Της Μαίρης Βενέτη
Δεδομένου ότι ολοκληρώνεται αυτόν τον μήνα το πρώτο εξάμηνο του 2019, οι επενδυτές έχουν ήδη ξεκινήσει τον απολογισμό του πρώτου μισού του έτους, αλλά και τις εκτιμήσεις για το πώς θα κινηθεί το υπόλοιπο της χρονιάς. Δεδομένου ότι η αγορά έχει πλημμυρίσει από προβλέψεις για το δεύτερο εξάμηνο, η στήλη θα προτιμούσε δια της σωκρατικής μεθόδου να προσφέρει τροφή για σκέψη, ώστε ο εκάστοτε επενδυτής να μπορεί να αξιολογήσει αυτές τις προβλέψεις.
Ας δούμε όμως, τι παρακαταθήκες μας άφησε το πρώτο εξάμηνο;
Καταρχήν συνειδητοποιήσαμε όλοι ότι η χρονιά αυτή θα συνοδεύεται από γενναίες δόσεις volatility. Τα μέτωπα του Brexit, των εμπορικών συμφωνιών και των γεωπολιτικών εντάσεων είναι ακόμα ανοιχτά και έτσι το μόνο σίγουρο είναι ότι το 2019 θα τελειώσει τόσο συναρπαστικά όσο άρχισε.
Ο λόγος που η στήλη υιοθετεί την λέξη volatility -και όχι πτώση- εδράζεται στο γεγονός ότι την τρέχουσα εβδομάδα κατανοήσαμε όλοι ότι οι Κεντρικές Τράπεζες είναι αποφασισμένες να χρησιμοποιήσουν τα πάντα έναντι να διατηρήσουν το καλό κλίμα στις αγορές και πάνω από όλα την ψυχραιμία για συγκεκριμένα assets ενεργητικού.
Από τη μια λοιπόν ο Ντράγκι αιφνιδίασε σε ομιλία του σε φόρουμ της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας στην πορτογαλική πόλη Σίντρα, καθώς στην ουσία εξήγγειλε μέτρα αναθέρμανσης της οικονομίας, σε μια μαεστρική προσπάθεια να «ράψει το κοστούμι» του αντικαταστάτη του.
Υπερθεμάτισε ότι υπάρχουν μεγάλα περιθώρια χειρισμών έναντι να περιοριστούν οι ανεπιθύμητες επιπτώσεις από την συνεχιζόμενη χαλαρή νομισματική πολιτική, όπως η συνέχιση αγοράς ομολόγων ή μια νέα μείωση των επιτοκίων.
Οι αγορές έκαναν focus στην πλάτη του Ντράγκι και όχι στην φράση που μπορεί στο μέλλον να τη βρούμε μπροστά μας και για αυτό την παραθέτουμε αυτούσια: «Οι οικονομικοί δείκτες για το επόμενο τρίμηνο δείχνουν εξασθένηση της οικονομικής επίδοσης και τις επόμενες εβδομάδες το διοικητικό συμβούλιο θα πρέπει να επινοήσει εργαλεία αναλόγως του εύρους κινδύνου για την σταθερότητα των τιμών».
Από την άλλη, ο Τραμπ ενέτεινε τις πιέσεις προς τη FED για μείωση επιτοκίων, καθώς αισθάνεται ότι με τον εμπορικό πόλεμο κατά της Κίνας, ζημιώνει μαζί με την κινεζική οικονομία και την αμερικανική.
Ως εκ τούτου, με νέα χαλάρωση της νομισματικής πολιτικής θα εξασφαλίσει ότι η αμερικανική οικονομία θα παραμείνει ισχυρή στον προεκλογικό αγώνα.
Η υπόλοιπη προίκα του πρώτου εξαμήνου
Θα πρέπει συνηθίσουμε ως επενδυτές τα αντικρουόμενα μηνύματα που ενίοτε στέλνει η αγορά ομολόγων από την αγορά των μετοχών.
Τους πρώτους μήνες οι αγορές βίωσαν βίους αντίθετους, με τις μετοχές να διατελούν υψηλές πτήσεις, παρά την αβεβαιότητα που αντανακλούσε η αγορά ομολόγων.
Το καύσιμο της υπεραπόδοσης των μετοχών το πρώτο τρίμηνο το έδωσε και πάλι γενναιόδωρα η μεταστροφή της Fed σε μια πιο ήπια στάση όσον αφορά την περαιτέρω αύξηση των επιτοκίων και το γεγονός ότι οι εμπορικές διαπραγματεύσεις ανάμεσα στις ΗΠΑ και την Κίνα κινήθηκαν σε ένα πολύ αισιόδοξο πλαίσιο.
