Του Γιάννη Παντελάκη
Όταν ένα αρκετά μεγάλο ποσοστό πολιτών πιστεύει ότι η κρίση της Ελληνικής οικονομίας ήταν προσχεδιασμένη από διάφορα εξωθεσμικά κέντρα, γιατί ένα μικρότερο ποσοστό να μην πιστέψει στον Σώρρα; Και όταν ένα τέτοιο ποσοστό υιοθετεί τις θεωρίες Σώρρα, γιατί να μην βρεθούν και ένα-δυο δικαστές για να πουν πως τα χρήματα Σώρρα υπάρχουν- αφού δεν αποδείχτηκε το αντίθετο-ή ότι δεν είναι κακή ιδέα να πληρώνουν με αυτά τις οφειλές τους κάποιοι;
Το καλοκαίρι του 2014 δημοσιοποιήθηκαν στο Βερολίνο τα αποτελέσματα μιας Πανεπιστημιακής έρευνας σ'' ένα συνέδριο για τον αντισημιτισμό στην Ελλάδα. Σε αυτή την έρευνα, υπήρχαν και ευρήματα για διάφορα άλλα θέματα. Έτσι, το 72,25% έλεγε ότι η κρίση στη χώρα μας ήταν προσχεδιασμένη, το 68,66% ότι έχει βρεθεί το φάρμακο εναντίον του καρκίνου αλλά δεν το δίνουν στην κυκλοφορία και το 58,74% ότι η επίθεση στους δίδυμους πύργους ήταν αποτέλεσμα οργανωμένου σχεδίου των ίδιων των ΗΠΑ.
Ακόμα και μικρότερα να είναι τα σχετικά ποσοστά (επειδή υποθέτουμε ότι δεν κατανόησαν σωστά τις σχετικές ερωτήσεις), η εικόνα αποτυπώνει πως υπάρχει ένα σεβαστό ποσοστό πολιτών που αποδίδει τα πάντα σε ενός είδους συνωμοσία. Αυτή η συμπεριφορά, οδηγεί στη συνέχεια σε κάποιον σωτήρα ο οποίος είναι ικανός με τα 600 δισ. ευρώ που έχει, να αγοράσει ολόκληρο το δημόσιο χρέος. Το επόμενο στάδιο από την υιοθέτηση μιας συνωμοσίας, είναι η υιοθέτηση ενός σωτήρα. Αποτελεί μια λογική συνέχεια, όπως είναι γνωστό δεν μπορεί να υπάρχουν κενά. Πουθενά, ούτε στην πολιτική.
Ο ανορθολογισμός, τον οποίοι αρκετοί ασπάζονται, δεν ευδοκιμεί μόνο στη χώρα μας. Υπάρχουν αναρίθμητα πολλοί στις ΗΠΑ που πιστεύουν ότι ο Έλβις ζει, κάποιοι άλλοι στην Ευρώπη ότι η Μέρκελ είναι κόρη του Χίτλερ και κάποιοι τρίτοι ότι ο Πούτιν έχει εξωγήινους συμβούλους που τον βοηθάνε για να καταστρέψει τις ΗΠΑ. Θεωρίες συνωμοσίας και ανυπόστατες θεωρίες υπάρχουν παντού, ωστόσο μια κοινωνία που βρίσκεται σε μια πολύχρονη -όχι μόνο οικονομική- κρίση είναι προφανώς πιο έτοιμη να δεχτεί οποιαδήποτε θεωρία η οποία θα δίνει απαντήσεις οι οποίες δεν θα ακυρώσουν την προσωπική θεώρηση των πραγμάτων που είχε ως τότε. Έως την στιγμή που γκρεμίστηκε ο μύθος της ευημερίας και η αλήθεια εμφανίστηκε ολόγυμνη απέναντι τους.
Ένα κομμάτι της κοινωνίας, δεν θέλει να δεχτεί πως αυτό που ζούσε έως λίγα χρόνια πριν, δεν είχε στέρεες βάσεις και ήταν αποτέλεσμα μιας πολυεπίπεδης φούσκας. Αν το δεχτεί, θα πρέπει παράλληλα όχι απλά να ακυρώσει τον τρόπο σκέψης έως τώρα, αλλά θα πρέπει ακόμα να προβληματιστεί για την επόμενη ημέρα, να δώσει πολιτικές απαντήσεις σ'' ένα ολοένα πιο σύνθετο και δύσκολο σκηνικό και να χαράξει την προσωπική του πορεία με βάσει τη νέα πραγματικότητα. Αυτό, για αρκετούς δεν είναι εύκολο. Γι'' αυτό σε μεγάλο βαθμό υιοθετούν χωρίς δεύτερες σκέψεις πολιτικά συνθήματα που απέχουν από τον ορθολογισμό. Θα σκίσω τα μνημόνια, έλεγε ο άλλος. Και τον πίστευαν. Η ανάπτυξη που θα επαναφέρει την χώρα στο επίπεδο του 2009 έρχεται, υποστήριζε κάποιος τρίτος. Και κάποιοι ακολουθούσαν.
Ο ανορθολογισμός βρίσκει πρόσφορο έδαφος όταν κάποια σταθερά σημεία αναφοράς -όπως τα κόμματα ή το πολιτικό προσωπικό- απαξιώνονται και χάνουν την εμπιστοσύνη μεγάλων κομματιών της κοινωνίας. Στη χώρα μας, όλοι οι δείκτες αναδεικνύουν το πρόβλημα έλλειψης εμπιστοσύνης στους πολιτικούς και τα κόμματα. Ο χώρος για ανάπτυξη τέτοιων θεωριών ή η πίστη σε σωτήρες κάθε τύπου, υπάρχει και δεν είναι μικρός. Ιδιαίτερα σε μια χώρα όπου οι θεωρίες συνωμοσίας (πόσοι δεν έχουμε ακούσει απίστευτα πολλές αναφορές για τους Εβραίους που ελέγχουν όλο τον κόσμο;), είχαν πάντα μια καλή θέση στον τρόπο ερμηνείες των γεγονότων.
Η κρίση, αλλά και η ολοένα μεγαλύτερη πρόσβαση μεγάλων ομάδων πληθυσμού στο διαδίκτυο, βοήθησαν σημαντικά στην ανάδειξη φαινομένων σαν τον Σώρρα. Στο διαδίκτυο, θα βρει κάποιος εντυπωσιακά πολλές ιστοσελίδες γεμάτες ανορθολογισμό και συνωμοσίες. Που ξεκινάνε από την πρόθεση κάποιων (άγνωστο ποιών) να μην αποκαλυφθεί ο τάφος του Μεγάλου Αλέξανδρου γιατί ακόμα και σήμερα κάποιοι φοβούνται στην σκιά του και φτάνουν στη διαδεδομένη άποψη ότι οι ξένοι μας μισούν γιατί όταν εμείς χτίζαμε Παρθενώνες αυτοί μάζευαν βελανίδια. Γενικότερα το μίσος των ξένων για τη χώρα μας, αποτελεί μια κοινή συνισταμένη πολλών θεωριών.
Φαντάζομαι πως αν σε οποιαδήποτε άλλη χώρα της Ευρώπης εμφανιζόταν ένας Σώρρας, θα είχαν ήδη επιληφθεί οι αρχές. Από την πρώτη στιγμή. Η διαφορά μας με τις υπόλοιπες χώρες, είναι αυτή…
