα- δεν είναι πλέον σε ισχύ. Η γεωγραφία και η τεχνολογία παράγουν νέες συγκεντρώσεις οικονομικής δύναμης που θα πρέπει να αντιμετωπιστούν. Η μεσαία τάξη χειμάζεται στα χρόνια της οικονομικής κρίσης και οι ανισότητες οξύνονται. Υπάρχουν οι κερδισμένοι αλλά και οι χαμένοι της παγκοσμιοποίησης.
Η φιλελεύθερη δημοκρατία σήμερα αντιμετωπίζει την μεγάλη πρόκληση, να υποσχεθεί ένα πιο ευοίωνο μέλλον στους πολίτες. Η ποιότητά της, εξαρτάται από την διασφάλιση των ελευθεριών του πολίτη αλλά και από την αντιμετώπιση των κοινωνικοοικονομικών ανισοτήτων δίχως να περιορίσει την οικονομική ελευθερία.
Κατά καιρούς πολιτικοί σχηματισμοί και κόμματα έχουν επιχειρήσει (άλλα με επιτυχία και άλλα όχι) να εκφράσουν αμιγώς φιλελεύθερες ιδέες και να εκπροσωπήσουν τους Έλληνες πολίτες. Υπάρχουν επίσης, αρκετοί πολιτικοί που ως μονάδες ανεξαρτήτως του κόμματος με το οποίο πολιτεύονται εκφράζουν -μειοψηφικά η αλήθεια είναι- φιλελεύθερες απόψεις. Με την ίδρυση του ΚΕΦΙΜ ενισχύθηκε σημαντικά η επιρροή των φιλελεύθερων προτάσεων και ιδεών στον δημόσιο διάλογο και την πολιτική, καθώς αποτελεί μια δεξαμενή φιλελεύθερης σκέψης που έλειπε από την ελληνική κοινωνία.
Η παρουσία του Κυριάκου Μητσοτάκη στο τιμόνι της ΝΔ, αποτελεί μιας πρώτης τάξεως ευκαιρία, για να γίνουμε επιτέλους μια χώρα που δίνει ίσες ευκαιρίες στους πολίτες της, που τους παρέχει τη δυνατότητα να δημιουργήσουν και να επιδιώξουν τα όνειρα και τις φιλοδοξίες τους αίροντας τα εμπόδια που βάζει το πελατειακό κράτος, που μειώνει τις κοινωνικές ανισότητες μέσα από τη δίκαιη κατανομή των βαρών, που οικοδομεί ένα σύγχρονο δίχτυ κοινωνικής στήριξης. Το πρόγραμμα της ΝΔ σε αυτή την κατεύθυνση κινείται κι αν την Κυριακή του δοθεί καθαρή εντολή σε αυτό το δρόμο θα κινηθεί.
Είναι σίγουρο ότι οι φιλελεύθερες δημοκρατίες πρέπει να κερδίσουν ξανά εκείνο το τμήμα των πολιτών που τις αμφισβητεί κι ο φιλελευθερισμός να ξανακερδίσει το μεταρρυθμιστικό του πνεύμα. Αλλά όπως είχε πει και ο J. F. Kennedy, στην ιστορική ομιλία του το 1963, στο Βερολίνο: «Η ελευθερία έχει πολλές δυσκολίες και η δημοκρατία δεν είναι τέλεια. Αλλά δεν χρειάστηκε ποτέ να χτίσουμε ένα τείχος για να κρατήσουμε μέσα τον λαό μας, να τον εμποδίσουμε να μας εγκαταλείψει».
