Του Νίκου Γιαννή
Ενώ ο βαλκανικός μικρόκοσμος συνεχίζει να ταλανίζεται από αμοιβαίες καχυποψίες, προσδοκίες παραδείσων εθνικής καθαρότητας και στο εσωτερικό των κρατών από διαφθορά, πελατειακές σχέσεις, αδύναμους θεσμούς, κράτος δικαίου και κοινωνία πολιτών και ανελέητες πολιτικές συγκρούσεις, κάτι βαθύ κυοφορείται στην Ε.Ε. με την προαναγγελία γάμων μεταξύ των άλλοτε άσπονδων εχθρών, Γαλλίας και Γερμανίας.
Στις 22 Ιανουαρίου υπογράφεται στο Άαχεν από τον Εμ. Μακρόν και την Α.Μέρκελ μια «εθνικώς ανάρμοστη» συμφωνία. Τα δύο κράτη θα συμβουλεύονται το ένα το άλλο σε όλα τα επίπεδα πριν από τις σημαντικές συναντήσεις της ΕΕ και θα επιδιώκουν να έχουν κοινές θέσεις και κοινές ανακοινώσεις των αρμοδίων Υπουργών.
Αυτό θα γίνεται εφεξής ειδικώς στα θέματα ασφάλειας και άμυνας, καθώς και σε όλες τις σημαντικές αποφάσεις. Δημιουργούν ένα Γαλλογερμανικό Συμβούλιο Άμυνας και Ασφάλειας, που θα συναντάται τακτικά στο ανώτατο επίπεδο, θέλουν να κλείσουν τα κενά στρατιωτικής συνεργασίας, να συνεργάζονται πλήρως στην παραγωγή στρατιωτικών εξοπλισμών και εξαγωγών όπλων.
Η Γαλλία και η Γερμανία θέλουν να ευθυγραμμίζονται πλήρως στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, στο οποίο η Γερμανία έγινε μη μόνιμο μέλος για δύο χρόνια από την 1.1.2019 και βεβαίως θέλει να γίνει μόνιμο με την πλήρη στήριξη της Γαλλίας, ενώ και οι δύο χώρες θα επιδιώξουν την αναθεώρηση του Χάρτη του ΟΗΕ!
Η Γαλλία θα εξετάσει την παραχώρηση της έδρας της ως μονίμου μέλους του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, στην ΕΕ. Οι δύο χώρες δεσμεύονται να εμβαθύνουν την οικονομική τους ένωση, με στόχο τη δημιουργία ενός γαλλο-γερμανικού οικονομικού χώρου με κοινούς κανόνες! Τα δύο κράτη επιθυμούν οι πολίτες τους να μαθαίνουν και τις δύο γλώσσες, με στόχο όλες οι γειτονικές προς τα σύνορα περιοχές να είναι πλήρως δίγλωσσες.
Πρωτάκουστα πράγματα. Αναμένοντας ολόκληρη τη συμφωνία, καθώς αυτές είναι διαρροές ενός μέρους της, φαίνεται ότι κάτι αρχίζει να κινείται στην ΕΕ. Ακόμη περισσότερο: αυτά τα δύο κράτη προσφέρουν ένα ιστορικό παράδειγμα, ένα μονοπάτι ενδιαφέρον για όλους.
Από την άλλη, ενώ κάτι φαίνεται ότι πήγε στραβά με τα βαλκανικά έθνη, το γαλλο-γερμανικό παράδειγμα υποδεικνύει, αφενός ότι δεν υπάρχει καλύτερος δρόμος γι' αυτά από τη στενή συνεργασία και την άρση των εμποδίων και προκαταλήψεων που εδράζονται στο παρελθόν, αφετέρου ότι για όλα μαζί η ΕΕ είναι η μόνη θετική προοπτική.
