Του Παναγιώτη Παστουσέα*
Με μεγάλη χαρά υποδεχθήκαμε μετά από 167 μέρες αιχμαλωσίας στις Τουρκικές φυλακές τους δύο στρατιωτικούς μας. Με αφορμή τα επακόλουθα του γεγονότος αυτού, θέλουμε να επισημάνουμε τις αυταπάτες, τους μύθους και τις ψευδαισθήσεις που συνεχίζει να συντηρεί, τουλάχιστον στην πολιτική εξωτερικών και άμυνας, η κυβέρνηση. Ξεπερνάμε τις υπερβολές και φανφάρες της υποδοχής, οι οποίες τελικά μάλλον λειτούργησαν αρνητικά στα μάτια της συμπάσχουσας, με τις δύο οικογένειες, ελληνικής κοινωνίας.
Οι δηλώσεις των αρμοδίων, που ακολούθησαν ,περί «συνετών χειρισμών της κυβέρνησης», «επανεκκίνησης των Ελληνοτουρκικών σχέσεων», «αθόρυβης διπλωματίας» κ.λ.π είτε ηθελημένα παραπλανούν την ελληνική κοινωνία, καλλιεργώντας κλίμα εφησυχασμού έναντι της Τουρκικής επιθετικότητας είτε δεν είναι ικανοί να αντιληφθούν τι συμβαίνει γύρω μας. Άκρως ανησυχητικές και οι δύο περιπτώσεις γιατί δείχνουν ότι η κυβέρνηση ζει σε ένα σύννεφο αυταπάτης, μύθων, και ψευδαισθήσεων.
Πώς να εκλάβουμε τις δηλώσεις περί αθόρυβης διπλωματίας όταν οι αρμόδιοι όχι μόνο αιφνιδιάστηκαν ,από την απελευθέρωση αλλά λίγες ημέρες πριν, ο Υπουργός Άμυνας δήλωνε ότι η σύλληψη των δύο ήταν προγραμματισμένη, προσχεδιασμένη κίνηση που είχαν σχεδιάσει οι τουρκικές ΕΔ με εντολή Ερτογγάν. Εάν είχε έστω και την παραμικρή ιδέα ο Υπουργός για επικείμενη απελευθέρωση δεν θα έπρεπε να έκανε τέτοιες δηλώσεις ούτε να ανέστελλε τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης (ΜΟΕ), διακινδυνεύοντας το αίσιο τέλος των όποιων διαπραγματεύσεων. Ο δε Αναπληρωτής Υπουργός Άμυνας παραδέχθηκε ότι δεν περίμενε ,η περιπέτεια αυτή να τελειώσει τόσο γρήγορα.
Συμπέρασμα: η Ελληνική κυβέρνηση δεν είχε καμία εικόνα για τις εξελίξεις.
Πώς εκλαμβάνει κάποιος τις δηλώσεις περί επανεκκίνησης των Ελληνοτουρκικών σχέσεων; Τι να υποθέσουμε: χρωστάμε χάρη στον απαγωγέα, που έχει κάνει επίσημη εξωτερική πολιτική την κράτηση ομήρων για να μετατρέψει την ελευθερία τους σε διαπραγματευτικό χαρτί; Είμαστε έτοιμοι να τον ευχαριστήσουμε παραχωρώντας ανταλλάγματα που άπτονται των εθνικών μας συμφερόντων ( βλέπε υπόθεση Μουφτήδων);
Αναρωτιέμαι μήπως αποκτήσαμε το σύνδρομο της Στοκχόλμης**.
Όλα αυτά δείχνουν ότι κανένας αρμόδιος δεν έχει αντιληφθεί τους απώτερους στόχους και επιδιώξεις της Τουρκίας , η αποτυχημένη πολιτική του κατευνασμού συνεχίζεται.
Η απελευθέρωση δεν οφείλεται ούτε στη αθόρυβη διπλωματία ούτε σε αλλαγή πολιτικής της Τουρκίας που θα μπορούσε να εκληφθεί ως επανεκκίνηση των σχέσεων μας. Αντίθετα είναι ένα μικρός τακτικός ελιγμός στο ευρύτερο παιχνίδι της, κυρίως έναντι των ΗΠΑ και γενικότερα της Δύσης ,με απώτερο στόχο την αναβάθμιση του ρόλου της ,στο διεθνές σύστημα και την ανάκτηση της θέσεως που θεωρεί ότι έχασε στην περίοδο της παρακμής της ισχύος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας , από τα μέσα του 18ου αιώνα και που ολοκληρώθηκε με την συνθήκη της Λωζάννης.
Ο Ερτογάν έχει θέσει τους στόχους του καθαρά και δημοσίως, μέχρι το 2023 θέλει η Τουρκία να είναι όχι μόνο περιφερική δύναμη άλλα και ένας παγκόσμιος παίκτης. Φυσικά εννοεί, εμμέσως πλην σαφώς ότι με την συμπλήρωση των 100 χρόνων από την υπογραφή της συνθήκης της Λωζάννης το 2023, η συνθήκη αυτή πρέπει να αναθεωρηθεί εκ βάθρων. Οι όροι «Ανατολικό Ζήτημα» και «Ο Μεγάλος Ασθενής» ή στα αγγλικά «Sick Man of Europe» που νομίζω ότι είναι πιο επιτυχημένος και αντιπροσωπεύει ακόμη και σήμερα την κατάσταση « ο Άρρωστος της Ευρώπης», περιγράφουν αυτήν την περίοδο παρακμής και τα προβλήματα που δημιουργούσε η σταδιακή απώλεια ισχύος μιας Αυτοκρατορίας που κατείχε και κατέχει μια περιοχή πολύ σημαντική για τα γεωστρατηγικά συμφέροντα της Δύσης και τους ανταγωνισμούς μεταξύ Ανατολής και Δύσης.