Στη συνέχεια όμως τα κακά μακροοικονομικά στοιχεία κυρίως από τον κλάδο της μεταποίησης και η απόφαση του Ντόναλτ Τραμπ να χτυπήσει εκ νέου τα τύμπανα του εμπορικού πολέμου με την Κίνα ,επεκτείνοντας πρόσφατα την εμπορική διένεξη με το Μεξικό, συντόνισε το μήνυμα της αγοράς των μετοχών με αυτό των ομολόγων. Έτσι φτάσαμε στην πρόσφατη μηνιαία βουτιά που μεταφράστηκε σε απώλειες 6% για τον S&P500, αλλά πολλαπλάσιες απώλειες για τις μετοχές των αναδυόμενων αγορών, με την Σανγκάη για παράδειγμα να καταγράφει βουτιά έως και 13,8%.
Σύμφωνα με πρόσφατη ανάρτηση από το Ινστιτούτο Διεθνούς Χρηματοοικονομικής (IIF), οι εκροές 14,6 δισ. δολάριων από τις μετοχές των αναδυόμενων αγορών τον Μάιο ήταν οι μεγαλύτερες από το λεγόμενο «taper tantrum» του Ιουνίου του 2013, όταν ο τότε πρόεδρος της Fed, Μπεν Μπερνάνκε, προκάλεσε εκροές 21,9 δισ. δολάριων, εξαϋλώνοντας τα κέρδη που είχαν καταγράψει οι παγκόσμιες μετοχές από την αρχή της χρονιάς.
Ποιο είναι το συμπέρασμα/προίκα απ'όλα τα παραπάνω; Ότι όταν ο ανεπτυγμένος κόσμος φτερνίζεται, ο αναδυόμενος είναι στην εντατική.
Σε αυτό ακριβώς το συμπέρασμα μας οδηγεί και η πρόσφατη έκθεση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, σύμφωνα με την οποία το ποσό του ΑΕΠ που εξανεμίζεται λόγω της εμπορικής διαμάχης δεν προέρχεται μόνο από τον αντίκτυπο των δασμών, αλλά κυρίως από τις επιπτώσεις στο επιχειρηματικό κλίμα και την εμπιστοσύνη, οι οποίες εν κατακλείδι μεταγγίζονται στη βιομηχανική παραγωγή και στις επενδύσεις.
Ας κρατήσουμε αυτή τη γνώση στο πίσω μέρος του μυαλού μας γιατί πιθανότατα θα καταστεί πολύτιμη εν τη έλευση του δεύτερου εξαμήνου.
Επιχειρηματική εμπιστοσύνη και εφοδιαστική αλυσίδα
Βλέπετε, η επιχειρηματική εμπιστοσύνη είναι ένας παράγοντας πολύ μεγαλύτερος απ'όσο φαντάζονται οι περισσότεροι, καθώς σχετίζεται με τις αναπροσαρμογές των διασυνοριακών εφοδιαστικών αλυσίδων από τις επιχειρήσεις και τον επαναπατρισμό των δραστηριοτήτων των θυγατρικών.
Ο Τραμπ έχει δώσει ένα ισχυρό πλήγμα στην εμπιστοσύνη που μέχρι πρόσφατα αντλούσαν οι διεθνείς επιχειρήσεις από τις προβλέψιμες λειτουργίες ενός συστήματος με πολύ συγκεκριμένο πλαίσιο.
Το αποτέλεσμα;
Έχει ξεκινήσει ο «υπόκωφος» κατακερματισμός του πλανήτη σε τοπικά περιφερειακά μπλοκ με εμφανείς πρωταγωνιστές τις ΗΠΑ, την Ε.Ε και την Κίνα, ενώ η Αγγλία αναζητά προς το παρόν τον ρόλο της.
Γι'αυτές ακριβώς τις οικονομίες, τα επίπεδα της ζήτησης και της παραγωγής μπορεί να μην αλλάξουν δραματικά, ακριβώς για τον λόγο ότι οι χαμένες εξαγωγές έχουν καλή πιθανότητα να αντισταθμιστούν από την αυξημένη ζήτηση για εγχώρια αγαθά και υπηρεσίες.
