Του Γιάννη Σ. Καλαντζάκη*
Σαν σήμερα, το 1981, υπογράφτηκε η Σύμβαση 108 του Συμβουλίου της Ευρώπης, του πρώτου νομικά δεσμευτικού κειμένου διεθνούς δικαίου για την προστασία των ιδιωτών από τη συλλογή και επεξεργασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα. Το 2006 η Επιτροπή Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης ανακήρυξε την 28η Ιανουαρίου ως ημέρα προστασίας προσωπικών δεδομένων, η οποία πλέον γιορτάζεται παγκοσμίως.
Στοιχειοθετώντας δηλώσεις της αρμόδιας Επιτρόπου κι Εκτελεστικής Αντιπροέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, κας Margrethe Vestager (ALDE), μπορούμε να ορίσουμε με ακρίβεια ποιους στόχους έχει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Προστασίας Δεδομένων (EDPB) για την προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα.
Τα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα έχουν χαρακτηριστεί το «νέο πετρέλαιο» υπό την έννοια ότι το πετρέλαιο μετασχημάτισε τις οικονομίες μας και έβαλε πολύ περισσότερη δύναμη στα χέρια εκείνων που το είχαν με αποτέλεσμα να καταστεί αδύνατο να δεχθούν ανταγωνισμό με οποιονδήποτε άλλο τρόπο. Παρόμοια, με την πρόσβαση στα σωστά δεδομένα, έχει κανείς τόσο μεγάλη πρόσβαση και κατανόηση της αγοράς, ώστε να είναι δύσκολο για τους άλλους να τον ανταγωνιστούν χωρίς αυτό. Τα προσωπικά δεδομένα όμως είναι πλουσιότερα από το πετρέλαιο, αφού προσδιορίζουν ποιοι είμαστε. Ο έλεγχος του τι συμβαίνει με τα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα αποτελεί και πάντα υπήρξε θεμελιώδες στοιχείο της ανθρώπινης ελευθερίας. «Σε όλη την ιστορία μας, οι άνθρωποι έχουν το δικαίωμα να αποφασίσουν ποιες πληροφορίες μοιραζόμαστε για εμάς και με ποιον» έχει δηλώσει η κα Vestager.
«Ορίζουμε τις σχέσεις μας με τα πληροφορίες που κοινοποιούμε στους ανθρώπους και αποδοκιμάζουμε εκείνους που προδίδουν την εμπιστοσύνη μας. Λέμε στους ιερείς μας, τους δικηγόρους και τους γιατρούς τα ενδόμυχα μας μυστικά και δεσμεύονται από κώδικες καθηκόντων για να κρατήσουν αυτά τα μυστικά. Αλλά όταν πρόκειται για την τεχνολογία και τα μυστικά που γνωρίζουν για μας, δεν υπάρχουν αξίες, δεν υπάρχει κάποιος ιπποκρατικός όρκος.» Το να μην έχουμε τον έλεγχο των δεδομένων μας μας καθιστά πολύ ευάλωτους γιατί επιτρέπει να είμαστε εύκολα χειραγωγήσιμοι. Τα φίλτρα, που επιβάλλονται από τις μηχανές αναζήτησης και τους διαφημιστές τους, φιλτράρουν πώς βλέπουμε τον κόσμο να ταιριάζει με αυτό που έχουμε δείξει ενδιαφέρον στο παρελθόν, γεγονός που καθιστά ακόμη πιο δύσκολο να προσκόπτει κανείς νέες ιδέες που μας κάνουν να σκεφτόμαστε και να αλλάζουμε.
«Δεν μπορούμε να περιμένουμε από κάθε άτομο που θέλει απλώς να διαβάσει ένα ενδιαφέρον άρθρο να περάσει από όρους και συνθήκες και πιθανά να παγιδευτεί σε κάτι λανθασμένο. Χρειαζόμαστε οι ανεξάρτητες αρχές να ενισχυθούν, χρειαζόμαστε ισχυρή επιβολή, γιατί μόνο τότε έχουμε το δικαίωμα να ελέγχουμε τα δεδομένα μας και μόνο τότε θα μπορέσουμε να αρχίσουμε να αποκαθιστούμε την εμπιστοσύνη των Ευρωπαίων σε έναν ψηφιακό κόσμο», έχει δηλώσει η Επίτροπος. Σήμερα (αλλά και κάθε ημέρα) πρέπει ως ενεργοί πολίτες να ζητήσουμε από τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις να ενισχύσουν τις εθνικές ανεξάρτητες αρχές προστασίας δεδομένων και να τους διαθέσουν την κατάλληλη εξουσία και τους πόρους για την αποτελεσματική επιβολή του κανονισμού GDPR και των εθνικών αντίστοιχων νόμων.
Κρατάω ως επίλογο την ακόλουθη φράση της κας Vestager: "Για να αντιμετωπίσουμε τις προκλήσεις μιας οικονομίας που βασίζεται στην πληροφορία, χρειαζόμαστε ρύθμιση τόσο για τον ανταγωνισμό όσο και για την προστασία της ιδιωτικότητας και χρειαζόμαστε ισχυρή επιβολή και στις δύο. Καμία από αυτές τις δράσεις δεν μπορεί να υποκαταστήσει την άλλη. Η ιδιωτικότητα και ο ανταγωνισμός είναι θεμελιώδεις για τον ίδιο λόγο: την προστασία των δικαιωμάτων μας ως καταναλωτές".
*Ο κ. Γιάννης Σ. Καλαντζάκης είναι entrepreneur υπηρεσιών υγείας, πιστοποιημένος Υπεύθυνος Προστασίας Δεδομένων & σύμβουλος επιχειρήσεων σε θέματα ιατρικού τουρισμού, ποιότητας και διαχείρισης δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα (GDPR). #IOwnMyHealthData