Ο «Μεγάλος Ασθενής» θεωρεί ότι έχει αναρρώσει και ότι είναι πολύ κοντά στην ανακτήσει της ισχύος του παρελθόντος. Ο πονοκέφαλος των Μεγάλων Δυνάμεων που προκάλεσε η διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας φαίνεται ότι επανέρχεται αντίστροφα. Τα σύγχρονα ερωτήματα είναι: τι θα κάνουμε με μια ισχυρή Τουρκία και ποιος θα είναι ο νέος ρόλος της ; ή μέχρι ποιό επίπεδο ισχύος μπορούμε να αποδεχθούμε ή να επιτρέψουμε;
Η διεκδίκηση από την Τουρκία αναβαθμισμένου ρόλου στην διεθνή σκηνή και η προσπάθεια εισόδου της στο club των ισχυρών προκαλεί αναταράξεις, τριβές και ανταγωνισμούς. Σε αυτό το πλαίσιο εντάσσονται και οι κλυδωνισμοί των σχέσεων με τις ΗΠΑ και ΕΕ.
Η Τουρκία αυτή την στιγμή διεξάγει ένα πολύ σκληρό ανατολίτικο παζάρι ,κυρίως, με τις ΗΠΑ διεκδικώντας όσο το δυνατόν μεγαλύτερο ρόλο και αναγνώριση, κατά τις φιλόδοξες απόψεις της ,στο Διεθνές Σύστημα και όσα περισσότερα μπορεί σε ότι αφορούν στη περιοχή μας (μερίδιο στην ενέργεια ΑΟΖ Ελλάδας, Κύπρου, αναθεώρηση Συνθηκών).
Εκτιμούμε ότι η Τουρκία ξέρει ότι δεν μπορεί να αλλάξει στρατόπεδο παρά το φλερτ της με την Ρωσία και τα μέτρα εναντίον της από τις ΗΠΑ .Η αλλαγή στρατοπέδου και καθεστώτος των Στενών καίει. Η ανατροπή της ισορροπίας μπορεί να φθάσει και σε γενικευμένη ένοπλη σύγκρουση. Αργά ή γρήγορα οι σχέσεις σταδιακά θα αποκατασταθούν ως αποτέλεσμα σκληρών διαπραγματεύσεων με όρους ισχύος Η απελευθέρωση των δύο στρατιωτικών μας θεωρούμε ότι είναι μια κίνηση καλής θέλησης όχι προς την Ελλάδα αλλά προς τις ΗΠΑ και ίσως είναι το σημείο καμπής για αλλαγή του κλίματος.
Το ερώτημα είναι σε περίπτωση βελτίωσης των σχέσεων Τουρκίας ΗΠΑ ως αποτέλεσμα του σκληρού αυτού ανατολίτικου παζαριού, η Δύση και κυρίως οι ΗΠΑ ποιο ρόλο είναι διατεθειμένες να αναγνωρίσουν στην Τουρκία και κατά πόσο αυτό θα επηρεάσει τα συμφέροντά μας;
Είναι γεγονός ότι το Διεθνές Σύστημα κινείται μάλλον με όρους Ισχύος και όχι με όρους Δικαίου (όπως περιγράφεται στο άρθρο μας Ισχύς vs Δίκαιο).
Εμείς τυλιγμένοι μέσα στα σύννεφα των ψευδαισθήσεων των μύθων και αδυναμίας σωστής ανάγνωσης του Διεθνούς περιβάλλοντος. έχουμε καταστεί παρατηρητές των όσων διαδραματίζονται γύρω μας ,ανίκανοι να παίξουμε οποιονδήποτε ρόλο.
Το οξύμωρο είναι ότι μια αριστερή κυβέρνηση έχει εναποθέσει τις ελπίδες μας και τα συμφέροντα μας στα χέρια ενός Αμερικάνου και μάλιστα Ρεπουμπλικάνου Προέδρου αναμένοντας να μάθει το τι είναι διατεθειμένος να παραχωρήσει και τι όχι στους Τούρκους.
Ο «Μεγάλος Ασθενής» ανάρρωσε και αισθάνεται ισχυρός να διεκδίκηση ότι του επιτρέπει η Ισχύς του.
Οι εξελίξεις στους επόμενους μήνες θα είναι ραγδαίες, Οι Τούρκοι ξέρουν ότι αν δεν διεκδικήσουν τώρα μερίδιο υδρογονανθράκων και ΑΟΖ θα μείνουν εκτός παιχνιδιού
*Ο Παναγιώτης Παστουσέας είναι Αντιναύαρχος ε.α - Επίτιμος Υπαρχηγός Γενικού Επιτελείου Ναυτικού
**Σύνδρομο της Στοκχόλμης: ψυχολογικό φαινόμενο κατά το οποίο οι όμηροι εκφράζουν συμπάθεια για τους απαγωγείς τους και μερικές φορές ταυτίζονται με αυτούς θεωρώντας την μη κακοποίηση τους από τους απαγωγείς ως πράξη καλοσύνης.
Φωτογραφία: ΑPImages