Για όλον τον υπόλοιπο κόσμο όμως που πάσχει από περιορισμένες δυνατότητες για οικονομίες κλίμακας και θα εξασφαλίσει δύσκολα πρόσβαση με ίσους όρους σε έστω μια από αυτές τις βασικές αγορές, τα πράγματα προφανώς και θα εξελιχθούν πιο δύσκολα.
Άλλωστε οι αναδυόμενες αγορές είχαν το μεγαλύτερο όφελος από την παγκοσμιοποίηση. Είναι απόλυτα λογικό ότι θα είναι και το μεγαλύτερο θύμα της απεμπόλησης της.
Για να γυρίσουμε όμως στους επενδυτικούς μας προβληματισμούς, τα ερωτήματα ουσίας που προκύπτουν από τα παραπάνω είναι τα εξής:
Έστω ότι οδεύουμε σε έναν κόσμο περιφερειακών μπλοκ.
Έχει αποτιμηθεί αυτό από τις αγορές;
Αν ναι, σε ποιες χώρες και κατά πόσο;
Οι Κεντρικές Τράπεζες έχουν νέα όπλα στη φαρέτρα τους να στηρίξουν τις αγορές σε μια περίοδο αποπαγκοσμιοποίησης;
Αν όχι, ποιες οι εναλλακτικές;
Οι ψίθυροι της αγοράς ομολόγων και μετοχών
Τα ερωτήματα αυτά προφανώς και δεν απασχολούν μόνο τη στήλη.
Τις τελευταίες εβδομάδες η παγκόσμια αγορά ομολόγων κατέγραψε τις υψηλότερες εισροές των τελευταίων τεσσάρων ετών, με τους επενδυτές να προτιμούν το σταθερό εισόδημα από τα μετοχικά fund, εν μέσω των ανησυχιών ότι η διεθνής οικονομία εξασθενεί και οι Κεντρικές Τράπεζες εκ των πραγμάτων θα πρέπει να μειώσουν εκ νέου τα επιτόκια.
Σύμφωνα με τα στοιχεία εβδομαδιαίας ροής επενδύσεων της BofAML την προηγούμενη εβδομάδα, τα funds σταθερού εισοδήματος, προσέλκυσαν 17,5 δισ. δολάρια σε όλο τον κόσμο την εβδομάδα που έληξε στις 5 Ιουνίου. Πρόκειται για τις υψηλότερες εισροές από τον Φεβρουάριο του 2015.
Τα funds «επενδυτικής βαθμίδας» δέχτηκαν επίσης εισροές της τάξης των 18,5 δισ. δολαρίων.
Στον αντίποδα, το χρέος των αναδυόμενων αγορών και τα εταιρικά ομόλογα «σκουπίδια» υπέστησαν εκροές, με τα μετοχικά funds να αποχαιρετούν επιπλέον 10,3 δισ. δολάρια.
O δείκτης PMI στον ρόλο του αγγελιοφόρου
Προφανώς και υπάρχει ανησυχία, εκπορευόμενη κυρίως από το γεγονός ότι ο παγκόσμιος δείκτης PMI –παρέχει εκ των προτέρων ενδείξεις για το τι ακριβώς συμβαίνει στην οικονομία του ιδιωτικού τομέα, εξετάζοντας διάφορες μεταβλητές, όπως η παραγωγή, οι νέες παραγγελίες, η απασχόληση, οι τιμές και ως εκ τούτου έχει άμεση συσχέτιση με την πορεία των κερδών ανά μετοχή σε διεθνές επίπεδο- κινήθηκε στις 49,8 μονάδες τον Μάιο.
Απέχουμε βέβαια από το σημείο εκείνο που η ανησυχία μετουσιώνεται σε αγωνία ή ακόμα και πανικό.
Ποιο θα είναι το ορόσημο για μια τέτοια αλλαγή στην επενδυτική ψυχολογία;
Ο παγκόσμιος PMI να κατρακυλήσει από τα τωρινά επίπεδα, που υποδηλώνουν οριακή άνθηση, στα επίπεδα πέριξ των 45 μονάδων, πυροδοτώντας άμεση προειδοποίηση για μείωση των εταιρικών κερδών.
Ακριβώς αυτό θα είναι και το σημείο μηδέν των αγορών, καθώς η μείωση των εταιρικών κερδών θα φέρει στην επιφάνεια το νούμερο ένα ερώτημα:
Οι εταιρείες θα είναι σε θέση να αποπληρώσουν τα χρέη τους;
Προφανώς όχι όλες.
