Αυτό ήταν λοιπόν; Το κράτος παίρνει την εκδίκησή του απέναντι στους φιλελεύθερους που το αμφισβήτησαν; Εδώ τελειώνουν οι ωραίες ιστορίες περί ελεύθερης αγοράς; Η αγωνία των ανθρώπων για την τύχη του φιλελευθερισμού είναι πραγματικά συγκινητική. Αφήστε δε που πιστεύουν ότι ζούμε στον Παράδεισο. Δεν υπάρχουν μονοπώλια, το κράτος έχει συντονιστικό και μόνο ρόλο, οι πολίτες απολαμβάνουν συνθήκες οικονομικής και πολιτικής ελευθερίας.
Κι ύστερα ξυπνήσαμε απότομα πέφτοντας από το ντιβάνι στο χωμάτινο πάτωμα. Έτσι διεκόπη το όνειρο που μας έκανε να πιστεύουμε ότι ζούσαμε σε παλάτι! Το θέμα μας εδώ είναι ότι οι συνθήκες έκτακτης ανάγκης που δημιουργεί η κατάσταση του κορονοϊού αποτέλεσαν για κάποιους αφορμή να θυμηθούν το κακό τους παρελθόν. Δεν πρόκειται για ένα φιλοσοφικό θέμα, αλλά για μια συνειδητή προσπάθεια να επανέλθουν στο προσκήνιο πρόσωπα και συμπεριφορές που χρεοκόπησαν τη χώρα. Οι θιασώτες των λεφτόδεντρων πιστεύουν ότι έφτασε η ώρα για να αναλάβουν και πάλι δράση.
Καταρχήν να ξεκαθαρίσουμε ότι δεν υπάρχουν λεφτόδεντρα. Όσοι το επιδίωξαν στο παρελθόν συνάντησαν την ασυμβίβαστη άποψη της πραγματικότητας, η οποία απάντησε με πληθωρισμό. Επίσης, το κράτος δεν μπορεί να εξαφανιστεί, εκτός κι αν μιλάμε για συνθήκες αναρχίας. Δεν ξέρω αν αυτό θα είναι εφικτό κάποια στιγμή ή ακόμη κι αν είναι «ιδανικό». Το πραγματικό πρόβλημα δεν βρίσκεται στην ύπαρξη του κράτους, αλλά στον ρόλο του. Πρόκειται για ένα κράτος που ελέγχει κεντρικά την Οικονομία και κάθε μορφή δράσης των πολιτών ή για έναν οργανισμό που επί της ουσίας συντονίζει τις δράσεις των πολιτών; Είναι βέβαιο ότι το κράτος σήμερα δεν συντονίζει. Καθορίζει δράσεις. Είναι ένα κράτος σοβιετικού τύπου - κι αυτό δεν αφορά μόνο την Ελλάδα. Η σοσιαλδημοκρατία επιτέλεσε το ιερό της «καθήκον» σε πολλές χώρες της δήθεν φιλελεύθερης Δύσης.
Και τι θα έκανε ένα ιδανικό φιλελεύθερο κράτος σε μία κατάσταση σαν τη σημερινή; Η απάντηση είναι προφανής: Δεν θα άφηνε τους ανθρώπους να πεθάνουν στον δρόμο. Και φυσικά θα αντιμετώπιζε με κάθε λογικό τρόπο την οικονομική κρίση που συνεπάγεται η καραντίνα ενός ολόκληρου πληθυσμού για εβδομάδες. Η παροχή ρευστότητας στην αγορά είναι ένας από αυτούς τους τρόπους. Αλλά πρόκειται για μία ενέργεια που γίνεται μια φορά και κάτω από εξαιρετικά ειδικές συνθήκες. Με άλλα λόγια, η αυξημένη ρευστότητα δεν αποτελεί φάρμακο για πάσα νόσο. Στην προκειμένη περίπτωση είναι η επιλογή με τις μικρότερες παρενέργειες. Αρκεί φυσικά να πρόκειται για παρένθεση και όχι για εθισμό σε αδιέξοδες πρακτικές.