Η αρχική διάθεση μιας μικρής έστω πλειοψηφίας Βρετανών να αποχωρήσουν από την Ένωση (καθώς τώρα οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ξεκάθαρη μεταστροφή) και η προοπτική του BREXIT, οδήγησαν στη συσπείρωση και την ενιαία στάση των άλλων 27 κρατών και τώρα, μαζί με την αμφισβήτηση του ηγετικού ρόλου των ΗΠΑ παγκοσμίως και την ανάγκη ευρωπαϊκής αυτάρκειας, οδηγούν σε μια βαθύτερη ένωση μεταξύ Γάλλων και Γερμανών, στο ακριβώς αντίθετο δηλαδή προς τις εκλάμψεις εθνικού αναχωρητισμού που εμφανίσθηκαν τελευταία.
Προς τα πού φυσούν άραγε οι άνεμοι της αλλαγής, προς έναν νέο διεθνή κατακερματισμό, όξυνση των εθνικών ανταγωνισμών και ίσως νέες θερμές αναμετρήσεις, ή προς μια νέα οικειοθελή ενότητα, με την εμβάθυνση της ευρωπαϊκής ιδέας ως την πλέον επιτυχώς δοκιμασμένη και αξιόπιστη απάντηση;
Στις 17 Ιανουαρίου 1989 ο Πρόεδρος τότε της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζακ Ντελόρ είχε εκστομίσει στην ομιλία του στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο την περίφημη διαπίστωση ότι «κανείς δεν μπορεί να ερωτευθεί μια κοινή αγορά». Ο γαλλογερμανικός έρωτας της δεκαετίας του 1950 δείχνει τώρα να ωριμάζει και να οδηγείται ως φυσική απόρροια σε έναν, αν όχι μελίρρυτο με βεβαιότητα πάντως πολλά υποσχόμενο γάμο.
Ο Γάλλος Πρόεδρος Εμμ. Μακρόν δείχνει τόλμη στις μεταρρυθμίσεις και προσοχή στους αριθμούς, ενώ η γερμανική ηγεσία νέα προσήλωση στην ευρωπαϊκή ενότητα και σταθερότητα και σε ένα ειρηνικό μέλλον. Και οι δύο επιδεικνύουν ετοιμότητα παραχώρησης περαιτέρω εθνικής κυριαρχίας.
Ο Φερνάντ Μπρωντέλ, με τη διεισδυτική ματιά του ιστορικού της Μεσογείου, έγραφε λίγα χρόνια μετά τη δημιουργία της ΕΟΚ: «Θα ήταν λάθος η ανθρώπινη φύση να υπηρετεί μόνον έξυπνα ποσά, αυτά φαίνονται τόσο ωχρά δίπλα στον ορμητικό, αν και όχι πάντα ανόητο, ενθουσιασμό που κινητοποίησε την Ευρώπη στο παρελθόν. Μπορεί μια ευρωπαϊκή συνείδηση να χτιστεί αποκλειστικώς με αριθμούς; Ή μήπως είναι ακριβώς αυτό που τα στοιχεία μπορεί να αποτυγχάνουν να συλλάβουν, να είναι αυτό που μπορεί να αναπτυχθεί με τρόπους που δεν μπορούν να υπολογιστούν αριθμητικά;»
Η επικείμενη γαλλο-γερμανική συμφωνία αποτελεί άραγε προανάκρουσμα μιας ευρωπαϊκής πολιτικής ένωσης, ενός ομοσπονδιακού πυρήνα που σταδιακά θα διευρυνθεί, καθώς φαίνεται αδύνατη ως προς την αποτελεσματική λειτουργία όπως και αντιδημοκρατική εξάλλου, η απαίτηση λήψης αποφάσεων μεταξύ 27 ή 28 κρατών με ομοφωνία, ειδικώς στα σημαντικά ζητήματα; Το 2019 προαναγγέλεται πάντως ως ιδιαιτέρως ενδιαφέρουσα χρονιά.