H επόμενη κρίση είναι ακόμα σε φάση ωρίμανσης
Προς το παρόν όλοι έχουν επικεντρωθεί στην σινοαμερικανική διαμάχη, καθώς ο Τραμπ φαίνεται ότι προς το παρόν έχει αναστείλει την ευθεία αντιπαράθεση του με την Ιαπωνία και την Ευρωπαϊκή Ενωση.
Όμως ένας εμπορικός πόλεμος ανάμεσα στις ΗΠΑ και την Ε.Ε. είναι αυτή τη στιγμή ο μεγαλύτερος κίνδυνος για την πορεία της παγκόσμιας οικονομίας.
Το γεγονός ότι ακόμα είναι στον πάγο, είναι ένα καλό νέο για τις αγορές.
Οι περισσότεροι αναλυτές μάλιστα ποντάρουν ότι θα είναι στον πάγο για πολύ καιρό ακόμα, καθώς ο Τραμπ δεν θα ήθελε να σταματήσει η Ε.Ε. να εισάγει αμερικανική σόγια στα τέλη του 2019, λίγο πριν από τις προεδρικές εκλογές, ως αντίποινα σε μια ενδεχόμενη φορολόγηση των ευρωπαϊκών αυτοκινήτων.
Ως εκ τούτου, οι αγορές μπορεί να χαρακτηρίζονται πλέον από volatility, αλλά λογικά έχουμε ακόμα λίγο χρόνο πριν αρχίσει μια σοβαρή bear market.
Υπάρχει βέβαια και κάτι άλλο.Μια από τις μεγαλύτερες συζητήσεις του 2019 είναι το γεγονός ότι η απόδοση του 10ετούς αμερικανικού ομολόγου φιγουράρει αρκετά συχνά χαμηλότερα από την αντίστοιχη του 3μηνου εντόκου, πυροδοτώντας τις ανησυχίες ότι η αντιστροφή της συνηθισμένης καμπύλης αποδόσεων προαναγγέλει την ύφεση που έρχεται.
Οι ανησυχίες αυτές έχουν βάση, αλλά θα πρέπει συνυπολογίζουμε και τα γιγαντιαία προγράμματα ποσοτικής χαλάρωσης που προηγήθηκαν τα προηγούμενα χρόνια, πριν προσπαθήσουμε να αποκωδικοποιήσουμε την συμπεριφορά της αγοράς ομολόγων.
Άλλωστε οι Κεντρικές Τράπεζες είναι αποφασισμένες να δηλώσουν και πάλι δυναμικά το παρόν, δίνοντας πίστωση χρόνου στις αγορές. Ειδικά με δεδομένη την όχι και τόσο καλή ανακοίνωση της 7ης Ιουνίου για την αγορά εργασίας των ΗΠΑ, οι πιθανότητες η Fed να προχωρήσει σε μείωση επιτοκίων στη συνεδρίαση του Ιουλίου 2019 αυξήθηκαν στο 76%.
Η εξέλιξη αυτή θα κάνει ευτυχισμένο τον Πρόεδρο των ΗΠΑ, αλλά και τους επενδυτές.
Για πόσο;
Mια πιθανή απάντηση θα μπορούσε να είναι μέχρι οι μειώσεις επιτοκίων της Fed να αποδυναμώσουν το δολάριο και να μετατρέψουν τον εμπορικό πόλεμο σε νομισματικό, καθώς θα καταφεύγουν και άλλες χώρες σε ανταγωνιστικές υποτιμήσεις για να αρπάξουν μεγαλύτερο κομμάτι της παγκόσμιας οικονομικής πίτας.
Σε κάθε περίπτωση πάντως, ο δείκτης PMI θα προλογίσει την καταιγίδα.
Μέρος του άρθρου δημοσιεύθηκε στον Φιλελεύθερο στις 14/6
Αποποίηση Ευθύνης
Το υλικό αυτό παρέχεται για πληροφοριακούς και μόνο σκοπούς. Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να εκληφθεί ως προσφορά, συμβουλή, ή προτροπή για αγορά ή πώληση των αναφερομένων προϊόντων.
Παρόλο που οι πληροφορίες που περιέχονται, βασίζονται σε πηγές που θεωρούνται αξιόπιστες, καμία διασφάλιση δεν δίνεται ότι είναι ακριβείς ή πλήρεις και δεν θα πρέπει να εκλαμβάνονται ως τέτοιες.