Θα πει κάποιος ότι οι Βρετανοί ακολουθούν άλλον τρόπο επίλυσης του προβλήματος. Αφήνουν τους αδύναμους να πεθάνουν και συνεχίζουν με τους υπόλοιπους. Να μας συγχωρείτε, αλλά αυτή δεν είναι πολιτική επιλογή. Είναι μια ακόμη περιπέτεια του λαϊκισμού στη χώρα του παραλόγου. Και δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι ανάλογες «παλαβές» πρακτικές ακολούθησαν επί της ουσίας άλλοι δύο λαμπροί εκπρόσωποι του λαϊκισμού: Ο Τραμπ και ο Ερντογάν. Να υποθέσουμε ότι αυτοί τράβηξαν τον δρόμο του… φιλελευθερισμού και όλοι οι υπόλοιποι που έσπευσαν να σώσουν τους πολίτες τους έκαναν σπονδή στις αρχές της σοσιαλιστικής κοινωνίας; Τελικά, μεγάλη άποψη έχουν για τις ψευδαισθήσεις τους οι οπαδοί των χρεοκοπημένων Σοβιέτ…
Η πραγματική μάχη που διεξάγεται αυτή τη στιγμή είναι εκείνη που κάνουν οι οπαδοί της κοινής λογικής για να κρατήσουν υγιείς τους πολίτες τους και όρθιες τις κοινωνίες τους. Η πολιτική έχει νόημα όταν βρίσκει λύσεις, όταν είναι ευέλικτη. Ασφαλώς και θα τυπωθεί χρήμα για να μπορέσει να στηριχθεί η Οικονομία. Όποιος έχει βρει άλλον τρόπο για να σωθεί η παρτίδα, ας τον παρουσιάσει.
Το πραγματικό ερώτημα που γεννάται είναι το τι θα συμβεί μετά κι όταν η «κανονικότητα» επιστρέψει στις ζωές μας. Θα είναι καλύτερη ή χειρότερη η ζωή μας; Με περισσότερη ή λιγότερη οικονομική ελευθερία; Αυτό είναι το βασικό ερώτημα που θα πρέπει να μας απασχολεί. Η επόμενη ημέρα. Αν δηλαδή το κράτος θα βρει σε αυτή την κρίση την αφορμή για να αυξήσει τον ρόλο του στην κοινωνία ή αν οι κυβερνήσεις θα αποφύγουν τον πειρασμό να έχουν περισσότερα «εργαλεία» εξουσίας στα χέρια τους. Πιστεύω ότι το πιο πιθανό είναι ότι οι κυβερνήσεις δεν θα αποφύγουν τον πειρασμό και θα δώσουν περισσότερο χώρο δράσης στο κράτος. Επειδή οι πολιτικοί θα πιστέψουν ότι με αυτό τον τρόπο θα αυξήσουν τις πιθανότητες επανεκλογής τους. Το πρόβλημα, λοιπόν, δεν είναι η αυξημένη ρευστότητα που θα δοθεί στην αγορά, αλλά το γεγονός ότι αυτή η απολύτως λογική και σωστή πρακτική θα είναι το άλλοθι στη συνέχεια για τον περιορισμό της οικονομικής ελευθερίας μας, με ό,τι αυτό τελικά συνεπάγεται και με ευθεία αναφορά στα πολιτικά μας δικαιώματα.
Θανάσης Μαυρίδης
[email protected]
ΥΓ: Χθες ο πολύς Τζόνσον άλλαξε στρατηγική. Η αλήθεια είναι αδυσώπητη απέναντι στον λαϊκισμό. Αλίμονο στους λαούς που κάνουν αυτές τις επιλογές.
*Αναδημοσίευση από στη στήλη «Εκ θέσεως» του Φιλελεύθερου που κυκλοφόρησε το Σάββατο 21 Μαρτίου.
